Екібастұз қ. кәсіпкерлік саласының дамуын зерттеу, қазіргі оң тенденцияларға қарамастан, аймақтық және институционалдық деңгейде өзіндік кешенді шешуді талап ететін, көп қырлы мәселелер аясында дамып келе жатқандығын көрсетті.

Мұнай өңдеу өндірісін дамытуҚазақстан Республикасы экономикасының барлық салалары қызметінің қолайлы жағдайларымен, нарықтық өзгерістерді жүзеге асырудың барлық нормативтік-құқықтық негіздерін реттеудің тұрақты процестерімен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы өнеркәсібінің мұнай өңдеу секторында басқарушылық және жаңашыл шешімдер қабылдаудың тиімділігімен елеулі дәрежеде айқындалатын әлеуметтік-экономикалық ортаның ерекшеліктерімен тікелей байланысты. Қазіргі уақытта барлық өндірістік үдерістерді ауқымды модернизациялауға, сондай-ақ елдің мұнай өңдеу кешенінің жабдықтарын модернизациялауға көп күш жұмсалып отыр.

Мақалада Павлодар қаласының экономикалық әлеуетінің талдау бағасының нәтижелері қарастырылды. Қазіргі уақытта аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуының ішкі резервтерін анықтаудың мәселесі аса маңызды болып келеді, оның шешімі әлеуметтік-экономикалық әлеуетінің мәні, құрылымы, бағалау әдістерін анықтаудағы жаңа амалдар шығаруды талап етеді. Аймақтың әлеуметтік-экономикалық әлеуетінің көлемі өндіргіш күштерінің даму деңгейін сипаттайды, кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін, капитализация дәрежесін анықтайды.

Ақпараттық ресурстарды пайдаланудың талдауы ұйымдық-құрылымдық мүмкіндіктердің, ақпараттық қызметті қамтамасыз етудің материалды-техникалық деңгейінің, кадрлардың ақпараттық әлеуетінің, басқару қызметін ақпараттық қамтамасыз ету сапасының көрсеткіштер жүйелерін қалыптастыру және бағалаумен тікелей байланысты.

Мақалада компанияның тиімділігімен басқару жүйесінде нәтижесіндегі нақты фокус және бірегей мақсатқа барлық ұйымдастырушылық элементтердің келісімді қозғалысының айқындалуы көрсетіледі. Бұл мақсаттар ағашын құрастыру және тиімділiктің бақылаушы көрсеткіштері мен бақылау үшін ұдайы критикалық аймақтарын анықтау арқылы жүзеге асырылады. Соның салдарынан компанияның құны ұлғаяды.

Айтылмыш жұмыста аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуының өлшемдері мен мақсаттары зерделенген. Жұмыста ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді мақсаттар және оларға елдің экономикалық дамуының сәйкес келетін өлшемдері көрсетілген.

Бұл мақалада Қазақстан экономикасының қоғамдық секторының үйдегі шаруашылықтардың табысы мен шығындарын қалыптастыруға қатысу мәселелері қарастырылады. Авторлар ұлттық есепшот жүйесінің 93 әдістемесін пайдаланып, оның негізінде үйдегі шаруашылықтар секторы табысының серпіні мен көрсеткіштер құрылымын бағалайды.

Бұл мақалада қоғамның әлеуметтік-экономикалық топтарының идентификациясы табыстың ғана емес, шаруашылықтың тауарлар мен қызметтерді тұтынуымен де анықталады.

Бұл мақалада кластер, кластерлік дамудың ерекшелігі көрсетілді және Қазақстан Республикасының кластерлік дамудың құрылуы.

Бұл мақалада экономиканы тұрақтандыру мәнін ашатын үрдістер мен құбылыстарға талдау жасалынып, авторлық пікір берілген. Сонымен қатар, макроэкономикалық көрсеткіштер кешені мен экономикалық жүйелер үшін тұрақтандыру жіктегіштері ұсынылған.

Павлодардың облысының əлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткішінің салыстырмалы анализы айтылмыш.

Бұл мақалада Павлодар қаласының әлеуметтік-экономикалық әлеуетін талдамалы бағалау нәтижелері қарастырылған. Экономиканы мемлекеттік реттеудің негізгі бағыттарының бірі әлеуметтік сала мен оның дамуы болып табылады. Осы саланың жағдайы көбінесе еңбек ресурстарының ұдайы толықтырылу үрдістерін, олардың саны мен сапасын, өндірістік күштердің ғылыми-техникалық даму деңгейін, қоғамның мәдени және рухани өмірін айқындайды.

Бұл жұмыста өндірісте және экономиканың өзге салаларында қолданылатын салаларалық баланстың өнімді өндіру мен оны үлестірудің (аймақта өндірілген және әкелінген өнім ағысын бөлу) матрицасы мен нақты және қаржы активтер матрицасы біріктірілген аймақтың байлығы мен өнімін ұдайы өндірудің жалпы моделі келтірілген.

Ұсынылған мақалада диаспоралардың қалыптасуы, олардың мәні мен әлеуметтік-экономикалық, саяси үрдістерге ықпалы, сонымен қатар диаспоралардың қазіргі әлемдегі алатын орны мен мәні, олардың ұлттық-аумақтық және мемлекеттік ықпалы қарастырылады.

Мақала қоғамдағы әлеуметтік бөлектету тенденцияларына ықпал ететін салық салу саласындағы қазіргі проблемаларға арналған. Әлеуметтік тартымдылықты сипаттайтын көрсеткіштер жинақтап қорытылады. Белгілі бір салық саясатының көмегімен өндіріс көлемі, жұмыспен қамту, инвестициялар, ғылым мен техниканы дамыту, құрылымдық өзгерістер, бағалар, сыртқы экономикалық байланыстар, халықтың өмір сүру деңгейі, белгілі бір тауарлардың тұтынылу деңгейі сияқты әлеуметтік-экономикалық процестерді реттеуге болатындығы дәлелденген. Меншіктің түрлі нысандарын құру жағдайларында адам капиталын қалыптастыруда басты роль жұмыс берушілерге тиесілі, олар әлеуметтік тартымдылықтың аспектілерін қамтамасыз етеді немесе әлеуметтік бөлектетуге жол бермейді.

Мақалада бейресми қатынастардың туындау проблемасы, олардың кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметін басқаруға ықпалы қарастырылады. Бейресми қатынастар немен реттеледі, сондай-ақ өтпелі кезеңнің қазіргі әлеуметтік-саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдайларын уақытылы бейнелейтін бейресми тәжірибелердің пайда болуы зерттелген.

Бұл мақалада болашақ мұғалімдерді кәсіптік қызметке кәсіби даярлау мәселесі қарастырылады. Білім беру жүйесінің қазіргі әлеуметтік-экономикалық жағдайына және артып келе жатқан роліне көңіл бөлінген. Болашақ мұғалімді кәсіби қызметке даярлау жүйе түрінде ұсынылған, оған уәждеме, білім және білік сияқты компоненттер кіреді. Болашақ мұғалімдерді кәсіби қызметке даярлауды жетілдіруге қажетті қағидалар нақтыланған.

Бұл мақалада Қазақстан Республикасының қазіргі кезеңдегі фармацевтикалық саласының сипаттамасы, отандық медициналық препараттарды жасау сипаттамасы және отандық фармацевтикалық жасаушылардың шетелдік жасаушылармен өзара әрекеттесуі қарастырылған. Фармацевтика өнеркәсібін дамыту үшін негізгі әлеуметтік көрсеткіштер мен бағдарламалар талдау негізінде, фармацевтикалық өнеркәсіп ағымдағы жай-күйі сипатталған және нарықтың осы секторының өтіп жатыр өзгерісте. Талдау негізінде мақала анық ішкі нарықта отандық өнімдердің ұстанымын көрсетеді. Бұл мақала сол оған фармацевтикалық өнеркәсіпті одан әрі дамыту үшін еліміздің қолданыстағы қолайлы жағдайлар жатады.

Осы мақалада Павлодар облысының әлеуметтік саласын басқаруды бағалады. Негізгі әлеуметтік көрсеткіштердің талдау негізінде осы саладағы облысының күшті және әлсіз жақтарын анықтады, сондай-ақ, тұтастай алғанда өңірдің дамуына әсер мүмкіндіктер мен қауіп-қатерлер анықталды. Өзгеріп отыратын әлеуметтік және экономикалық қарым-қатынастар, мәселелері аймақтық әлеуметтік кешенін басқару және дамыту байланысады. Олардың шешімі әлеуметтік реформалары, сонымен қатар Қазақстандағы әлеуметтік-саяси жағдайды қалыпқа ғана емес байланысады

Мақала Павлодар облысының инновациялық әлеуетін талдау бағалау нәтижелерін сипаттайды. Енді елдің инвестициялық тартымдылығын тұрғысынан, бұл облыстың әлеуметтік- экономикалық дамуының бәсекеге қабілетті отандық қорын қалыптастыру маңызды міндет, инновациялық басқарушылық шешімдер дамуын талап ететін шешім енгізіледі. Жаңа ғылыми білім, өнімдер, технологиялар, қызметтер, құрал-жабдықтар, кадрларды даярлау, өндірісті ұйымдастыру көрініс инновациялар, барлық экономикалық дамыған елдерде ірі бәсекеге қабілетті факторы болып табылады. Жаңа ғылыми білім, өнімдер, технологиялар, қызметтер, құрал-жабдықтар, кадрларды даярлау, өндірісті ұйымдастыру көрініс инновациялар, барлық экономикалық дамыған елдерде ірі бәсекеге қабілетті факторы болып табылады.

Осы мақалада негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер бойынша республика аймақтары рейтингтік бағаланды. Елдің жалпы аймақтық өнімінде аймақтардың салмақтық үлесі бойынша саралау жүргізілді. Рейтингтік орындарды салыстырмалы талдау негізінде аймақтың бәсекеге қабілеттілігінің өсуін тежейтін себептер анықталды.

Бұл мақалада Павлодар облысының өңірлері бойынша 2009-2013 жылдардағы туу үрдісінің корреляциялық-регрессиялық талдауы келтірілген. Аталмыш талдау әлеуметтік факторларға байланысты халықтың табиғи қозғалысының деңгейін анықтауда маңызы зор. Факторлық белгі ретінде өңірдегі мың адамға шаққандағы ажырасу мен жалпы алаңның ш.м. 1 адамға шаққандағы орташа есеппен халықтың үймен қамтамасыз етілуі көрсеткіштері алынды. Алынған нәтижелер бойынша факторлық және нәтижелік белгі арасында тығыз байланыс бар екені анықталды.

Мақалада халық арасындағы психологиялық денсаулық және оның негізгі көрсеткіштерінің мазмұнының сипаттамасы, психологиялық денсаулық дамуының негізгі заңдылықтары ұсынылған. Психологиялық анализының негізiнде өмір және игілік деңгейінің шарттарының ара тіршілік әрекетімнің негізгі атқаратын қызметтерінде ұрғашылықтары мен әлеуметтік-психологиялық денсаулық деңгейлерi ашылған. Психологиялық денсаулық диагностикасының үдерісiнде қолданыстың облыстары, рәсімдер және тіл табулар түсіндірiлген, оның күйінің байқауына баяндама, ақпарат, психологиялық денсаулық диагностика әдістемелерi, және диагностикалық мәселе мен деректердi өңдеу талғап-талдап, ұсыныс құралымдары қарастырылған.

Бұл мақалада органолептикалық және физика-химиялық қасиеттері бойынша балдың табиғилығы туралы жорамалдауға әрі анализ нәтижелері бойынша оның шығу тегін шамалап анықтауға болатын зерттеу әдістері келтірілген. Шығарылатын балдың сапасына әсер ететін факторлар қарастырылған, сонымен қатар шығу тегі әр түрлі балдың пайдалы компоненттерінің химиялық құрамы зерделенген. Қазақстандық балдың әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті бола алатыны көрсетілген және басты міндет сапасын өзгертпей, балдың өндірісін ұлғайту болып табылады.

Бұл мақалада мемлекеттік саясаттың мәні, бәсекеге қабілетті экономиканың ерекшеліктері мен Қазақстан Республикасының макроэкономикалық саясатының басым бағыттары қарастырылған. Ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін ашық нарықтық экономикадағы жоғары деңгейдегі шетелдік инвестициялар мен ішкі жинақ ақшамен негізделген ұзақ мерзімді жеті басымдық анықталды.Сонымен қатар, Павлодар облысының әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы мен елдегі өңір рөлі көрсетілген.

Мақалада БАҚ мен Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының өзара әрекет ету механизмдері тиімділігінің сұрақтары қарастырылады. Осы саланың негізгі мәселелері болып табылады: бағаға бағытталған, мемлекеттік сатып алу жүйесі арқылы масс- медиа ақпаратын орналастыру; мемлекеттік сатып алу және бақылау мәселелері, мемлекеттік сатып алу шарттарымен шарттасылған цензура мен өзін- өзі цензурасы шеңберінде БАҚ қызметтерінің орындау сапасын бағалау бойынша көрсеткіштер жүйесінің жоқтығы. Зерттеу нәтижесінде мемлекеттік тапсырыс жүйесін енгізгеннен кейін басылымның өз-өзіне цензура жасау практикасының кеңейгені белгілі болды. Тұжырымында автор мемлекеттік органдардың БАҚ-пен өзара әрекетіндегі проблемаларды шешу жолдарын ұсынады.

Денсаулық сақтаудың тиімділігі еліміздің экономикасымен тығыз байланысты. Өз кезегінде, Денсаулық сақтау ұлттық шаруашылық экономикасының дамуына тұрғын халықтың денсаулығын сақтау арқылы әсер етеді (өлімді төмендету,ауру мен мүгедектікті, өмірдің орта ұзақтығын өсіру). Берілген мақалада Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесінің заманауи жағдайына саралау жүргізіледі. Осы сфераға денсаулық сақтауды қаржыландыру сұрақтары мен еліміздің бюджеттік қорын тартуына назар аударылды. Мемлекеттік бағдарлама «Салауатты Қазақстан» 2011–2015 жылдары бойынша денсаулық сақтауды дамыту және реформалау жөніндегі қорытындылар сараланды. Екінші кезең – 2016–2020 жылдарға арналған «Денсаулық» бағдарламасы қаралды.

Берілген мақалада «шығармашылық» ұғымы педагог-музыканттың болашақ кәсіби іс-әрекетіне дайын болу моделінің көрсеткіштерінің бірі - шығармашылық компоненті ретінде қарастырылынған. Педагогикалық шығармашылыққа дайындығының көрсеткіштері ретінде педагогикалық процесті шығармашылық түрде басқару, болып табылады. Педагогикалық процесті басқару – педагогикалық процесте оқушылармен шығармашылық түрде өзара қарымқатынасты құрастыра алуы; Теориялық білімдер мен тәжірибеге талдау жасай отырып, іс әрекеттің мазмұнын өз бетінше құрастыру; Алған білімдерін түрлі педагогикалық жағдайларда қолдана білу болып табылады.

Бұл мақалада автор экономикалық кеңістік сапасы және желілік байланыстарды қалыптастыру жағдайында бизнес құрылымдардың әлеуметтік-экономикалық қауіпсіздігін қарастырады. Зерттеу нәтижелері бойынша «бизнестің әлеуметтік-экономикалық қауіпсіздігі» түсінігіне авторлық интерпретация берілді. Экономикалық кеңістік ретінде автор аймақты, дәлірек айтқанда, Павлодар облысын зерттейді, ол жоғары әлеуметтік-экономикалық әлеуетіне ие. Аймақ үшін және бизнес үшін де, желілік құрылым құру артықшылықтары анықталған. Алты кезеңнен тұратын іскерлік желісін құру алгоритмі ұсынылған.

Кез келген ел ішінде, сондай-ақ басқа елдерде де көлік инфрақұрылымының жағдайы экономикалық және әлеуметтік тұрақтылыққа байланысты. Көлік инфрақұрылымын мақсатты дамыту үшін аумақтарды дамыту мемлекеттік бағдарламасын тікелей және түпкі нәтижелердің көрсеткіштері қойылады. Көлік инфрақұрылымының жағдайы сол көрсеткіштерге жету талдау негізінде бағаланады. Мақалада Павлодар облысының даму бағдарламасы бойынша көлік инфрақұрылымын тікелей және түпкілікті нәтижелердің көрсеткіштерін талдау тәсілдерін қарастырады.

Мақалада Баянауыл ауданы деректерінде оның әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі сұрақтары қарастырылады. Аудан дамуы бойынша қызметтінің нәтижелеріне шолу беріледі, оның дамуына тежеуші мәселелері тұжырымдалды.

Мақалада көші-қон процестері және олардың Павлодар өңірінің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсер етуі қарастырылған. Көші-қон ұғымы, факторлары және көші-қоннің түрлері белгіленген. Көші-қон процестерін және олардың Павлодар облысының әлеуметтік-экономикалық дамуына әсер етуін зерттеу үшін өңірдің демографиялық жағдайы зерттелген. Көші-қонның еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына тигізетін әсері оң және теріс болуы мүмкін. Осы факторларды есепке алғанымыз көші-қон процестерін реттеу және оңтайлы саясатты анықтау үшін өте маңызды.

Осы мақалада Павлодар облысы Шарбақты ауданның әлеуметтік-экономикалық жағдайы қарастырылған. Ауыл шаруашылығы аудан экономикасының басым бағыты болып табылады. Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлік субъектілерінің саны бойынша деректер ұсынылған. SWOT-талдауда өңірдің даму әлеуметтік-экономикалық нәтижелерінің кешенді сипаттамасы, аудан дамуының оң және әлсіз жақтары, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлері көрсетілген. Ауданды дамыту үшін туристік кластердің мәні белгіленген және ауылдық аумақтарды дамыту үшін стратегиялық бағдарламаның қажеттілігі айқындалған.

Бұл мақалада өмір сүру сапасының түсінігі басымдық ретінде және мемлекеттің әлеуметтік- экономикалық даму бағыттының бірі ретінде қарастырылған. Ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасы және оның әлеуметтік қорғалуы, агроөнеркәсіптік кешеннің экономикасының жай-күйі және ауылдық аумақтарды дамытуы анықталған. Ауылдық аумақтардың мәселелері ауылдық округ мысалында қарастырылған. Қазақстан Республикасында ауыл шаруашылығын дамыту үшін барлық қажетті шарттар жасалған. Ауыл халқының өмір сапасы өсу үшін мемлекеттік аграрлық саясатты түзету қажет, сондай-ақ мемлекет және бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін арттыру керек.

Берілген мақалада салауатты өмір салты ұлттық орталығының қызметі қарастырылып, азаматтардың салауатты өмір салтын қалыптастыру және ынталандыру, профилактикалық және қалпына келтіру медицинасын дамытуға бағыттылған. Жұмыста үкімет деңгейіндегі денсаулық сақтау жөніндегі үйлестіру кеңесінің рөлі, олардың елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын іске асыру және мониторингі қамтамасыз етіп, оның ішінде денсаулық сақтау саласы көрсетілген. Әлеуметтік маңызды ауруларды және салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін тиімді жүйесін құруп алдын ала елде индикаторлар белгіленді.Салауатты өмір салты орталықтарының кейбір акциялары практикалық сипатын көрсетіп, мамандар жұртқка консультациялық-практикалық көмек көрсетеді. Еліміздің және өңірлерде денсаулық сақтау жүйесінің негізгі және жалпы мақсаты- бұл халықтың денсаулығын нығайту, олардың әл-ауқатын арттыру, жауапкершілікпен дағдыларды қалыптастыру, денсаулықты сақтау мен жақсартуға бағытталған, сондай-ақ салауатты өмір салтын насихаттау.

Мақалада, еліміздің тұрақтылығын дамытуға мақсатталған Қазақстанда моноқалаларды мемлекеттік қолдаудың негізгі бағыттары қарастырылған. Көптеген моноқалаларындың әлеуметтік-экономикалық дамуында жағымсыз тенденциялары орын алып жатқасын тақырып өзекті болып табылады. Авторлар «моноқала» ұғымының түсініктемесін дәлелдей отырып, олардың топтастырмасын шығарған және сипаттамасын қарастырған. Сонымен қатар ҚР Үкіметі қарастырып бекіткен моноқалаларын дамыту бағдарламасы және мұндағы негізгі ұғымдар мен элементтер қарастырылған. Моноқалаларын экономикаға диверсификациялау құралдары, оларды моноқаллардың әлеуметтік-экономикалық жағдайын тұрақтандыру үшін жағдай жасау мақсатында қолдануы қарастырылған.

Топырақтың су режимін жақсарту үшін және өсімдіктердің сумен қамтамасыз етілуі үшін сумен байланысқа түскен кезде суды өз көлемінде көп сақтап, тез сіңіретін, гидрогель түріндегі суды сіңіріп алатын полимерлі материалдар қолданылады. Алайда өсімдіктерді өсіруде осындай гидрогельдерді кеңінен қолдану, бүгінгі таңда оларды бағалылығымен ұсталып отыр. Осы жағынан алып қарасақ, экономикалық көзқараста құрамында қатты бағалы емес шикізаттар құрамына кіретін композициялық материалдардың қарашіріктік тозаңдануы түрінде қолдану үлкен маңыздылыққа ие. Оның мақсаты компоненттердің сандық арақатынасы өзгерту арқылы түрлі дақылдардың тепе-теңдігін сақтау, құрам құнын айтарлықтай төмендету, оның сапасы көрсеткіштерін жақсарту топырақ құрылымын жетілдіру болып табылады. Ғылыми мақаланың мақсаты түйіршіктелген гидрогель және мақсатты қоспа негізінде белсенді өнім қамтитын әр түрлі ауыл шаруашылық дақылдарын топырақ балансын сақтауға арналған құрам болып табылады.

Бұл мақалада ғылым үшін де өзекті мәселені қарайды және тұтас алғанда қоғамның маңызды авторлар қарт адамдар, психология, әлеуметтік бейімдеу үшін солай. Егде жастағы егде адамдар, сондай-ақ адамдарды әлеуметтік бейімдеу мәселесі бойынша талдау жүргізілді бапта әлеуметтік-психологиялық әдебиет зерттеу әрекеті орындалды дәрежесі еңбектен кейін бейімдеу кезеңі. Зерттеу нәтижесі көрсеткіштері бойынша, бұл әлеуметтік бейімдеу, олар ұсынылған шал-кемпір дәрежесі әртүрлі сипатталады еңбектен кейін бейімделу кезең.

Гель түзуші азық-түліктің тығыздығын арттыруға және белгілі бір құрылымын құруға арналған тағамдық қоспалар.Сүт өнеркәсібінде гель түзушінің көмегімен ашыған сүт өнімдеріне арналған жаңа технологияларды әзірлеу бойынша органолептикалық сапа көрсеткіштерін жақсартуға мүмкіндік беретін белсенді жұмыс жүргізілуде. Осы мақалада сүт өнеркәсібінде пайдаланылатын гель жасаушылардың ассортиментін талдауы жүргізілді.

Осы мақалада диаспоралардың қалыптастырылуы, олардың мәні мен әлеуметтік-экономикалық, саяси үрдістерге ықпалы, сонымен қатар қазіргі уақытта алатын орны мен мәні, ұлттық-аймақтық және мемлекеттің пайда болуына жасайтын ықпалы.

Соңғы жылдары көп елдерде ет өнімдерін өндіру кезінде өсімдік шикізаттары қолданылады. Ет өнімдері құрамында, жоғары тамақ құндылығы мен функционалды технологиялық қасиеттерімен дәнді дақылдады қолдануға мүмкіндігі өзекті болып келеді. Бұл дақылдар тамақ талшығының көзі болып кеелді және адам ағзасының сыртқы ортадан келген қауіптен қорғанудың көмектеседі.

Шартыеліміздің экономикасының табысты дамуы болуы болып табылады жәнетиімді қызметі, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері. Рәсімі бизнесті ашу және жүргізу түйінді көрсеткіштерінің біріболып табылады бәсекеге қабілеттілік индексінде тиімділігі экономика елдер. Қазақстанда бизнесті ашу рәсімін қабылданады түрлі аймақтарын даәртүрлі, еңалдымен, олын таландырудең гейін кәсіпкерлердің өздері. Қызметі Өңірлік кәсіпкерлер палаталарының көрсетуге бағытталған функционалдық шағын және орта бизнесті қолдау. Бапта көрсетілгенқызметі Өңірлік Павлодар облысы кәсіпкерлер палатасының және сипатталған барлық бағыттары. Павлодар өңірінде кәсіпкерлікті дамытуға үлкен назараударылады, басымдық үшін облысбасшылығы соңғы бірнеше жыл.

Салық саясаты-бұл мемлекет пен өңірлердің экономикалық жағдайын нығайтуға, экономикалық дамуға, экономика мен қоғам мүдделерін үйлестіруге бағытталған мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының құрамдас бөлігі. Мақалада салық саясатының мәнін анықтау тәсілдері, экономиканы мемлекеттік реттеудегі оның негізгі рөлі жинақталған, сондай-ақ қазіргі кезеңдегі салық саясатының мақсаттары, міндеттері мен әдістері айқындалған

Осы мақалада Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін бағалау әдістемесі талқыланып, қазіргі уақытта қолданылып жүрген халықаралық құралдар мен мемлекеттік бағдарламаларды, сондай-ақ білім беру жүйесін қайта құрудың көрсеткіштері мен нәтижелерін жақсартуға бағытталған шаралардың себептері мен салдарларын қарастырады. Мемлекеттік мекеме ретінде дербес білім беру жүйесін құру тетіктері қарастырылады

Бұл мақалада Павлодар облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі бағыттары қарастырылған, өңірдің негізгі салаларын дамытудың сипаттамасы мен серпіні келтіріледі, оның ішінде – өнеркәсіп өндірісінің, ауыл шаруашылығының жағдайы, шағын және орта бизнес саласының дамуы, еңбек нарығы, сауда, электр, жылу және сумен жабдықтау, құрылыс. Облыс экономиканың прогрессивті және әртараптандырылған құрылымымен сипатталады. Павлодар облысының өнеркәсіп құрылымында өңдеу өнеркәсібі ең үлкен үлес салмағын алады. Облыс экономикасының әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету контексінде дамуының басым бағыты шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту болып табылады.

Бұл мақалада азаматтардың бастамашыл топтарының Қазақстан Республикасының экономикасында қолайлы атмосфераны қалыптастырудағы қатысу проблемалары, сондай-ақ осы қызметтің себептері мен салдары талқыланып, әлеуметтік-экономикалық мекеме ретінде жастардың кәсіпкерлігін тұрақты, өзін-өзі қамтамасыз ететін жүйені құру жолдары қарастырылған.

Ұсынылған мақалада білім беру жүйесін басқарудың тиімділігі және оның жай-күйі мен даму беталысы туралы қол жетімді барабар ақпаратты талап ететіні туралы айтылады. Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне кіруі халықаралық салыстыру контексінде білім беру жүйесін дамыту параметрлері туралы салыстырмалы деректерді талап етеді. Дүниежүзінің қазіргі экономикалық жүйесінде оның инновациялық бағытқа негізделген дамудың постиндустриалды сатысына өтуін анықтайтын процестер талданады.

Мақалада Қазақстан Республикасында астық өндірісінің серпіні, елдер бойынша астық экспорты ашылған. Автор астық нарығына талдау жасады (егіс алқабы, өнімділік, жалпы жинау). Қазақстан астық экспорты бойынша айтарлықтай әлеуетке ие. Астық экспорты ел экономикасы үшін маңызды. Еліміз әлемдегі ең ірі алты астық экспорттаушыларының қатарына кіреді. Бұл қазақстандық астықтың жоғары ұн тарту қасиеттеріне негізделген, қазақстандық ұнның сапалық көрсеткіштері әлемнің көптеген елдерінде жоғары бағаланады, бұл қазақстандық бидайдың әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті болуына және әлемнің әр түрлі елдерінде өткізу нарықтарын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Экспорттың негізгі бағыттары-Өзбекстан, Ауғанстан және Тәжікстан. Мақалада астық нарығының дамуының негізгі тенденцияларына талдау жүргізіледі; жай-күйіне баға беріледі.

Мақалада 2016-2018 жж. Екібастұз өңіріндегі зерттеулер негізінде сумен жабдықтау жүйесінің бактериологиялық көрсеткіштері қарастыралды. Нәтижесінде 310 патогендік микрофлора оқиғасы анықталды. Екібастұздың тарату желісінде уытты элементтер мен химиялық көрсеткіштер тазартылған судың құрамында, ауыр металдардың құрамын анықтау бойынша зерттеу нәтижелерін көрсетеді. Су тасқынының маусымы кезінде химиялық элементтердің жоғары концентрациясы және патогендік микрофлораның ең көп саны байқалды. Қысқы және жаз мезгілдерінде су тасқыны кезінде патогендік микрофлора және химиялық элементтер табылды.

Мақалада білім беру жүйесін басқарудың тиімділігі және оның жай-күйі мен даму беталысы туралы қол жетімді барабар ақпаратты талап ететіндігі айтылады. Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне кіруі халықаралық салыстыру контексінде білім беру жүйесін дамыту көрсеткіштері туралы салыстырмалы деректерді талап етеді. Дүниежүзінің қазіргі экономикалық жүйесінде оның инновациялық бағытқа негізделген дамудың постиндустриалды сатысына өтуін анықтайтын үрдістер талданады.

Бұл мақалада ауылды қаумақтардың тұрақты дамуын тежейтін басқару жүйесіндегі кемшіліктер қарастырылған. Ауылдық аумақтарды дамытудың негізгі проблемалары анықталды. Аудан экономикасының тұрақты өсуін қамтамасыз ету, сондай-ақ әр тараптандыру, экономика салаларын жаңғырту және өнімнің бәсе келестік түрлерін өндіру үшін жағдай жасау негізінде Ақсу ауданының Даму бағыттары анықталды. Ақсу ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуының перспективалық бағыттары ұсынылды

Көптеген елдердің экономикасын тез өзгеретін даму үрдістері инновациялық қызметті және экономиканың нақты секторын ұйымдастыруға бағытталған инвестицияларды мемлекеттік реттеу үшін ұтымды тәсілді талап етеді. Сонымен қатар, инновациялық даму жүйесіндегі қазіргі заманғы мемлекеттік саясатты талдау үшін Қазақстан Республикасы экономикасындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу механизмдерінің тиімділігін толық деңгейде бағалау қажет. Осыған байланысты, мақалада бәсекеге қабілеттіліктің әлемдік жүйесінде Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу механизмдерін бағалау жүргізілген. Осы мақсатта сараптамалық бағалау жүйесі пайдаланылып, Дүниежүзілік экономикалық форумның (ДЭФ) Жа һандық бәсекеге қабілеттілік индексінің әдістемесі түрінде іске асырылды. Қазақстан Республикасының экономикасы бойынша ДЭФ рейтингіне, елдегі инновациялық қызметті жүзеге асыруды бағалауға зерттеу жүргізілді. Осылайша, зерттеудің мақсаты бәсекеге қабілеттіліктің жаһандық жүйесіндегі Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерін бағалау болып табылады. Зерттеу әдістемесі – синтез, контент-талдау, аккомодация, монографиялық әдіс, факторлық талдау, зерттеудің экономикалық-статистикалық әдісі. Бәсекеге қабілеттіліктің жаһандық жүйесінде Қазақстан Республикасында инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктеріне жүргізілген бағалау экономикадағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерінің тиімділігін толық шамада бағалауға мүмкіндік берді. Авторлар Дүниежүзілік экономикалық форумның халықаралық рейтингінің 2017-2018 ж.ж., 2013-2014 жылдарға қатысты субиндекстерін зерттей отырып, «инновация» субиндексін қоспағанда, Қазақстанда рейтингтің барлық субиндекстерінің және рейтинг факторларының («Негізгі талаптар» және «Бизнестің күрделілігі») төмендегені байқалады деген қорытындыға келді. Субиндекс макроэкономикалық конъюнктураның күрт нашарлауына байланысты айтарлықтай төмендеді, бұл авторлардың пікірінше, мұнай экспортынан түсетін кірістердің айтарлықтай шығындарына тікелей байланысты. Бұл, өз кезегінде, мемлекеттік бюджет көрсеткіштерінің нашарлауына әсер етті.

Мақалада тиімді құралдардың бірі болып табылатын және әртүрлі факторларды шебер ескеруге мүмкіндік беретін жобаларды басқарудың әртүрлі аспектілері қарастырылады, нәтижесінде оңтайлы өзгерістерді жүзеге асыру және кәсіби қызметтің барлық түрлерінде мақсаттарға қол жеткізу сенімділігі артады. Қазақстанда жобаларды басқару 1990-шы жылдардан басталған, алайда осы басқару құралын нақты практикалық қолдану осы жүзжылдықтың басында байқалады. Авторлардың пікірінше, жеке және мемлекеттік секторларда жобалық тәсілді кеңінен енгізу мен пайдаланудың негізгі проблемаларының бірі - осы бағытты дамытуды ақпараттық-әдіснамалық қолдаудың жеткіліксіздігі. Осы зерттеудің мақсаты-қабылданатын экономикалық шешімдердің сапасы мен тиімділігін арттыру контексінде жобалық басқарудың теориялық-әдістемелік аспектілерін жүйелеу. Кез-келген жоба, бір жағынан, инновацияларды құруға және инвестициялық, сондай-ақ бірқатар басқа ресурстарды тиісті инвестициялауға байланысты, екінші жағынан, жоғары белгісіздік пен тәуекел жағдайында жүзеге асырылатын өзгерістер. Зерттеу барысында: салыстырмалы талдау, жүйелік тәсіл, оның негізінде жобаны басқарудың жалпы және нақты белгілері, сондай-ақ дерексіз-логикалық анықталған әдістері қолданылды. Жаһандану жағдайында компаниялардың, ұйымдар мен мемлекеттердің стратегиялық мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған міндеттерді шешу, сондай-ақ бизнес-процестерді үздіксіз жетілдіруді қамтамасыз ету, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастырушылық және басқа сипаттағы кез-келген өзгерістерді жүзеге асыру үшін менеджменттің заманауи принциптері командалық тәсілді қажет етеді. Жобалық технологияларға тиімді көшуді қамтамасыз ететін процестер, сондай-ақ жобалардың мақсаттарына қол жеткізу тұрғысынан жобалық тәсілдің маңызды компоненттері анықталды. Жобаларды басқару әсіресе жеке компанияларда кеңінен қолданылатыны көрсетілген, қазіргі уақытта бұл құрал әртүрлі елдердің мемлекеттік құрылымдарын басқару жүйесінде белсенді түрде енгізілуде. Зерттеу нәтижелерінің маңыздылығы жобалық тәсіл туралы білім – бұл кәсіби қызметтің дербес саласы және іске асырылатын жобалардың экономикалық тиімділігін арттыруға бағытталған үнемді басқару жүйесі ретінде сипатталатын жалпыға бірдей танылған ғылыми бағыт болып табылады. Тұтастай алғанда, Қазақстанда жобаларды басқаруды ілгерілету процестерінің айтарлықтай жанданғанына қарамастан, қазақстандық қоғамның тыныс-тіршілігінің барлық салаларына инновациялық даму құралы ретінде жобалық тәсілдеменің қазіргі заманғы технологияларының трансфертін жүзеге асыру маңызды міндет болып табылатынын атап өткен жөн.

Мақалада теміржол көлігінде енгізіліп жатқан стандарттардың тиімділігін зерттеу нәтижелері сипатталған. Тиімділікпен стандарттаудың жалпы көрінісі талданды. Қазақстан Республикасында стандарттауды қолданудың қандай құжаты реттелетіндігі зерттелді. Әрі қарай «Теміржол саласының халықаралық стандарты» IRIS халықаралық теміржол стандарты негізге алынды, ол өз кезегінде ISO 9001 халықаралық стандартына негізделген. Стандарттардың тиімділігі әдістері мен түрлері зерттеліп, сонымен қатар IRIS теміржол көлігі саласында қолданылатын халықаралық стандартқа талдау жүргізілді. Осы стандарттың мақсаты – жеткізу ақауларының алдын алуға және азайтуға баса назар аудара отырып, үнемі жетілдіруге мүмкіндік беретін бизнесті басқару жүйесін құру. Стандарттаудың тиімділігі бірнеше себептер бойынша, мысалы, оның өнімдері белгілі бір стандартқа сәйкестігіне сертификатталмағандықтан, компания үшін үлкен шығындарға айналатынын көрсететін мысалдар дәлелдейтіндігін атап өту маңызды; экспорттаушы елде стандарттардың талаптарына сәйкес өндірілмеген өнімдерді қайта өңдеуге компанияның қосымша шығындарына байланысты. Теміржол саласындағы стандарттау жұмыстарының тиімділігін талдауды стандарты қолдану нәтижесінде алынған эффектілердің салыстырмалы тұрғысынан көрсетуге болады: мысалы, қауіпсіздік деңгейінің жоғарылауында немесе экономикалық өсуде. Нақты эффектіні анықтауға негіз болып осы кәсіпорында стандарт енгізілгенге дейін болған нақты өндіріс деңгейі табылады. Теміржол көлігі саласында стандарттауды дамыту мәселелерін шешудің тиімділігін арттыру мақсатында қолдануға болатын шараларз ерттелді. Техникалық реттеу элементтерінің бірі ретінде мұндай стандарттау экономикалық өсуге патенттер мен лицензияларды енгізуден бастап тиісті көрсеткіштерден жоғары үлес қосуы мүмкін.

Мақала математикалық әдістермен өңделген балқытылған ірімшік өнімдерін эксперименттік зерттеу процесінде алынған эксперименттік мәліметтер жиынтығын математикалық модельдеуге арналған. Бұл зерттеудің мақсаты-балқытылған ірімшік өнімінің пластикалық құрылымын қалыптастыруға ықпал ететін балқытылған тұздың түрі мен мөлшерін анықтау. Азық-түлік технологиялары саласындағы ғылыми зерттеулерді талдау Математикалық модельдеудің келесі салаларда қолданылатындығын көрсетті: технологиялық процестердің режимдерін нақтылау, рецептураларды әзірлеу және дайын өнімнің сапасын бағалау, сондай-ақ жаңа өнімдер өндіріске енгізілген кезде сақтау мерзімін болжау. Тамақ өнімдерін өндіру процестерін сипаттау кезінде экспериментті математикалық жоспарлау әдістерін қолдана отырып, көп өлшемді дисперсиялық-регрессиялық талдау модельдері ең өзекті болып табылады. Авторлар X1 және X2 реттелетін факторларының бақыланатын факторларға әсер ету дәрежесін сипаттайтын, өңделген ірімшік өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін анықтайтын математикалық модельдеуді жүргізді және графикалық тәуелділіктерді анықтады. Реологиялық параметрлердің реттелетін факторларға графикалық тәуелділіктерін Математикалық талдау алынған мәліметтердің дұрыстығын көрсететіні маңызды. Балқытылған тұздың дозасын жоғарылату балқытылған ірімшік өнімінің табиғаты мен консистенциясы күйін көрсететін максималды ығысу кернеуінің жоғарылауына әкеледі деген қорытынды жасалды. Бақыланатын факторларды максималды мәнге қалыпқа келтіру процесі жүзеге асырылды. Графикалық тәуелділіктер құрылды және регрессиялық талдау жүргізілді, оның нәтижелері зерттелетін өнімдердің химиялық және органолептикалық сипаттамаларына балқытылған тұздың түрі мен дозасының әсер ету дәрежесін объективті бағалауға мүмкіндік береді. Авторлар рецепт компоненттерінің құрылымын сақтау кезінде тұрақты балқытылған ірімшік өнімінің пластикалық құрылымына түрлендірудің оңтайлы тиімділігі X1 (Solva 85) және X2 (Solva 120) реттелетін факторларының 1: 1 қатынасында, жалпы құрамы 1,2 мас.%. Сонымен қатар тәжірибелік өнімнің сапалық көрсеткіштері бақыланатын факторлардың мынадай мәндерімен сипатталады: У1 - 1280 Па; У2 - 9 балл, У3 - 9 301 (109 КОЕ / г 2,0-2,2).

Мақала өңделген ірімшік өнімін байытудың кремді биоқоспасының технологиясын кешенді зерттеуге және дамытуға арналған. Бұл мақалада қазіргі заманғы адамдардың рационында пробиотикалық қасиеттері бар сүт өнімдерін қолданудың тұрақты тенденциясы қарастырылған. Авторлар жаңа түрдегі балқытылған ірімшік өнімінің химиялық құрамы мен қасиеттеріне қойылатын талаптарды негіздеді: құрғақ өңделген ірімшік өнімнің массалық үлесі 45% -дан кем емес, пробиотикалық микрофлораның мөлшері 107 CFU / г-ден кем болмауы керек, өнімнің май қышқылының құрамын, сүт майының алмастырғыштарын қолдану. Зерттеулер нәтижесінде жаңа балқытылған ірімшік өнімін байытуға арналған кремді диеталық қоспалар өндірісінің құрамы мен технологиялық параметрлері анықталды. Микроорганизмдер үшін қоректік ортада ақуыздарды (азотты заттарды) арттыру үшін құрғақ заттардың салмақтық үлесі (48,0±0,5) % құрғақ майсыздандырылған сүт концентраты таңдалды. Бифидобактериялардың өсуін жандандыру үшін № 1 пребиотик – лактулоза зерттелді. Зерттеудің негізгі мазмұны СОМ концентраты мөлшерінің ұлғаюының тәжірибелі өнімдер композицияларының химиялық құрамына әсерін талдау болып табылады. Бифилакт-В және Бифилакт-У бактериялық концентраттары пробиотикалық дақылдардың көзі ретінде таңдалды. Ашытылған өнімдерде микробиологиялық көрсеткіштер анықталды: сүт қышқылы дақылдары мен бифидобактериялардың жалпы саны. Мақалада бифилакт-Б бактериялық концентратымен және Бифилакт-У бактериялық концентратымен ашытылған тәжірибелі өнімдердің қышқылдық динамикасы талданды. Қышқыл түзілу деңгейі жоғары тәжірибелі өнімдерде бифидобактериялардың өсуі төмендейді, яғни рН төмен болған кезде бифидобактериялардың өсуі баяулайды және рН 4,5 – тен төмен болған кезде тоқтайды. Лактулоза пребиотигі - концентраты болған кезде бифидобактериялар санының айтарлықтай өсуі байқалды. Авторлар бифилакт-Б бактериялық концентраты бар тәжірибелік өнімдерде тромб қалыптастыру арқылы ашыту процесі консистенцияның тығыздалу уақытын ескере отырып, 9-10 сағат ішінде аяқталатынын дәлелдеді. Бифилакт бактериялық концентратымен ферменттелген тәжірибелік өнімдерде-у ашыту процесі 7-8 сағат ішінде, яғни (2,0±0,5) сағат жылдамырақ аяқталады

Бұл мақалада автор адам мен азаматтың жеке бостандығына қарсы шабуылдарды криминализациялаудың негіздері мен принциптерін зерттейді. Осы зерттеудің мақсаты – жеке бас бостандығына қол сұғатын әрекеттер криминализациясының негізділігін құқықтық талдау болып табылады. Қоғамда орын алатын әлеуметтік қауіпті әрекеттерді криминализациялау қылмысқа әсер ету құралдары арасында жетекші рөл атқаратындығы баса айтылады. Қылмыстық заңнаманы дамыту тәжірибесінде бұрын қылмыстық ретінде жазылмаған әрекеттер кейіннен заңнамалық деңгейде қылмыс деп танылған көптеген мысалдар бар. Зерттеудің әдіснамалық негізін дәстүрлі жалпы ғылыми және арнайы құқықтық әдістер құрайды: жүйелік-құрылымдық, тарихи-құқықтық және салыстырмалы-құқықтық. Зерттеуші жеке бас бостандығына қарсы қылмыстарды криминализациялау қажеттілігі, ең алдымен, келесі негіздердің болуымен байланысты екенін айтады: қоғамдық қауіптіліктің жоғары деңгейі; осы әрекеттердің теріс динамикасы; қылмыстық жауапкершілікті қолданбай жоюға болмайтын осы қылмыстарды жасау жағдайларының болуы; конституциялық құқықтар мен заңнамалық актілерді қорғаудың қылмыстық-құқықтық кепілдігінің қажеттілігі; қаралып отырған әрекеттерге қарсы іс-қимыл бойынша мемлекеттің халықаралық-құқықтық міндеттемелерінің болуы. Мақала соңында, Қазақстан Республикасында заң шығарушыны жеке басының бостандығына қол сұғушылықты криминализациялауға итермелейтін объективті негіздер шын мәнінде болған және орын алған деген негізделген қорытынды жасалады. Автор жеке бас бостандығына қарсы іс-әрекеттерді криминализациялау қағидаттарына: заңды-криминологиялық (қылмыстық-құқықтық шаралар арқылы әлеуметтік қауіпті әрекеттерге әсер ету мүмкіндігі; қудалаудың процедуралық орындылығы; санкцияның пропорционалдылығы және қуғын-сүргінді үнемдеу принципі); әлеуметтік-экономикалық (қылмыспен келтірілген материалдық және моральдық зиянның маңызды сипаты; оң салдардың негативтерден артықшылығы; қылмыстық-құқықтық тыйым салуды жүзеге асыру үшін материалдық ресурстардың болуы; әлеуметтік-психологиялық (қоғамдық құқықтық сана мен психологияның жеткілікті деңгейі); тарихи дәстүрлерді жатқызады. Мақалада автор қазақстандық заң шығарушының жеке бас бостандығына қарсы іс-әрекеттерді криминализациялау үшін шын мәнінде барлық негіз бар деген қорытынды жасайды. Сонымен бірге, жеке бас бостандығына қол сұғатын іс-әрекеттердің қылмыстық құқық нормаларымен салыстырмалы түрде реттелгеніне қарамастан, олар үшін қылмыстық жауапкершілікті құқықтық реттеу әлі де жетілдіруді талап етеді.

Қазақстан Республикасы жас ұрпаққа ресурстық орталықтарды, технологиялық парктердің қуатын, агротехникалық құралдарды, өнеркәсіптік технологиялар мен ғылыми-білім беру кешендерін пайдалануға бере отырып, экономиканың барлық салаларында инновациялық жобаларды іске асыру алаңы болып табылады. Мұндағы іс-әрекеттер және негізгі мақсат - ғылыми зерттеулерді жандандыру, ұлттық экономиканың өнеркәсіптік секторларының технологиялық әлеуетін арттыру, ғылыми-зерттеу мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар саласындағы инновациялық қызметті дамытуды ынталандыру көзделеді. Кәсіпкерлік мәдениетті дамыту мәселелері идеяларды қалыптастыру мен ілгерілетудің мотивациялық принциптерінің үйлесімін, болашақ экономиканың флагманы ретінде жастар кәсіпкерлігін жандандыруды және әлемдегі кәсіпкерліктің дамуын ғана емес, сонымен бірге қоғамдағы барлық әлеуметтік-экономикалық процестерді тежейтін күрделі эпидемиологиялық жағдайды біріктіретін негізгі мәселе болып табылады. Мақсаты – жастар кәсіпкерлігінің проблемаларын анықтау және юнит-экономиканы қоса алғанда, іске асырудың қағидаттары мен әдістеріне сәйкес оларды шешу жолдарын іздестіру болып табылады. Зерттеу саласы тауар/қызмет бірлігін немесе бір клиент/тапсырыс берушіні өндірудің әсерін ескере отырып, бизнес-модельдердің табыстылығын анықтау үшін халықаралық тәжірибеде сәтті қолданылатын экономикалық модельдеу әдістеріне бағытталған. Бұл тәсілді жүзеге асыру нәтижелерді визуализациялау үшін талдау, салыстыру, графикалық әдіс сияқты дәстүрлі ғылыми зерттеу әдістерін; сандық әдіс және параметрлік әдіс, бірлік экономикасы модельдерінің тиімділігін бағалау процедурасын рәсімдеуге мүмкіндік беретін бағалау құралы ретінде қолдануға ықпал етеді. Бизнес-модельдерді жастар кәсіпкерлігіне қатысты қарастыру кезінде жоғары мектепте кәсіпкерлік блоктың пәндерін оқитын студенттердің дағдылары мен құзыреттеріне назар аударылады. Юнит-экономиканың ұсынылған әдістері бизнес-жоспарлардың құрамдас бөлігі ретінде стартаптарды әзірлеу мен жылжытуда белсенді қолданылады. Жастар бизнесі жаңа жұмыс орындарын ашу және жұмыссыздық деңгейін қысқарту, білікті кадрлар даярлау сияқты әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешуде шешуші рөл атқара бастады деген қорытынды жасалды. Ұсынылған шаралар кешені қосымша мүмкіндіктер береді және жастар кәсіпкерлігінің әсерін күшейтеді, бұл оның әлеуетін ашуға негіз болады.

Шағын және орта кәсіпкерлік қазіргі заманғы өндірістің маңызды құрамдас бөлігі ретінде экономикадағы бәсекелестік тонусты сақтауға көп ықпал етеді, нарық қағидаттары негізінде ұйымдастырылған әлеуметтік құрылымға табиғи әлеуметтік тірек береді, сонымен қатар кәсіпкерлердің жаңа әлеуметтік қабатын қалыптастырады. Тәуелсіз Қазақстан қалыптасқан сәттен бастап, кәсіпкерлік саласы әрқашан мемлекеттің басты назарында болды, ал «Қазақстан – 2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты – кәсіпкерлікті ұлттық экономиканың жетекші күші ретінде жан-жақты қолдау – оның басым міндеттерінің қатарында айқындалды.Дамудың қазіргі кезеңінде Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнес саласын мемлекеттік қолдау жүйесі экономиканың осы секторына жан-жақты қолдау көрсетуге арналған бірқатар институттар мен мемлекеттік бағдарламаларды қамтиды. Шағын және орта кәсіпкерлікті (ШОК) қолдау бойынша мемлекет қабылдайтын шараларға қарамастан, өңірлерде және Қазақстан Республикасында осы саланы дамыту тұтастай алғанда бірқатар елеулі, оның ішінде, жүйелік сипаттағы мәселелерге тап болады, бұл шағын және орта кәсіпкерлік саласының жай-күйін зерттеуді, мәселелерін анықтауды және сәйкестендіруді және даму перспективаларын айқындауды көздейді. Павлодар облысының ШОК дамуының жай-күйін, үрдістерін және болашағын зерделеу, өңір кәсіпкерлерінің қызметін ұйымдастыру мәселелерін анықтау және сипаттау. Жұмыста аймақтың кәсіпкерлік қызметінің жағдайы оның дамуының негізгі әлеуметтік маңызды көрсеткіштері тұрғысынан талданады, ШОК дамуының негізгі тенденциялары мен заңдылықтары анықталады және оларды қалыптастыратын себептер негізделеді. Кәсіпкерлік қызметтің дамуын тежейтін себептерді сәйкестендіру және негіздеу құралдарының бірі ретінде зерттеуде аймақтағы ШОБ субъектілерінің мәселлерін анықтау бойынша кәсіпкерлерге сауалнама жүргізілді. Зерттеу нәтижелері бойынша өңірдегі ШОК субъектілерінің басым мәселелерінің шеңбері анықталды, олардың Қазақстан Республикасының ШОК саласындағы ұқсас мәселелермен корреляциясына баға берілді және олардың дамуын қолдаудың мемлекеттік шаралары мәнмәтінінде кәсіпкерлердің негізгі күтулерінің ауқымы айқындалды.

Covid-19 коронавирусының пандемиясы жаңа экономикалық шындықтың басталуына әкелді, оған экономиканың әр субъектісі масштабына қарамастан бейімделуі керек: аймақ, ел немесе бүкіл әлем. Мақалада пандемия жағдайындағы аймақтық экономикалық механизм өзін-өзі дамытудың нарықтық тетігі мен аймақтық деңгейдегі биліктің басқару әсерінің өзара әрекеттесуі тұрғысынан қарастырылады. Пандемия және онымен байланысты шектеулер нәтижесінде өңірлердегі экономикалық жағдайдың тұрақсыздануы өңірлік саясаттың негізгі бағыттарын қайта қарау мәселесін қояды. Қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшін эмпирикалық және теориялық зерттеудің жалпы әдістері қолданылды: талдау, синтез, индукция, шегеру, жалпылау, сипаттау. Павлодар облысының экономикасында негізгі рөлді үш сала атқарады: өнеркәсіп, сауда және көлік. Өнеркәсіптік өндіріс көлемі бойынша оң динамиканың қаншалықты сақталатынына және қызмет көрсету саласындағы кәсіпорындарға қолдау көрсетілетініне аймақтың дамуы байланысты болады, оның негізгі көрсеткіштері осы мақалада пандемия жағдайындағы оқиғалар призмасы арқылы қарастырылады. Пандемияға жауап ретінде қабылданған денсаулық сақтау саласындағы қажетті шаралар ұтқырлықтың төмендеуіне әкелді және жоғары экономикалық шығындармен бірге жүреді. Карантиндік шаралар бизнеске, әсіресе микробизнеске тікелей әсер етті. Аталған секторды қолдау үшін салықтық ынталандырулар ұсынылды, Кредиттеу кеңейтілді және бизнесті жүргізу жағдайларын одан әрі жеңілдету бойынша шаралар қабылданды. Мақалада пандемия жағдайында және экономикалық механизмді өзгерту үшін шектеу шараларын енгізуді, сыртқы басқару әсерінің экономикаға әсерін күшейтуді талап ететін мәселелердің шағын тізімі ғана көрсетілген. Бұл ретте мемлекет тұтастай және жекелеген өңірлер үшін олардың әлеуетін және экономикада нақты қалыптасқан жағдайды ескере отырып, адамдар денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша енгізілген тыйымдар мен шектеулер мен экономиканы функционалдық режимде, жұмыскерлердің жұмысы мен кірістерін сақтау арасындағы оңтайлы арақатынасты табу қажет. Тыйым салу және рұқсат беру шаралары арасындағы тепе-теңдікті табу мәселесі одан әрі талдауды қажет етеді. Бұл ретте мемлекет ұзақ мерзімді перспективаға бағдарланған жоспарлы сипаттағы құралдарды әзірлеуге және қолдануға мұқтаж.

Аймақтардың бәсекеге қабілеттілігін бағалау, аймақтардың бәсекелестік артықшылықтарын іздеу мәселелері, әсіресе адам ресурстарының сапасын арттыру есебінен жеткілікті зерттелмеген күйінде қалып отыр. Осыған байланысты мақалада Қазақстан Республикасының экономикасы жағдайында аймақтық бәсекеге қабілеттілікті бағалаудың қолда бар үлгілері берілген. Бұдан басқа, мақала авторлары аймақтық саясат тұжырымдамасында бастау алатын Қазақстан Республикасы аймақтарының негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерін талдауға сәйкес аймақтардың топтастырылуын жүзеге асырған. Авторлар Қазақстан Республикасының салыстырмалы аспектіде аймақтың бәсекеге қабілеттілік деңгейін анықтау мақсатында Қазақстан аймақтарының бәсекеге қабілеттілік индексінің негізгі көрсеткіштерін есептеп берген. Зерттеу мақсаты – қазіргі жағдайдағы Қазақстан аймақтарының бәсекеге қабілеттілігін салыстырмалы талдау және бағалау. Мақалада Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер палатасы жанынан әрекет ететін инвестициялардың өтімділігін зерттеу жөніндегі Агенттік (Қазақстан өңірлерінің бәсекеге қабілеттілік рейтингі) әзірлеген индекстердің негізінде Қазақстан өңірлерінің бәсекеге қабілеттілігін бағалаудың рейтингтік үлгісі қолданылды. Зерттеудің құндылығы – өңірлік саясат тұжырымдамасынан бастау алатын Қазақстан Республикасы өңірлерінің негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерін талдауға сәйкес өңірлерді жіктеу жүзеге асырылды. Авторлар өңірлердің ерекшелігін айқындау және өңірлердің стратегиясын әзірлеу бағыттарын анықтау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының мәліметтері бойынша Қазақстан өңірлерінің бәсекеге қабілеттілік индексінің негізгі көрсеткіштері есептелген. Зерттеу нәтижелері бойынша Қазақстан өңірлерінің күшті және әлсіз жақтарын анықтауға мүмкіндік берген талдау жүргізілді. Аймақтың бәсекеге қабілеттілігінің жоғары деңгейіне адам ресурстарын дамытпай және оларды ұтымды пайдаланбай қол жеткізу мүмкін емес екендігі атап өтілді. Тұтастай алғанда, өңірлік саясаттың бағыттары дамудың таңдалған сценарийімен айқындалады. Авторлар ұсынатын өңірлік бәсекеге қабілеттілікті бағалау әдіснамасына көзқарас бірқатар артықшылықтарға ие-өңірлердің ерекшелігін көрсетеді, жақын арадағы бәсекелестерді көруге және өңірдің даму стратегиясының бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді.

Негізгі мәселе: білім беру мекемесін басқару жүйесінің маңызды элементтерінің бірі - білім беру бағдарламалары (ББ) бойынша кірістер мен шығыстарды есепке алу және білім беру және өзге де қызметтердің өзіндік құнын есептеу болып табылады. Заманауи білім беру мекемелерінің алдына білім беру қызметтерінің сапасын жақсарту және олардың тиімділігін арттыру міндеті қойылып отыр. Оны шешу үшін олардың қаржы-шаруашылық дербестігінің шекарасы кеңейтіледі. Қазіргі уақытта жоғары оқу орындары меншік нысанын өзгертуде және коммерциялық емес қоғамдар болуы мүмкін. Жоғары оқу орындарын қаржыландыру жүйесін өзгерту білім беру мекемесін басқарудың жаңа тетіктерін әзірлеуді көздейді. Бұл жағдайда жоғары оқу орнын тиімді басқару міндеттерін қамтамасыз етуге бағытталған білім беру мекемелерінде жаңа есепке алу жүйелерін құру және игеру сөзсіз болады. Ең алдымен, бұл басқару есебі жүйесіне қатысты. Көрсетілетін қызметтердің өзіндік құны – бұл ЖОО-ның білім беру және өзге де қызметтерді іске асыруға ақшалай нысандағы шығыстарының жиынтығы. Жоғары оқу орындарының қаржылық дербестігін кеңейту оларды басқару мақсатында жоғары оқу орнының кірістері мен шығыстары туралы сенімді ақпарат қалыптастыруды көздейді. Мақсаты: білім беру мекемелеріндегі кірістер мен шығыстарды есепке алу мәселелерін анықтау болып табылады. Әдістер: зерттеу мақсатын жүзеге асыру нәтижелерді визуализациялау үшін салыстырмалы талдау, синтез, графикалық әдістерін қолдануға ықпал етеді. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Білім беру мекемелерінде кірістер мен шығыстарды басқару есебінің жүйесін дамыту кірістер мен шығыстарды есепке алу әдістемесін дамытуды, кірістер мен шығыстарды басқару есептілігінің ерекшеліктерін айқындауды көздейтін ақпараттық-талдамалық қамтамасыз етудің тиімді жүйесін қалыптастыруға бағытталған. Білім беру мекемелері қызметінің ерекшелігін көрсететін, кірістердің негізгі көрсеткіштерін есептеуді, оларды шоттарда және басқару есебінің тіркелімдерінде көрсетуді біріктіретін және кірістер мен шығыстардың нақты көрсеткіштерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін кірістерді есепке алу әдістемесі ұсынылған. Шығындарды басқару әдісі негізделген, оның аясында топтастырудың жіктеу белгілері ұсынылған. Шығыстарды есепке алу әдісі қызмет түрлері, қаржыландыру көздері, құрылымдық бөлімшелер, жекелеген бағдарламалар мен іс-шаралар бөлінісінде шығыстардың бағыттарын нақтылауға мүмкіндік береді.

Қазіргі экономика жағдайында бизнестің қауіпсіздігіне әсер ететін, бірақ компанияға қатысты сыртқы ресурстарға немесе мүмкіндіктерге қатысты маңызды факторлар пайда болады. Экономикалық ғылымдағы бұл ресурстар мен мүмкіндіктер макро-экономикалық (экономикалық өсу, инфляция, валюта бағамдары, мемлекеттік қолдау) және институционалдық параметрлермен (нормативтік-құқықтық база, транзакциялық шығындар) дәстүрлі түрде анықталды. Экономикалық кеңістіктің ерекшелігіне байланысты мүмкіндіктерді бағалау арқылы экономикалық кеңістік сапасы бизнестің экономикалық қауіпсіздігі тарапынан әсері аз зерттелген. Бұл жағдайда, экономикалық география саласындағы соңғы зерттеулерге сәйкес, экономикалық кеңістік бизнес агенттерінің қарқынды өзара әрекеттесуімен жергілікті нарықтарды құруға қабілетті құрылым құру алаңы ретінде әрекет етеді. Осы зерттеудің мақсаты - бірыңғай экономикалық кеңістікте іскерлік желілерді құру арқылы экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету болып табылады Зерттеу саласы экономикалық кеңістіктің сапасын анықтау үшін халықаралық практикада табысты пайдаланылатын экономикалық кеңістікті сипаттайтын көрсеткіштерге шоғырланған. Осы тәсілді іске асыру агломерация аймағын және ондағы іскерлік желілер кеңістігін анықтауға мүмкіндік беретін, алынған нәтижелерді визуалдауға арналған талдау, салыстыру, графикалық әдіс сияқты ғылыми зерттеудің дәстүрлі әдістерін пайдалануды талап етеді. Экономикалық кеңістікті бизнестің қауіпсіздігін арттыруда іскери желіні құруға қатысты қарастыру кезінде аймақтың экономикалық кеңістігінің сапасына назар аударылады. Экономикалық кеңістіктің сапасын бағалаудың ұсынылған әдістері белгілі бір кеңістікте іскери желілерді құру мүмкіндігін анықтау үшін белсенді қолданылады. Авторлар іскери желілер белгілі бір экономикалық кеңістікте бизнестің экономикалық қауіпсіздігін арттыруда шешуші рөл атқарады деген қорытындыға келді. Ұсынылатын шаралар кешені қосымша мүмкіндіктер береді және экономикалық кеңістіктің бизнес қауіпсіздігіне әсерін күшейтеді және барынша сыртқы қауіпсіздік аймағын құрады.

Мақалада ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ерекше маңызы бар объектілер ретінде терроризмге осал объектілерді физикалық қорғау саласындағы қызметтерді ұсыну нарығында қалыптасқан жағдай талданады. Саланың дамуына кедергі болатын негізгі проблемалар: өмірлік циклдің барлық кезеңдерінде, жобадан бастап қолданыстан шығаруға дейінгі, тәуекелді бағалауды ескере 80 Инновациялық Еуразия университетінің Хабаршысы. 2021. № 2 ISSN 2709-3077 отырып, физикалық қорғаныс жүйелерін пайдаланудың барлық аспектілеріне қойылатын талаптарды белгілейтін кешенді нормативтік базаның болмауы; сектораралық өзара іс-қимылдың барлық аспектілері ескерілмейтін бақылау рәсімдерінің формальды сипаты; саланы тиімді реттеуді қамтамасыз ететін тәсілдерді әзірлеу процесіне білікті мамандардың аз тартылуы. Техникалық құралдардың дамуы және күрделенуімен қауіпсіздікті тәжірибелік тұрғыдан шындықтың басты критерийі ретінде қарастырған жөн. Физикалық қорғау жүйелері, басқа күрделі жүйелер сияқты, іске асырылған кезде тиімді тәсілдерді қажет етеді. Қазіргі жағдайдағы басты мақсат – террористік тұрғыдан осал объектілерді (бұдан әрі – ТТОО) қорғау саласындағы қызмет субъектілері арасындағы қатынастарды тиімді реттейтін мемлекеттік органдар мен кәсіби қоғамдастықтың өзара әрекеттесу моделін құру. Мақала авторлары нормативтік құқықтық базаны талдады. Саланың дамуына кедергі болатын жағдайлар анықталды. Мемлекеттік басқару жүйесін дамыту бағыттары бойынша Қазақстан Президентінің жолдауы да зерттелді. ТТОО қорғау саласындағы қызмет субъектілері арасындағы процестер мен байланыстарды модельдеу жүзеге асырылды. Қорғаныс жүйесін сапа көрсеткіштері бойынша бағалау критерийлерінің болмауына байланысты жеткіліксіз қорғаныс деңгейінің басты себебі ашылды. Бұған жүйелерге қойылатын талаптарды әзірлейтін және стандарттарды қолдануды ескермейтін техникалық мамандардың жеткіліксіз құзыреттілігі, сондай-ақ нарық субъектілерінің қызметін бақылауға кәсіби қоғамдастықтың жеткіліксіз араласуы ықпал етеді. Мақала авторлары ТТОО қорғаудың басқару жүйесінің моделін ұсынады, бұл процестердің сапасын жақсартады және кәсіби қоғамдастықты қосымша тарту және нормативтік құжаттарды әзірлеу арқылы нәтижені қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, модель ел басшылығы белгілейтін мемлекеттік басқару жүйесінің даму барысына сәйкес келеді. ТТОО қорғауды басқару жүйесінің жаңа моделін енгізу бойынша бірқатар ұсыныстар жасалды. Модель мемлекеттік органдар мен кәсіби қоғамдастықтың өзара әрекеттесуін сипаттайды.

Негізгі мәселе: Қазақстан Республикасындағы экологиялық жағдайдың күрт нашарлауы, адам өмірімен және оның құрамында витаминдер бар отандық жеміс-көкөніс өнімдерін жеткіліксіз тұтыну арқылы тұтынылатын тағамның сапалық құрамына, сілтілі минералдар, көмірсулар, өсімдік ақуыздары, пектиндік заттар және белсенді талшықтардың, қоршаған ортаға зиянды факторлардың әсер етуімен байланысты. Жемістер мен көкөністерді өсіру мен өңдеудің сапасын арттыру мәселесі Қазақстан Республикасының азық-түлік тәуелсіздігінің негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Осы уақытта Қазақстан Республикасында көкөніс өсіретін ірі шаруашылықтардың үлесі 10 %-ды ғана құрайды. Қазақстанда жеміс-көкөніс дақылдарын өнеркәсіптік өңдеу көлемі мардымсыз. Еліміздегі отандық жеміс-көкөніс өнімдеріне деген сұранысты тек 35-40 % қанағаттандырады, оның көп бөлігі Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан, Қытай сияқты елдерден импортталады. Қазақстанда органикалық көкөніс өсіруді дамыту және адам ағзасынан улы заттар мен радиоактивті элементтерді байланыстырып, алып тастай алатын пайдалы және белсенді заттардың жеткілікті мөлшері бар отандық жеміс-көкөніс өнімдерінің жаңа түрлерін құру қажет. Мақсаты: жемістер мен көкөністердің табиғи дәмдеуіштері мен хош иісті қоспалары бар жартылай фабрикаттарының технологиясын жетілдіру, көкөніс қоспаларының көп компонентті рецептурасын және жоғары сапалық көрсеткіштері бар тез мұздатылған көкөніс қоспаларын өндіру әдісін әзірлеу. Әдістері: Зерттеу нысаны ретінде тез мұздатуға бейімделген қырыққабат, қолшатыр, түнгі және бұршақ дақылдарының ботаникалық тұқымдас көкөністерінің үлгілері, сондай – ақ Яснотков және имбирь тұқымдас хош иісті шөптері таңдалды. Сапа көрсеткіштерін анықтау үшін әдеттегі әдістер қолданылды. Нәтижелер және олардың маңызы: Бұл зерттеулер биогендік қосылыстардың құрамына көкөністер мен хош иісті өсімдіктердің химиялық құрамы, сондай-ақ функционалдық және технологиялық қасиеттерін зерттеуге бағытталған: көмірсулар, белоктар, витаминдер, эфир майлары, минералдар және басқа заттар. Өсімдік тіндерінің және ылғалдың, құрғақ заттардың, талшықтардың, моно- және дисахаридтердің, пектинді заттардың құрылымы зерттелді, С витаминінің массалық үлесі анықталды, ассортименттегі көкөніс қоспаларын өндірудің рецептурасы мен технологиясы жасалды, сапа көрсеткіштері анықталды.

Мемлекеттік жоспарлау және Өңірлік даму жүйесінің ресми танылған мәселелерінің бірі – мемлекеттік органдар қызметін іске асырудың тиімділігі мен нәтижелілігін бағалау әдіснамасының жетілдірілмеуі болып табылады. Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі мен жергілікті уәкілетті органдардың есептері тікелей нәтижелердің абсолютті және кейде салыстырмалы мәндерін береді. Іс жүзінде экономикалық, әлеуметтік тиімділікті бағалау және қоғамға әсерді бағалау жүргізілмейді. Осыған байланысты авторлар мемлекеттік Бағдарламалардың сапасын (тиімділігін) бағалаудың әдістемелік тәсілдерін әзірледі (Қазақстан Республикасының «Жұмыспен қамту жол картасы – 2020» бағдарламасы мысалында) өңірлік дамудың теориясы мен тәжірибесі үшін өзекті міндет болып табылады. Жұмыстың мақсаты -Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік бағдарламаларын іске асыру сапасын бағалаудың әдіснамалық негіздерін зерттеу болып табылады (Қазақстан Республикасының «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» бағдарламасының материалдары бойынша). Мақалада сапалық және сандық әдістердің бірлігін қамтамасыз ететін мәселелерді шешудің жүйелі тәсілі қолданылады: сапалы контент-талдау; ғылыми әдебиеттер мен заңнамалық базаны толығырақ шолуға негізделген зерттеу объектісін егжей-тегжейлі зерделеуге мүмкіндік беретін монографиялық әдіс; экономикалық-статистикалық зерттеу әдісі. Зерттеудің маңыздылығы-мемлекеттік басқару жүйесінде бағдарламаларды бағалауға әдіснамалық тәсілдердің анықталуында. Бағдарламаның бір қатысушысына үлестік шығындарды есептеу мен талдауды көздейтін экономикалық бағалау үшін «ЖҚЖК-2020» бағдарламасының бағыттары бойынша түпкілікті нәтижелерге қол жеткізуге арналған үлестік шығындардың мәндеріне динамикалық және салыстырмалы талдау жүргізу ұсынады. Бұл бағдарламаның жекелеген жобалары мен бағыттары динамикадағы шығындар бойынша салыстыруға және болашақта олардың негізсіз өсуіне әсер ететін факторларды анықтауға мүмкіндік береді. Ұсынылған көрсеткіштерді есептеу аймақтық бөлімде де маңызды, өйткені ол ұлттық мәндерден бір бағытта немесе басқа бағытта айтарлықтай ауытқитын аймақтарды көруге мүмкіндік береді.

Компьютерлік жүйелер мен технологиялар біздің қоғамды айтарлықтай өзгертеді. Бұл өзгерістер әлеуметтік саламен де, өндірістік саламен де байланысты. Инновациялық цифрлық технологиялар еңбек нарығына және кәсіби қызметке үлкен әсері бар, олардың электронды ортаға ауысуына да ықпал етеді. Цифрлық технологияларды қолдана отырып, қазіргі адамдар жаңа мақсаттар қояды және мәселелерді шешудің жылдамдығымен шешеді, бұл желілерде бірлескен таратылған әрекеттердің мүмкіндіктерін пайдаланады. Бұл контексте – мамандардың жаңа құзыреттіліктері сұранысқа ие. Бұл зерттеудің мақсаты – төртінші өнеркәсіптік революцияның білім беру жүйесіне әсерін анықтау және оқу үшін дағдылар мен ойлауды дамыту. Ғылыми зерттеулер жүргізген кезде экономикалық және статистикалық әдістер қолданылды. Бұл әдістер салыстырмалы талдауда, сондай -ақ төртінші өнеркәсіптік революцияның әсерін ескере отырып, жоғары білім беру жүйесінің деректері мен көрсеткіштерін бағалауда қолданылды. Аналитикалық әдіс қазіргі жағдайда оқыту дағдылары мен ойлауының дамуына әсер ететін сипаттамаларды және факторларды қарастыру үшін қолданылды. Абстрактілі-логикалық әдіс цифрлық технологиялардың ықпалынан еңбек нарығының дамуына әсер ететін мәселелерді анықтау үшін қолданылады. Зерттеу нәтижесі – алдағы өзгерістер туралы қорытынды жасалады. Автоматтандыру мен цифрландыру көптеген елдерде айтарлықтай жұмыссыздыққа әкелуі ықтимал, сондықтан цифрландыруға байланысты жұмыссыздықтың орнын толтыру үшін бейімделу инновациялық саясаты қажет. Үкімет өз азаматтарының экономикалық даму құралы ретінде жоғары білімге қомақты қаржы бөлуі қажет. Өмір бойы білім алуды төртінші өнеркәсіптік революция дәуіріндегі табыстың маңызды элементі ретінде анықтау қажет. Оқу бағдарламалары цифрлық дағдыларды дамытуы және автоматтандыруға байланысты жұмыс күшінің бұзылуын шешуі керек.

Бағалы қағаздар нарығы кез келген мемлекеттің, оның ішінде Қазақстанның экономикасын қаржыландыру мен дамытудың маңызды құралы болып табылады. Негізгі мәселе – экономиканың барлық салаларындағы кәсіпорындар үшін инвестициялар тарту, сондай-ақ кәсіпорындардың банктік кредиттерге қарағанда неғұрлым арзан меншікті капиталға қол жеткізуін қамтамасыз ету болып табылады. Мақсаты – отандық бағалы қағаздар нарығын дамытудың негізгі үрдістерін анықтау, оның кірістілік деңгейін бағалау болып табылады. Мақалада бағалы қағаздар нарығының экономика секторлары арасында ақша қаражатын қайта бөлудің маңызды тетігі ретіндегі рөлі баса айтылған. Бағалы қағаздар нарығы қаржы нарығының ажырамас бөлігі ретінде Қазақстан экономикасында, сондай-ақ бүкіл әлемдік қоғамдастықтың экономикасында ерекше өсіп келе жатқан мәнге ие болады. Мақала жазу кезінде дәстүрлі әдістер (салыстыру, сипаттау, өлшеу), зерттеудің жалпы логикалық әдістері мен тәсілдері (талдау, жалпылау және т.б.) қолданылды. Мақалада талданатын тұжырымдаманың мәнін айқындаудың негізгі теориялық тәсілдері қарастырылады, бағалы қағаздар нарығындағы негізгі мәселелерді тұжырымдауға талпыныс жасалады, Қазақстанның қор нарығының ағымдағы жай-күйін сипаттайтын деректерді талдау нәтижелері ұсынылады. Шын мәнінде, бағалы қағаздар нарығы – мемлекеттің макроэкономикалық реттеушісі болып табылады, ол арқылы шетелдік және отандық капиталды тарту үшін мүмкіндіктер жасалады. Осылайша, бағалы қағаздар нарығы капитал тартудың тиімді құралы ретінде әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуге ықпал етеді. Автор қор нарығының жай-күйі туралы негізгі теориялар үстірт көзқараспен сипатталатынын айтады, бұл олардың ешқайсысы қаржы құралдары құнының өзгеру заңдылықтарын анықтайтын негізгі құрал болып табылатын қор нарығының ішкі құрылымын қарастырмайтындығымен дәлелденеді. Сондай-ақ, теорияны таңдау толығымен тиісті аналитиктің қабылдауы мен пікіріне байланысты екенін атап өткен жөн. Бір теорияны жалғыз және ең қолайлы деп бөлу дұрыс болмас еді.

Қазіргі уақытта экологиялық қауіпсіздік мәселелері қоғам алдында тұр. Өнеркәсіп жыл сайын дамып келеді. Осы сыни экономикалық жағдайда мұнай өнеркәсібі Әзірбайжандағы экономика секторы үшін стимулятор болып табылады. Өнеркәсіптің осы саласының даму деңгейі басқа себептерге байланысты да өзекті: Әзірбайжан экономикасының әлеуметтанулық, технологиялық және ерекшеліктері. Зиянды заттар мен энергияны өзіне шоғырландыра отырып, мұнай өңдеу жөніндегі өндірістік қызмет техногендік қауіптілік пен табиғи ортаның ластану көзі болып табылады. Тәуекелдерді басқару үрдісі негізінен үш кезеңнен тұрады - тәуекел қауіпсіздігін талдау, тәуекелдерді бағалау, ол тәуекелдің есептік және нақты деңгейлерін, қолайлы тәуекел деңгейлері деп аталатын және тиісті нормативтік актілер мен басқару шешімдерін қабылдау арқылы салыстырылады. Тәуекел мен қауіпсіздікті бағалау кезінде ескерілетін факторлардың бірі - қажетті шығындарды анықтау. Бұл шығындар тікелей төленетіндіктен, кәсіпорын оларды барынша азайтуға тырысады, бұл тәуекелдерді бағалаудың дәлдігін төмендетеді. Зерттеу мақсаттарының бірі - қажетті шығындардың оңтайлы мәнін анықтау. Әдіс неғұрлым сенімді болса, оны жүзеге асыру құны соғұрлым аз болады. Жұмыстың әдіснамалық негізі өнеркәсіптік кәсіпорындарда қауіпсіздікті қамтамасыз ету және қауіпті бағалау бойынша ғалым-экономистердің, математиктердің аталған мәселелер бойынша ғылыми еңбектер болды. Ұсынылған техниканы әзірлеу кезінде «Dow Chemical» фирмасы әзірлеген есептеу алгоритмдері қолданылды. Бұл компания шығындарды ескере отырып, апаттар статистикасы бойынша үлкен көлемде материал жинады. Алынған және эксперименттік тексерілген мәліметтер негізінде мұнай өңдеу кәсіпорындарының тәуекелін сапалы және сандық бағалау үшін индекстер жүйесі, әртүрлі көрсеткіштерді бағалау жасалды. Мұнай өңдеу кәсіпорындарының техногендік қауіптілігін талдау экологиялық және экономикалық шығындарды анықтауға және қолайлы қауіптің ұтымды мүмкіндіктерін таңдауға мүмкіндік береді. Тәуекел деңгейіне байланысты талап етілетін шығындар тәуекел себептерінің туындау ықтималдығын есептеу дәлдігін арттыру негізінде айқындалады. Мақалада тәуекелдің күтілетін деңгейі мен күтілетін экономикалық залалды анықтауға мүмкіндік беретін жеке технологиялық блоктарда мұнай өңдеу кезіндегі экономикалық шығындар арасындағы байланыс қарастырылады.

Халықаралық қауіпсіздік пен жеке адамның қауіпсіздігіне төнетін көптеген қауіптердің ішінде денсаулық сақтау саласындағы жаһандық басқарудың тұрақты және тиімді жүйесін қамтамасыз ету негізгі мәселелердің бірі болып қала береді. Мақала коронавирустық пандемия кезіндегі аймақтық дамудың көрсеткіші ретінде халықтың денсаулығы мәселесіне арналған. Бұл мақалада ЕАЭО елдерін қозғаған сыртқы орта қатерлері жағдайындағы әлеуметтік-экономикалық мәселелер өзекті, сондай-ақ Павлодар облысы халқының қазіргі денсаулық жағдайы және әлемді дүр сілкіндірген Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) пандемиясына байланысты мемлекет қабылдап жатқан шаралар көрсетілген. Әлеуметтік-экономикалық сипаттағы мәселелер мемлекеттік құрылымдардың, жеке, орта және шағын кәсіпкерліктің бірлескен күш-жігерімен шешілуі мүмкін. Бұл ретте пандемияны дамыту кезеңіндегі серіктестік қатынастардың басым бағыты карантиндік шектеу шараларымен күшейтілген қоғамдық тәртіпті ұйымдастыруға көшу жүзеге асырылатын бірлескен бағдарламаларды ұйымдастыру болып табылады. Мұндай іс-шараларды қаржыландыру жаңа дәрілік препараттарды іздеуге бағытталған гранттық қорларды қоса алғанда, әртүрлі көздерден жүзеге асырылуы мүмкін. Аймақтық ерекшелік маңызды, өйткені қауіпті аурулардың таралу деңгейі көптеген факторларға байланысты. Қалыптасқан алғышарттарға байланысты Павлодар облысы халқының медициналық-демографиялық жағдайын, сырқаттанушылығы мен мүгедектігін терең талдау негізінде короновирус пандемиясы кезеңінде өңір тұрғындарының денсаулық жағдайына кешенді баға берген жөн. Мақсаты – Павлодар облысы халқының медициналық-демографиялық жағдайын, сырқаттанушылығы мен мүгедектігін терең талдау негізінде коронавирус пандемиясы кезінде өңір тұрғындарының денсаулық жағдайына кешенді баға беру. Қойылған міндеттерге сәйкес келесі әдістер қолданылды: аналитикалық, статистикалық, салыстырмалы, теориялық және жүйелік талдау әдісі, психологиялық талдау әдістері, социологиялық әдістер (сауалнама, сауалнама). Алынған нәтижелер өңірлік экономиканың әлеуметтік саласының жұмыс істеу заңдылықтарын және Павлодар облысының Денсаулық сақтауды басқару жүйесінің жұмыс істеу принциптерін одан әрі зерделеу барысында пайдаланылуы мүмкін.

Қазіргі уақытта ауылдық аймақтарды дамытуда әлеуметтік-экономикалық және экологиялық сипаттағы түрлі мәселелер бар, олардың ішінде негізгілері: базалық қызметтерге қол жеткізу, көліктік байланыстың болмауы, тиісті емес әлеуметтік, тұрғын үй инфрақұрылымы және басқалар. Аумақтың тұрақты дамуына қол жеткізу кез-келген мемлекет үшін үлкен маңызға ие маңызды басымдықтардың бірі болып табылады. Тұрақты даму экономика, әлеуметтік сала және экология тұрғысынан үйлесімді даму деп түсіндіріледі. Сонымен бірге, егер ағымдағы жағдайға және олардың жұмыс істеуінің ұзақ мерзімді тұрақтылығына тікелей әсер етуі мүмкін көптеген факторлар мен жағдайлар ескерілмесе және мемлекет тарапынан түрлі саясатты іске асыру шеңберінде осы үрдістерге араласу жасалмаса, әлеуметтік-экономикалық және табиғи жүйелердің тұрақты дамуы мүмкін емес. Осыған байланысты осы зерттеудің мақсаты - тұрақты дамудың мақсаттары мен міндеттері контексінде елдің ауылдық өңірлерінің теңгерімді дамуын айқындайтын және ықпал ететін негізгі факторларды анықтау және зерделеу болып табылады. Ғылыми зерттеу жүргізу шеңберінде экономикалық танымның эмпирикалық әдістері, индукция және дедукция, синтез әдістері, сондай-ақ логикалық әдістер қолданылған. Ауылдық аумақтардың орнықты дамуының қалыптасуына әсер ететін маңызды факторларды жіктеу кезінде орнықты дамудың елеулі белгісін – қоғамдық дамудың экономикалық, әлеуметтік және экологиялық құрамдас бөліктерінің үйлесімді тіркесімін ескеру қажет. Осы зерттеудің логикасын ескере отырып, ауылдық аумақтардың тұрақты дамуына ықпал ететін факторлардың алуан түрлілігіне сүйене отырып, оларды жүйелеуі жүзеге асырылды.

Мақалада бастауыш сынып оқушыларының ауызша және сөйлеу дағдыларын жетілдіру жолдары қарастырылған, онда оқушылардың коммуникативтік білім беру ортасында оқу үдерісінің басқа субъектілерімен оңтайлы өзара іс-әрекеттін ұйымдастыруға бағытталған интерактивті стратегиялар бірінші кезектегі рөлді атқарады. Қазіргі уақытта оқушылардың шет тіліндегі коммуникативтік құзыреттілігін дамыту әдістемесінің негізгі өлшемдері мен көрсеткіштері, интерактивті танымдық стратегияларды қолдану негізінде бастауыш сынып оқушыларына ағылшын тілін оқыту әдістері мен тәсілдері жүйесінің базистік негізі өзгерді. Авторлар интерактивті танымдық стратегияларды қолдана отырып, бастауыш сыныптарда ауызша сөйлеуді дамытудың негізгі құралы ретінде тиісті технологияның барлық кезеңдерінде дәйекті түрде жүзеге асырылатын рецептивті, өнімді және өнімді-шығармашылық сипаттағы жаттығулар жиынтығын атайды: мотивациялық-ынталандырушы, ақпараттық, аналитикалық, актуализация, өнімді, шығармашылық, аналитикалық және бағалау. Олардың бастауыш сынып оқушыларының тілдік құзіреттілігі мен шығармашылық қабілеттерін дамытуға әсері сипатталған. Авторлар мотивациялық-ынталандырушы, ақпараттық, аналитикалық кезеңдер, өзектендіру кезеңі, сондай-ақ өнімді, шығармашылық, аналитикалық және бағалау кезеңдері студенттерді ағылшын тіліндегі танымдық мәселелердің мазмұнын игеру бойынша бірлескен іс-шараларға тартуды қарастырады, кіші мектеп оқушыларының өзара әрекеттесудің қабылданған нормаларына сәйкес коммуникативті қарым-қатынас дағдыларын интернационалдануын болжайды, олардың тілдік және әлеуметтік-мәдени білімдерінің, іскерліктері мен дағдыларының деңгейіне сәйкес интерактивті танымдық стратегияларды қолдану негізінде бастауыш сыныптардағы ағылшын тілі сабақтарында ауызша сөйлеуді дамыту үдерісін ұйымдастыруға бағытталғандығын дәлелдейді. Интерактивті танымдық стратегиялар негізінде бастауыш сыныптарда ауызша сөйлеу дағдыларын дамытудағы әртүрлі тәсілдерді зерттеу, шет тілдік қарым-қатынасты оқытуда интерактивті танымдық стратегияларды практикалық қолданудың мақсаттары мен міндеттерін қолдана отырып, бастауыш сыныптарда ауызша сөйлеу құзыреттілігін қалыптастырудың әртүрлі кезеңдеріндегі тапсырмалар мен жаттығулар кешенін талдау, интерактивті танымдық стратегияларды қолдану негізінде бастауыш сыныптарда ауызша сөйлеуді дамытудың арнайы әдістемесін құру мен іске асырудағы әлеуметтік күтулер мен білім беру практикасының объективті қажеттілігі арасындағы қайшылықтар анықталады. Әдістері: зерттеу барысында сипаттау әдісі, жүйелеу, талдау, түсіндіру әдістері қолданылды. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: мақала авторлары интерактивті танымдық стратегияларды қолдана отырып, бастауыш сынып оқушыларының ауызша сөйлеу дағдылары мен қабілеттерін жан-жақты дамыту үшін шет тіліндегі коммуникативті іс-әрекетті жобалау, зерттеу, музыка, бейнелеу, пәндік, әдеби және шығармашылық жағынан біріктірудің маңызы зор екенін көрсетеді. Интерактивті танымдық стратегиялар (мақсаты, міндеттері, тәсілдері, принциптері, мазмұны, технологиясы, құралдары, тиімділік өлшемдері, іске асыру шарттары) негізінде бастауыш сыныптарда ауызша сөйлеу дағдылары мен іскерліктерін дамыту бойынша әзірленген оқыту моделі бастауыш сынып оқушыларының шет тілін меңгеру үдерісінде коммуникативтік біліктер мен тілдік құзыреттіліктерді дамытуға ықпал етеді.

Негізгі мәселе: Мақалада бастауыш мектепте шетел тілінде білім беру барысында қолданылатын дәстүрлі және жаңа инновациялық әдістер салыстырылып, әрқайсысының артықшылықтары да, кемшіліктері де сараланады, дәстүрлі әдістердің кемшін жақтарын жаңа әдістер арқылы толықтыру жолдары көрсетіледі. Қазіргі кезде шетел тілін оқытуда қолданылатын негізгі әдістер қарастырылады. Соңғы жылдары шетел тілдерін оқыту саласында пайда болған жаңа инновациялық әдістер қатарында community language learning / counseling learning («қауымдар» әдісі, «кеңесші» әдісі), сугестопедиялық әдіс, total physical response (физикалық әрекеттерге сүйену әдісі), ақпараттық-коммуникативтік технологиялардың көмегімен тілді оқыту әдісі, consciousness-raising approach (саналы бағытталған әдіс), task based learning (коммуникативтік тапсырмалар әдісі), neuro-linguistic programming (нейролингвистикалық бағдарламалау), guided discovery (басқарылатын ашылым не жаңалық), test-Teach-test әдісі аталады. Олардың бастауыш сынып оқушысының тілдік құзыреттері мен шығармашылық қабілетінің дамуына әсері қарастырылады. Авторлар шетел тілдерін оқыту үдерісіндегі қазіргі әдістеменің басты әрі маңызды шарты жасанды шеттілдік орта құру, яғни табиғи тілдік орта қалыптастыру екенін айтады. Соңғы зерттеулерге сүйеніп, «электронды тілдік орта» ұғымына түсініктеме береді. Қазіргі баланың тілі гаджетпен шығып жатқандықтан, бастауыш сынып оқушыларының электронды тілдік ортада өмір сүруі шет тілін үйретудің міндеттерін шешуге мүмкіндік беретіні көрсетіледі. Мақсаты: Қазіргі заманғы ағылшын тілі сабағында қолданылатын дәстүрлі және заманауи білім беру әдістерін талдау. Оқушынының оқу үдерісінің басты тұлғасы ретінде белсенді болуы, басқа оқушылармен тығыз байланыста жұмыс істей алуы, оқушыға өз физиологиялық, интеллектуалдық, психологиялық ерекшеліктеріне байланысты өз бетімен жұмыс істеуге мүмкіндік беру жеке, жұппен, топпен, сыныппен және тағы басқа жұмыс түрлерін қолдану арқылы жүзеге асырылады. Аталған оқыту әдістерінің ішінде бұрыннан қолданылып келген әдістер және осы замандық жаңа әдістер қамтылған. Әрбір әдістің өзіне тән ерекшеліктері болады. Сондықтан ағылшын тілін оқыту әдістерін салыстыра сипаттау аса маңызды. Әрбір ескі де, жаңа да әдістің артықшылығы мен кемшілігі болады. Сондықтан ағылшын тілін оқыту әдістемесі әрдайым толықтыруды, жетілдіруді талап етеді. Ендеше олардың оқушылардың дүниетанымын кеңейтуде, танымдық белсенділігін арттырып, білім, біліктерін жетілдіруде маңызы өте зор. Әдістері: Зерттеу барысында сипаттама әдісі, жүйелеу, талдау, түсіндіру әдістері қолданылды. Нәтижелер мен олардың маңыздылығы: Мақала авторлары бастауыш сынып білім алушыларының жан-жақты дамуына, сапалы білім алуына, өмірде жақсы көрсеткіштерге қол жеткізуінде ағылшын тілін жақсы менгеруінің маңызы үлкен екендігн айта келіп, қазіргі заманға сай ағылшын тілін тиімді үйретуге мүмкіндік беретін көптеген әдістерді әр мұғалім өзінің шығармашылығын дамыта отырып, озық іс-тәжірибелерді пайдалана білуі тиіс деп қорытындылайды. Жеке тұлғаның, оның тілдік құзыреттерінің қалыптасуын қамтамасыз ететін деңгейлеп, саралап оқыту, жобалап оқыту, коммуникативті оқыту, ақпаратты-коммуникативтік оқытудың, т.б. жаңа әдістер арқылы оқытудың нәтижелері баланың өз бетімен ізденуіне, өзіндік пікірін анық жүйелі жеткізе алатын жеке тұлға ретінде қалыптасуына, оқушылардың танымдық, шығармашылық қабілетін дамытуына зор ықпал ететіні сөзсіз.

Салық жүйесі мемлекеттік саясаттың экономикалық бағытының ажырамас саласы ретінде әлеуметтік-экономикалық дамудағы мемлекеттік саясатының Салық жүйесі мемлекеттік саясаттың экономикалық бағытының ажырамас саласы ретінде әр түрлі деңгейдегі бюджеттерге салық түсімінің жеткілікті көлемін қамтамасыз етуге ықпал ететін әлеуметтік-экономикалық дамудың мемлекеттік саясатының негізгі векторларымен тікелей байланысты болатын құрылыс пен дамуды дереу талап етеді. Әлемнің көптеген елдерінде COVID-19 пандемиясы мемлекеттік қаржының айтарлықтай нашарлауына әкелді. Ұстап қалу шаралары, мемлекеттік шығыстардың ұлғаюы және салық түсімдерінің төмендеуі бюджет тапшылығы мен мемлекеттік қарыздың өсуіне әкелді, ол ЖІӨ-нің пайызында соңғы бірнеше онжылдықта ең жоғары деңгейге жетті. Мемлекеттік қаржыны қалпына келтіру барлық елдер үшін алдағы көптеген жылдарға басымдық мақсат болып табылады. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында өңірдегі макроэкономикалық ахуалдың даму үрдістерін, сондай-ақ қаржы ағындарының қолданыстағы құрылымының салалық және өңірлік факторларының салық базасының жай-күйіне және оны дамыту перспективаларына әсерін айқындайтын көрсеткіштер жүйесі негізін құруға тиіс бірыңғай құжат әзірлеу қажеттілігі туындады. Мақаланың мақсаты – қазіргі жағдайда аймақтың салықтық әлеуетін бағалаудағы салық паспортының рөлін негіздеу. Өңірдің салық паспортын өңірдің қолданыстағы салық базасын, салық жүктемесінің деңгейін серпінде, салалар бойынша жекелеген салық түрлері бөлінісінде бағалауға мүмкіндік беретін құжат ретінде қарау, сондай-ақ қолданыстағы заңнама шарттарында да, оның ықтимал өзгеруін ескере отырып, салықтар мен алымдардың перспективаға түсу болжамын әзірлеу қажет. Мақала жазу кезінде танымның диалектикалық әдісі, ғылыми жалпылау және жіктеу әдістері, жүйелік және салыстырмалы талдау әдісі қолданылды. Салық паспорттарын енгізу нарықтық жағдайларға және экономиканы жандандыру ауқымына сәйкес келетін салық жинаудың сапалы жаңа жүйесінің басталуын білдіретін болады, салық қызметі міндеттерінің өзгеруіне ықпал ететін болады (орта мерзімді болашақта салық түсімдерінің көлемін болжау, әлеуметтік бағдарламаларға зиян келтірместен бизнестің дамуына ықпал ететін салық салу саласындағы жаңа тұжырымдамаларды әзірлеу, сыртқы экономикалық қызмет саласындағы протекционистік саясатты қамтамасыз ету үшін салық бағдарламаларын негіздеу қажет болады.

Сапасыз ластанған ауыз суды пайдалануға байланысты өлім мен аурулардың саны тез өсуде. Судағы химиялық және микробиологиялық ластану деңгейінің жоғарылау себептері ескірген тазарту қондырғылары, ескі құбырлар және хлормен зарарсыздандыру болып табылады. Мақалада адам денсаулығын сақтаудың басты мақсаты ретінде судың сапасын қамтамасыз ету талданады. Павлодар қаласының ауыз суының ластану деңгейіне статистикалық талдау жүргізілді. Ағынды сулар мен ауыз судың химиялық және микробиологиялық көрсеткіштерін зерттеу жалпы қабылданған стандарттарды қолдану арқылы жүргізілді. Мақаланың мақсаты - Павлодар қаласының ағынды және ауыз суының сапасын зерттеу. Зерттеу әдістері сарқынды сулардың сынамаларын іріктеу, сарқынды және ауыз суға химиялық және бактериологиялық талдау жүргізу, статистикалық әдіс, эксперименттік алынған нәтижелер мен есептік сипаттамалардың корреляциялық талдауы және т. б. болды. Халықтың денсаулығына қауіп төндіретін аймақ ауыз сумен жабдықтау көзі болып табылатын су объектілерінің ластануымен байланысты. Ертіс өзенінің су қоймасын гигиеналық бағалау, кешенді көрсеткіштер бойынша, суды пайдалану орындарында судың ластануының жоғары деңгейін көрсетеді. Санитарлық-химиялық, органолептикалық және жалпы санитарлық талаптар, сондай-ақ микробиологиялық көрсеткіштер бойынша облыстың жер үсті су қоймаларындағы су сапасының көрсеткіштері төмен болып табылады. Павлодар қаласындағы Ертіс өзенінің негізгі ластаушылары су қоймаларына тазартылмаған немесе жеткіліксіз тазартылған сарқынды суларды ағызатын өнеркәсіптік кәсіпорындар мен тұрғын үй-коммуналдық объектілер болып табылады Ауыз суды ластау себептерінің жиынтығы: сумен жабдықтау желілерінің жоғары тозуы, олардың жұмыс деңгейінің төмендігі нәтижесінде олардың апаттылығы, тазарту құрылыстарының жұмысындағы ақаулар, өнеркәсіптік кәсіпорындардың өндірістік сарқынды суларды адал емес тазартуы анықталды. Павлодар және т.б. өмір көзі ретінде судың сапасын жақсартудың басымды профилактикалық бағыттары: Павлодар қаласының сумен жабдықтау және су бұру желілері мен құрылыстарын жаңғырту жөніндегі іс-шараларды ұзақ мерзімді мақсатты жоспарлауды жүзеге асыру. Халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету, сумен қамтамасыз етудің жай-күйі және оны жақсарту шаралары тұрақты бақылауда болуы және санитарлық-эпидемияға қарсы комиссиялардың отырыстарында қаралуы тиіс.

Ішкі жану қозғалтқыштары қуат пен жылдамдықтың өзгеруінің кең ауқымында жұмыс істейді. Бұл көбінесе жұмыс уақытының едәуір бөлігін бөлшек және бос жүктемелерде жұмыс істейтін автотракторлық қозғалтқыштар мен тепловоз қозғалтқыштарына қатысты. Қозғалтқыштарды жобалау кезінде олардың негізгі құрылымдық және орналасу параметрлерін таңдау максималды момент пен номиналды қуат режимдерінде қажетті қуат пен үнемділікті қамтамасыз етуді ескере отырып, жан-жақты жүзеге асырылады. Алайда, төмен жүктемелер мен жұмыс істемейтін режимдерде заманауи жоғары вольтты дизельді қозғалтқыштардың үнемді жұмысын қамтамасыз ету, негізінен, отынның тиімді қоспасы мен жануын ұйымдастырумен, сондай-ақ тұрақты отынмен қамтамасыз етумен байланысты бірқатар мәселелерді тудырады. Осылайша, бос жүріс режимінде айдалатын отынның циклдық мөлшерін номиналды режимдегі циклдық мөлшерден 8-12 есе аз, бұл отын аппаратурасына қойылатын жоғары талаптарды және қоспаның сапалы түзілуін қамтамасыз ету қиындықтарын айқындайды. Сонымен қатар, жұмыс істемейтін режимдердегі тепловоз қозғалтқыштары отынның 15-20 %-ын жұмсай отырып, жалпы пайдалану уақытының 50 %-на дейін жұмыс істейді. Жүк автомобильдерінің қозғалтқыштары үшін салыстырмалы жұмыс уақыты шамамен 20-25 % құрайды. Осылайша, жұмыс істемейтін режимдерде дизельді қозғалтқыштардың тиімділігін арттыру бойынша шараларды әзірлеу өзекті болып табылады. Мақсаты – автотракторлық және тепловоздық мақсаттағы дизельді қозғалтқыштардағы циклдарды ажыратудың цилиндрдегі жұмыс үрдістеріне және циклдің индикаторлық параметрлеріне әсерін сандық талдауды орындау. Әдістері: мақаланы жазу кезінде салыстыру, сипаттау, өлшеу сияқты дәстүрлі әдістер, сонымен қатар талдау, жалпылау және т. б. жалпы логикалық әдістер қолданылды. Циклдарды өшіру жүйесімен жабдықталған дизель қозғалтқышының жұмыс циклына сандық талдау жасалды. Циклдарды ажырату кезінде бос жүктеме режимдеріндегі қозғалтқыштың жұмыс циклінің индикаторлық көрсеткіштерімен отын бүрку сипаттамаларының өзгеруінің өзара байланысы ашылды. Қозғалтқыштың белгілі бір жұмыс режиміндегі циклдерді өшірудің орындылығы, ең алдымен, бүрку үрдістерінің, қоспаның пайда болуы мен отынның жануының ерекшеліктерімен анықталады.

Біздің ел халқының едәуір бөлігі өмір сүретін қолайсыз жағдайлар (зиянды, стресстік, физикалық, химиялық және радиациялық әсер ету жағдайында өмір сүру), тамақтанудың теңгерімсіздігі про – және пребиотикалық факторлармен байытылған функционалды мақсаттағы әртүрлі өнімдерді жасау қажеттілігін туындатады. Тамақтануғылымында функционалды бағыт дамыды-бұл күнделікті қолдан укезінде ағзаға тұтастай алғанда, оның белгілі бір жүйелері мен мүшелеріне олардың функцияларын дәрі-дәрмексіз оң түзетуді қамтамасыз ететін табиғи өнімдерді тұтынуды қамтамасыз ететін тамақтану. Классикалық технологиялық әдістер негізінде өндірілген жоғары органолептикалық және тауарлық сипаттамалары бар сүт өнімдерінің дәстүрлі түрлері мен салыстырғанда жаңа буын сүт өнімдері тағамдық және биологиялық құндылыққа ие болуы керек. Мақала жаңа сүзбе өнімінің технологиясын – лактулоза концентраты мен жеміс-жидек толтырғыштарын енгізе отырып өндірілетін сүзбе пастасын зерттеуге және әзірлеуге арналған. Бұл мақалада функционалды қасиеттері бар қышқыл сүт өнімдерін қазіргі адамның тамақтануында қолданудың тұрақты тенденциясы қарастырылады. Мақаланың мақсаты – пребиотик пен лактулозамен және жеміс-жидек толтырғыштарымен байытылған термиттелген сүзбе пастасының технологиясын зерттеу және әзірлеу. Авторлар мынадай әдістерді қолданған: Теориялық ақпаратты талдау және жалпылау, органолептикалық бағалау, Талдаудың физика-химиялық әдістері, сүзбе пастасын бағалаудың микробиологиялық әдістері, дайын өнімнің сапасын бақылау. Зерттеу нәтижесінде – макроорганизмөміріндегі пребиотикалық заттардың оң рөлі зерттелді. Академик Андрей Георгиевич Храмцов бір кездері лактулозаны "сүттен жасалған керемет" деп атағаны бекер емес. Лактулоза күшті бифидогендік фактор бола отырып, асқазан микрофлорасын тұрақтандыруға мүмкіндік береді. Лактулоза ішекте жақсы тамыр алатын және сүт қышқылынқалыптастыру үшін лактулозаны ашытатын бифидо бактериялардың өсуін белсенді етеді. Сүт қышқылы патогендік және шірік бактериялардың дамуын тежейді. Зерттеулер нәтижесінде лактулозамен байытылған сүзбе пастасы жоғары сапалы көрсеткіштерге ие және бүкіл сақтау кезеңінде тұтынушылық қасиеттерін сақтайтындығы анықталды. Лактулоза сүзбе пастасының рецептурасына енгізу дайын өнімнің тағамдық құндылығын төмендетпейді.

Жас балаларға арналған қазақстандық балалар тағамы нарығында импорттық ақуыз өнімдері басым, бірақ Қазақстанда балаларға арналған отандық ақуыз өнімдерін өндіруге арналған отандық шикізат бар. 1 жастан 7 жасқа дейінгі балаларға арналған өнімдердің күнделікті тамақ құрамы жиынтығында ақуыз – 45-77 г, май – 45-80 г, көмірсулар – 160-335 г, калория – 1300-2300 г дейін болуы керек. Балалардың дене салмағының 1 кг шаққанда ақуыздың тәуліктік қажеттілігі 3-4 г құрайды. Жануарлар ақуызы жас балаларда 65-70 % болуы тиіс. Тағамда ақуыздың жетіспеушілігі кезінде балалардың өсуі тежеледі, ақыл-ойының дамуы артта қалады, сүйек тінінің құрамы өзгереді, ауруларға төзімділік және ішкі секреция бездерінің белсенділігі төмендейді. Құс етіндегі, оның ішінде күркетауықтағы жануар ақуызының мөлшері 20-21 %-ға дейін жетеді. Тамақтану рационында құс етінің балалар ағзасына оң әсер етуіне байланысты Қазақстанда табиғи қоспалары бар күркетауық етінен жасалған отандық балалар консервілерін өндіру қажеттілігі туындайды. Зерттеу барысында жас құс етінің функционалдық және технологиялық қасиеттері тұрақты ақуыз эмульсияларын түзу қабілеті зерттелді, Павлодар облысында өсірілетін жас құс етінен негізгі рецепт ингредиенттері санитарлық ережелер мен нормалар талаптарына сәйкес балалар тағамы мен жануар және өсімдік текті табиғи қоспалардың қауіпсіздігі бойынша: дәнді дақылдарды, майлы тұқымдарды, Lamiaceae тұқымдасының татымды шөптерін қайта өңдеу өнімдері, құрғақ сүтті өңдеу өнімдері таңдалды, формулалар, технологиялық параметрлер, өндіру әдістері әзірленді, балалар консервілерінің тәжірибелік үлгілерінің сапа және қауіпсіздік көрсеткіштері бойынша стандартты талаптарға сәйкестігіне зертханалық зерттеулер жүргізілді.

Қазақстан Республикасының өңірлерін дамытудың негізгі міндеті өзінің бәсекеге қабілеттілігі мен инновациялық белсенділігін арттыру есебінен олардың орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету болып табылады.Табысты стратегияны әзірлеу үшін, сондай-ақ оны кейіннен сәтті іске асыру үшін жақын болашақта аймақтың қандай болатындығы туралы нақты көзқарас пен түсінік болуы керек. Қойылған мақсаттарға жету үшін күш-жігерді дұрыс үйлестіру үшін бұл көріністі барлық мүдделі тараптар нақты тұжырымдап, түсінуі керек. Өз кезегінде пайымдау негізінде әртүрлі бастамалар мен іс-шаралар қалыптастырылады, оларды іске асыру өңірдің тұрақты дамуының негізгі бағыттарын іске асыруға бағытталған. Мақсаты – өңірдің бәсекеге қабілетті, орнықты және қауіпсіз даму стратегиясын іске асырудың негізгі бағыттарын қарау. Теориялық және әдіснамалық негізге – отандық және шетелдік зерттеушілердің еңбектерінде ұсынылған тұжырымдамалар, гипотезалар мен теориялар алынды. Әдістеме жүйелік тәсілге негізделген, оның шеңберінде салыстырмалы, факторлық, субъектілік-Объектілік, құрылымдық-функционалдық, статистикалық талдау және экстраполяция әдістері қолданылған. Павлодар облысының тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін болашақта жаңа секторларды құру үшін негіз қалыптастыру, сондай-ақ өңірлік экономиканы әртараптандыру мүмкіндіктерін қарау қажет. Қазіргі уақытта жұмыс орындарында құрылымдық өзгерістер орын алуда, бұл ақпараттық технологиялар, инжиниринг саласындағы кәсіби қызметтер салаларының рөлін арттыруға алып келеді. Өңірде шағын, орта бизнес пен кәсіпкерліктің даму деңгейі төмен деңгейде екенін атап өткен жөн, бұл экономикада шикізат секторларының басым болуына байланысты. Бұл салалар технологиялық процестің ерекшеліктеріне байланысты айналасында жеткізушілер жүйесін құрмайды. Алайда, өңірдің өнеркәсіптік кешенінің үдемелі дамуын қамтамасыз ету үшін өңірде шағын және орта бизнесті дамыту үшін жағдай жасау және тиісінше, жетекші өндірістік кәсіпорындардың айналасында өнім берушілер жүйесін құру маңызды.Павлодар облысының жоғары бәсекеге қабілеттілігі перспективада 2030 жылға дейін басым кластерлерді дамыту есебінен, сондай-ақ экономиканың жаңа өнеркәсіптік секторларының пайда болуы есебінен қамтамасыз етілетін болады. Осылайша, "бүгінгі" басым кластерлерге мыналар жатады: түпкілікті өнім өндіруді қамтитын металлургиялық кластер; темір жол машина жасау кластері; аграрлық азық-түлік кластері.

Негізгі мәселе: Өңірлердің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуы бірқатар факторлармен анықталады, олардың қатарына әлеуметтік функцияларды орындау, деңгейаралық ұйымдастырушылық қатынастарды реттеу, өңірлердің экономикалық және қаржылық дербестігін күшейтуге арналған ерекше рөлдегі тиімді бюджет саясатын іске асыру жатады.Бюджет саясатын тиімді басқару -басқарудың барлық деңгейлерінде бюджеттік реттеу тетіктерін мақсатты пайдалануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ол бірқатар функцияларды жүзеге асыруды қамтиды, олардың ішінде бақылау функциясы ең маңызды болып табылады. Экономикалық қатынастар жүйесінде ол мамандандырылған қаржы органы – қазынашылыққа жүктеледі. Мыналар өзекті міндеттер болып табылады: өңірдің бюджеттік ағындарын реттеу, бюджет қаражатының түсуі мен нысаналы пайдаланылуын бақылауды күшейту; бюджетаралық қатынастарды жетілдіру; бюджеттердің кіріс базасын олардың жиналуын арттыру есебінен ұлғайту; және т.б. Осы міндеттерді шешу процесінде басқарушылық, ұйымдастырушылық және әдістемелік сипаттағы бірқатар проблемалар туындайды, оларды шешу аймақтың бюджет саясатының тиімділігін арттыруға және соның салдарынан оның экономикалық дамуына ықпал етеді. Мақсаты: Павлодар бюджетінің мысалында жергілікті бюджеттерді қалыптастыру және орындау бөлігінде бюджет саясатын іске асырудың өңірлік ерекшеліктерін зерделеу, өңірде орын алған проблемаларды анықтау және бюджет процесін жетілдіру бағыттарын айқындау болып табылады. Әдістері: Зерттеудің әдіснамалық негізін танымның жалпы ғылыми және арнайы әдістері құрады: талдау және синтез, шегеру және индукция, тарихи, логикалық, құрылымдық-функционалдық және салыстырмалы талдау, сонымен қатар жеке-ғылыми әдістер: статистикалық-экономикалық және есептеу-аналитикалық. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Жергілікті бюджетті қалыптастыру бірыңғай әдіснаманы, Бірыңғай бюджет заңнамасын қолдану және мемлекеттік жоспарлау жүйесінің орта мерзімді кезеңге арналған басты құжаты – Қазақстанның 2050 жылға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясын іске асыру үшін әзірленген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына бағдарлау арқылы жүзеге асырылады. Республиканың стратегиялық даму жоспарларында қойылған барлық міндеттерді іске асыру жергілікті бюджеттер деңгейінде бастау алады. Мемлекеттік міндеттерді шешуге, ең алдымен, жергілікті деңгейде халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға кепілдік беріледі. Барлық ұдайы өндіру процесі бойындағы өңірлердің рөлін асыра бағалау мүмкін емес, сондықтан жергілікті деңгейде бюджет қаражатын пайдаланудың дербестігі, икемділігі және тиімділігінің жоғары дәрежесі – кез келген аумақта қоғамның, өндіріс пен бизнестің табысты дамуының кепілі.

Өндірістің кез-келген саласында өндіріс көлемінің өсуі қоршаған ортаға, оның ішінде атмосфераға антропогендік әсердің қарқындылығын арттыратыны белгілі. Бұл мәселе әсіресе мұнай өңдеу зауыттарына тән. Бұл мұнай өңдеу үрдістерінің күрделілігіне және өңдеу кезінде атмосфераға әртүрлі көмірсутек қосылыстарының шығарылуына байланысты. Сондықтан мұнай өңдеумен байланысты Әзірбайжан өңірлерінде тұрақты экологиялық-экономикалық дамуды іске асыру кезінде өнім көлемінің ұлғаюы қоршаған ортаға әсер етудің өсуін тудырмауы тиіс. Бұл мәселе кәсіпорынның экономикалық жағдайына тікелей әсер ететін, сондай-ақ жалпы қоғам үшін белгілі бір экологиялық, әлеуметтік және экономикалық мәселелер тудыратын факторлардың бірі болып саналады. Мақсаты – декаплинг әсерінің болуын анықтау мәселесін шешуде корреляциялық-регрессиялық әдісті қолдану мүмкіндіктерін зерттеу. Өндірілген мұнай өнімдерінің көлемі мен атмосфераға шығарылатын ластаушы заттардың мөлшері арасындағы байланыс кездейсоқ болып табылады және стохастикалық және статистикалық тәуелділікпен сипатталады. Сонымен қатар, корреляциялық-регрессиялық талдау әдістерін және өндірістік функция әдісін өзара салыстыру негізінде корреляциялық-регрессиялық талдаудың тиімділігі анықталады. Жұмыстың әдістемелік негізі өнеркәсіптік кәсіпорындардағы декаплингтің әсерін анықтауды қамтамасыз ететін ғалым-экономистердің, математиктердің ғылыми еңбектері болды. Ұсынылған Әдістемеде нақты уақыт режимінде орындалған бағалау белгіленген параметрдің мәндеріне байланысты өзгереді. Ұсынылған техниканы әзірлеу кезінде STATISTIKA бағдарламалық пакеті қолданылды. Аталған бағдарламаны StatSoft әзірледі. Алынған және эксперименталды түрде тексерілген мәліметтер негізінде сызықтық регрессияға тәуелділік теңдеуі анықталды. Зерттеулер кезінде кейбір жағдайларда кездейсоқ шаманың статистикалық сипаттамаларын бағалау мүмкін емес немесе елеулі қателіктермен бірге жүретіні анықталды. Сондықтан деректерді өңдеу кезінде математикалық күтулер мен дисперсиялардың орнына біз математикалық күтулер мен дисперсияларды таңдадық. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: корреляциялық-регрессиялық талдау негізінде мұнай өңдеу кәсіпорындарының экологиялық-экономикалық жағдайын талдау декаплинг әсерінің болуын анықтауға мүмкіндік береді. Өндірістік мұнай өнімдерінің көлемі мен атмосфераға шығарылатын өнімнің арасындағы корреляция коэффициенті осы параметрлер арасында статистикалық маңызды байланыстың жоқтығын көрсетеді. Осылайша, мұнай өнімдерін өндіру және атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары көлемінің декаплинг әсеріне қол жеткізу бар

Зерттеудің өзектілігі – аймақтарда елдің бәсекеге қабілеттілігін қалыптастырудың қазіргі тенденцияларының пайда болуы. Бұл еліміздің экономикасын бағалау үшін негізгі өлшем болып табылады . Аймақта әлеуметтік және экономикалық дамудың әр түрлі критерийлерін қалыптастырудың күрделі үрдістері бар. Есепке алу үшін қажетті әртүрлі факторлардың көптігіне байланысты әлеуметтік-экономикалық дамудың бұл аспектісі зерттеудің жоғары деңгейіне ие бола алмайды. Мұның себебі – зерттеу үшін аймақтың жеке нысан ретінде талданбауы. Сондықтан қазір аймақтың әлеуметтік-экономикалық даму деңгейін сапалы және сандық бағалау өзекті болып отыр. Өйткені, алынған нәтижелер негізінде одан әрі болжау ресурстарды пайдалануда ұтымды тәсілге ықпал етеді, өнеркәсіптің әртүрлі салаларының жай-күйі туралы, олардың өсуі немесе құлдырауы туралы, облыстық бюджетті дұрыс бөлу, шетелдік инвестициялар үшін тартымды мүмкіндіктер құру, жаңа кәсіпорындарды қалыптастыру және жұмыс істеп тұрғандарын жақсарту туралы түсінік береді. Павлодар облысының өңірлік ерекшеліктерін, атап айтқанда, үлкен өнеркәсіптік және индустриялық кешеннің болуын және географиялық орналасуын ескере отырып, дамудың әлеуметтік-экономикалық әлеуетін бағалауды құру бұрынғыдан да қажет. Мақаланың мақсаты – Павлодар облысы экономикасының бәсекеге қабілеттілігінің қазіргі жай-күйін зерттеу. Зерттеудің негізділігі мен ақиқаттығын талдау мен синтездің жалпы ғылыми әдістерін, диалектикалық әдісті, жүйелік тәсілді, салыстыруды, статистикалық топтарды және болжауды қолдану арқылы қол жеткізілді. "Ұлттық статистика бюросының" материалдарын негізге ала отырып, авторлар бәсекеге қабілеттілікті қалыптастыруда негіз ретінде Павлодар облысының әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерін зерттейді. Деректерді талдау өнеркәсіп, сауда, құрылыс және әртүрлі шаруашылықтар сияқты салалар ЖӨӨ-нің қалыптасуында негізгі болып табылатындығын көрсетеді. Павлодар облысы экономикасының басты жақтары SWOT-талдауда көрсетілген, бұл даму ерекшеліктері мен үрдістері туралы түсінік береді. Рейтинг кестесі басқа аймақтар мен салыстырмалы талдау жүргізуге және әлеуметтік-экономикалық дамуды болжауға мүмкіндік береді

Қаржы институттарының қызметі ел экономикасының тиімді жұмыс істеуін анықтайды, өйткені шаруашылық жүргізуші субъектілер мен мемлекеттік құрылымдарды бір-бірімен байланыстыратын банктер. Санкцияларды шектеу мәселелерін ел ішіндегі және одан тысқары байланысты институттар арасындағы өзара іс-қимылдың нақты, жақсы үйлестірілген алгоритмінің арқасында теңестіруге болады. Бүгінгі таңда ресейлік банктерге қарсы Ресейге қарсы санкциялардың әсері қазақстандық еншілес банктер Сбербанк, Банк ВТБ және Альфа-Банктің жұмысы үшін үлкен маңызға ие. Нәтижесінде бұл банктердегі кассалық есеп айырысу қызметтері жүйесі зардап шекті, POS-терминалдар толыққанды жұмысын тоқтатты, адамдар жаппай басқа банктердегі қызметтерге ауысып, ақша аудара бастады. Банк секторында нарықты қайта бөлу орын алды, нәтижесінде Альфа-Банкті ЦентрКредит Банк сатып алды, ал Сбербанктің несие портфелінің бір бөлігін Халық Банкі сатып алды. Мақала ресейлік банктердің жұмыс істеуіне әсер еткен негізгі оқиғаларды, бұған қандай факторлар әсер еткенін және ресейлік банктердің SWIFT төлем жүйесінен ажыратылуына не әкелгенін қарастырады. Мақаланың мақсаты – Ресейлік банктерге қарсы санкциялардың Қазақстан Республикасының аумағындағы әсерін зерттеу, банк нарығындағы жағдайды, ресейлік банктерге, жеке және заңды тұлғаларға тигізетін теріс салдарын талдау. Мақаланы дайындау және ондағы зерттелген мәселені негіздеу кезінде талдау, сарапшыларға шолу, жаңалықтар ресурстары, салыстыру, сипаттау, жалпылау, негіздеу және т.б әдістер қолданылды.«Ресей Жинақ банкі» АҚ ЕБ 2022 жылғы сәуірдегі қаржылық есеп беруі. , акционерлік қоғамның негізгі көрсеткіштері, нормативтік-анықтамалық материалдар, банк нарығының ағымдағы жағдайының материалдары, статистикалық деректер және зерттеу тұрғысынан қызығушылық тудыратын басқа да материалдар.

Негізгі мәселе: Компьютерлік лингвистиканың алдында тұрған өзекті міндеттердің бірі – мәтіндік құжаттарда әртүрлі нысандар туралы: адамдар, ұйымдар, оқиғалар, орындар және т.б., сондай-ақ олардың арасындағы байланыстар туралы мәліметтерді бөліп көрсету болып табылады. Әрбір ақпараттық объект(нысан) белгілі бір ұғымға/пәндік аймақтың қатынасына сәйкес келеді және белгілі бір құрылымға ие. Табиғи тілді өңдеудегі бұл мәселе референция ұғымымен байланысты болады. Біз мақалада қазақ тіліндегі референциялық қатынасты шешу жолдарын қарастырамыз. Мақсаты: Қазақ тіліндегі есімдік анафорасын шешудің жолдарын қарастыру. Зерттеу барысында есімдік анафорасының морфологиялық, синтаксистік және семантикалық белгілерін жіктеу алгоритмдерін, Support Vector Machine және шешім ағаш әдісін пайдалана отырып «антецедент-анафор» жұбын табу. Біз оқыту және тестілеу деректер жинағы ретінде Tengrinews.kz- тен жаңалықтар топтамасы және Ғ.Мұстафин әңгімелерінен үзінділерді қолдану арқылы әр түрлі мәтін типтеріндегі «антецедент-анафор» жұбын табамыз және сөздер арасындағы қашықтықты есептейміз. Сондай-ақ семантикалық мүмкіндіктердің, атап айтқанда, семантикалық рөлдердің қазақ тіліндегі анафораның шешілуі өнімділігіне қалай әсер ететінін бағалаймыз. Әдістері: Қазақ тілі есімдіктерінің ерекшеліктерін ескеруде әр түрлі мәтіндерді жинақтап формальды талдау жасау әдісін қолдана отырып, жіктеу алгоритмдерін, Support Vector Machine және шешім ағаш әдісі қолданылады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Қазақ тіліндегі анафоралық есімдіктердің ішінде ең көп кездесетін жіктеу, сілтеу есімдіктері және өздік есімдіктері, зерттеу барысында жинақталған мәтіндерден «антецедент-анафор» жұбының санын білу арқылы анафоралық қатынастың нақты көрсеткіштері саналды, «антецедент-анафор» жұптарының саны есептеліп, график түрінде екінші бөлімде толықтай көрсетілді. Бұл зерттеу жұмысы қазақ тілінің машиналық аударма, ақпаратты іздеу, ақпаратты алу және т.б. жүйелерде қолданылуы мен түрлі деңгейде талдауларға зор мүмкіндік береді.

Негізгі мәселе: Адамның денсаулығы мен ұзақ өмір сүруінің негізгі кілті - органикалық таза тамақ өнімдері мен сусындарды пайдалану. Семіздікке қарсы алдын-алу және диеталық терапияға ерекше назар аударылады, қант диабеті, туберкулез, асқазан жарасы, жүрек-тамыр және әртүрлі жүйке аурулары, жүрек ишемиясы және гипертония, яғни метаболикалық бұзылулармен байланысты аурулар.Қымыздың адам тамағының диеталық сапасын арттырудағы рөлі өте маңызды. Өйткені олардың құрамында ағзада синтезделмейтін көптеген маңызды заттар бар.Бұл халықтың денсаулығын сақтаудың ең қарапайым және тиімді әдісі. Мақсаты: Павлодар қаласының сауда орындарындарынан алынған қымыздың микробиологиялық көрсеткіштерін салыстырмалы түрде зерттей отырып адам денсаулығына пайдалы қымызды таңдау: қымыздың құрамы мен тағамдық құндылығын зерттеу; Павлодар қаласы сауда орындарындағы қымыздың органолептикалық қасиеттерін зерттеу; қымыздан бөлінген микроорганизмдердің культуралық және морфологиялық қасиеттерін зерттеу. Әдістері: Қымыздың оргоналептикалық, физико-химиялық көрсеткіштерін және қымыздан бөлінген микроорганизмдердің культурасын және морфологиялық қасиеттерін классикалық әдістерді қолдана отырып зерттедік. Зерттеу циклі бiрнеше өзара байланысты кезеңдерден тұрады. Бірінші кезенде ұлттық қышқыл сүт сусындарынан органолептикалық, физико-химиялық көрсеткіштері анықталып келесіде, микроорганизмдер бөлу жүргiзiледi. Қымыз ұлттық қышқыл сүт сусыны пайдаланды. Бұдан әрі бөлінген микроорганизмдердiң культуралық және морфологиялық қасиеттері зерттеледі. Бие сүтін қымызға ашыту бірқатар микроорганизмдердің әсерінен жүреді, олардың арасында сүт қышқылды бактериялары (таяқшалар) және қымыз ашытқысы маңызды рөл атқарады сол ашытқылар «Сүт» АҚ кәсіпорын лабораториясында зерттелді. Осы микроорганизмдердің тіршілік әрекетінің арқасында сүтте сүт қышқылы, көмірқышқыл газы, шарап спирті және хош иісті заттар пайда болады, олардың болуы қымыздың диеталық қасиеттерін, оның ерекше дәмі мен хош иісін анықтайды. Сүт қышқылы бактериялары қышқыл, ал ашытқы – алкогольді ашыту өнімдері.Алайда қымыз микрофлорасы тек гигиеналық жағдайларды қатаң сақтай отырып, таза дақылдарда дайындалған жағдайда ғана сүт қышқылды бактериялармен және ашытқылармен шектеледі. Қымыз жасау кезінде сүтке басқа микроорганизмдер де енеді, олардың арасында стрептококктар да бар. Стрептококктардың рөлі сүт қышқылы бактерияларының рөліне ұқсас - олар сонымен қатар жақсы қышқыл түзушілер болып табылады, ал төмен температурада олар тіпті таяқшалардан да асып түседі. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Бұл ғылыми жұмыста біз Баянауыл және Шарбақты қымыздарының микробиологиялық көрсеткіштерін зерттедік. Зерттеу сонында Баянауыл қымызының қышқылдығы жоғары және барлық стандарттарға сай екенін қорытындай келе сол қымызды тұтынуға ұсынамыз

Қазақстанда ресми түрде артикуляцияланған ұлттық идея мен идеологияның болмауы, әлеуметтік-экономикалық қайта құрудың сенімді тұжырымдамалық тіректерін іздеу жағдайында педагогикалық және басқарушылық ойлау парадигмасын қайта құру қажеттілігі айқын мойындалып отыр. Мұғалім кәсібі білім беру қызметіне жатады, мұғалім барлық субъектілердің кәсібилік деңгейіне жауап береді. Басқарушы нысанаралық өзара іс-қимылды ұйымдастырады және кәсіби әлеуетті іске асырудың тиімділігі үшін жауапты болады. Қолданыстағы педагогикалық және басқарушылық парадигманың едәуір бөлігі нормативтік құқықтық құжаттардағы қақтығыстарды, әлеуметтік дамудың бұлыңғыр бағыттарын анықтайтын екіұшты сипатқа ие. Мақаланың мақсаты - табиғи әлемнің бірлігі мен функционалдық тұтастығының объективті қағидаттарын және инновациялық әдіснамалық құралдарды пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының қолданыстағы Конституциясы мысалында педагогикалық және басқарушылық ойлау парадигмасын талдау және қайта жаңарту. Зерттеу барысында келесі әдістер қолданылды: абстрактіден нақтыға генетикалық тұрғыдан көтерілу әдісі, ойдың сызбалық бейнелерінің алыпсатарлық тілі, мәтінмен жұмыс жасау әдісі. Конституция мәтінінің үзінділері елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы тұрғысынан маңыздылық критерийі бойынша көрсетілген. Мәтінді талдау мен қайта құрудың бастапқы тұжырымдамалық нүктесі ретінде Конституцияның мазмұнын адамның өзін қоса алғанда, табиғи әлемнің бірлігі мен функционалдық тұтастығының объективті принциптерінің талаптарына сәйкес келтіру қажеттілігі қабылданды. Ел дамуының тұжырымдамалық моделі құрылды. Модель ел аумағында орналасқан, Негізгі Заңмен (Конституциямен) және қызметтің әдіснамалық теориясымен жиектелген негізгі субъектілердің өзара іс-қимылының функционалдық-жүйелік қаңқасын қамтиды. Құрылған модельге сәйкес, барлық блоктардың функционалды өзара тәуелділігі Конституцияның да, елдің басқа да нормативтік құқықтық актілерінің мазмұнына логикалық талаптарды анықтайды. Әдіснамалық құралдар мен ел дамуының тұжырымдамалық моделін пайдалана отырып, қоғам, азаматтық қоғам, мемлекет, жалпы халықтық меншік, мемлекеттік меншік сияқты түйінді ұғымдар жаңартылды. Жоғары құндылықтар, қызметтің негізгі қағидаттары ұғымдары кеңейтілді, Қазақстан Республикасының ұлттық идеясы ұсынылды. Көрсетілген толықтырулар мен нақтылауларды енгізу ҚР Конституциясының келтірілген баптарын әртүрлі түсіну мен түсіндірудегі қайшылықтарды жояды. Қоғамға есеп беретін құқықтық мемлекетті қалыптастырудың, тиімді, бәсекеге қабілетті ел құруда халықты біріктіру мен жұмылдырудың басты шарты педагогикалық және басқару парадигмасының озыңқы жаңаруын, педагогикалық және басқару кәсібилігін тиісінше арттыруды қарау ұсынылады.

Қазіргі ғылымда аймақтағы белгілі бір ресурстарды талдау арқылы бәсекеге қабілеттілікті бағалауға бағытталған көптеген әдістер бар. Алайда, мұндай бағалаулардағы адам ресурстарын есепке алу өңірлік бәсекелестік артықшылықтарды айқындау кезінде басым фактор ретінде пайдаланылмайды. Бәсекелестік артықшылықтар экономиканың жекелеген секторларының тиімділігіне ғана емес, сонымен бірге елдің жалпы әлеуметтік-экономикалық дамуына да әсер етеді. Өңірдің бәсекеге қабілеттілігін бағалау адам ресурстарының негізгі параметрлерінің бірін және экономикалық даму деңгейін қамтуға тиіс. Сондықтан өңірдің бәсекеге қабілеттілігінің болжамы адам ресурстарының даму қарқынын ескеруі тиіс. Зерттеудің мақсаты қазіргі жағдайда экономикалық дамудың негізгі параметрі ретінде өңірлердің бәсекеге қабілеттілігін бағалау болып табылады. Өңірдің бәсекеге қабілеттілігін бағалау үшін Қазақстанда пайдаланылатын әдістер оның құрылымындағы адам ресурстарын бағалауды ғана ескереді, бірақ уақыт өте келе олардың даму деңгейін, сондай-ақ олардың компоненттерінің көп факторлы сипатын ескермейді. Жұмыста Қазақстан өңірлерінің бәсекеге қабілеттілігін бағалаудың рейтингтік моделі (Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер Палатасы) түсіндіріледі және талданады. Авторлар өңірдің бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін олардың адами ресурстарының дамуын бағалауға негізделген Қазақстан өңірлерін саралау әдістемесін ұсынды. Ол адам ресурстарының жай-күйін көрсететін демографиялық, еңбек және әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерді талдауды қамтиды.

Негізгі мәселе: Әрбір елді мекенде әлеуметтік-экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу әлеуметтік стандарттарды қамтамасыз ету және ауыл халқының өмір сүру сапасының параметрлерін арттыру үшін тиісті жағдайлар жасауға, сондай-ақ негізгі экономикалық базис-ауыл шаруашылығы өндірісін дамытуға бағытталуы тиіс атқарушы және өкілді билік органдарының үйлестірілген іс-қимылына байланысты. Осы тұрғыда, бүгінгі шындықта ауылдық елді мекендердің тұрақты дамуының өзекті мәселесі тиісті өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымды қамтамасыз ету болып табылады, өйткені ауылдық аймақтардың жүйелі дамуы тұтастай алғанда аумақтық әлеуметтік-экономикалық ішкі жүйенің элементі ретінде әрекет ететін ауылдың осы инфрақұрылымына байланысты. Мақсаты: Осыған байланысты осы зерттеудің мақсаты орнықты дамудың мақсаттары мен міндеттері контексінде елдің ауылдық өңірлерінің өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымын теңгерімді дамытуды айқындайтын және ықпал ететін негізгі факторларды анықтау және зерделеу болып табылады. Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша ауылдық аймақтардың өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымын қамтамасыз етуге негізделген ауылдық аумақтардың тұрақты дамуының негізгі ерекшеліктері анықталды, ол ауылдық жерлердегі халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасымен, сондай-ақ аграрлық өндірістің түпкілікті нәтижелерімен байланысты. Әдістері: осы зерттеуді жүргізудің әдіснамалық негізі ретінде жалпы методологиялық принциптер, жүйелі тәсіл және экономикалық танымның эмпирикалық әдістері: экономикалық-статистикалық модельдер, болжау және модельдеу, индукция және шегеру, синтез әдістері, сондай-ақ логикалық әдістер қолданылады. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Зерттеу нәтижелері жергілікті атқарушы органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінде практикалық негіз ретінде пайдаланылуы мүмкін. Оларды ауылдардың экономикалық базасын және ауыл халқының барлық топтарының әл-ауқатын сапалы арттыруға бағытталған аймақты дамыту жоспары аясында аймақтың ауылдық аумақтарының өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымын дамытудың кешенді жоспарларын әзірлеуді және іске асыруды ғылыми негіздеу үшін пайдалануға болады.

Ашыған сүт өнімдерін әзірлеу саласындағы заманауи зерттеулер сүт компоненттерінің биожетімділігін арттыруға, сондай-ақ денсаулыққа пайдалы қасиеттерін арттыратын қышқылдың бактериялық компоненттерін қолдануға бағытталған. Гель биополимерлеріне иммобилизацияланған пробиотикалық дақылдардың дәстүрлі сүзбесі мен ашытқысынан тұратын аралас ашытқымен майсыз сүтті ашыту процесін қолдану өте маңызды. Осы зерттеудің мақсаты функционалдық ингредиенттерге байыту мақсатында ферменттелген майсыз сүтке енгізу үшін пробиотикалық дақылдар қауымдастығынан тұратын, гель биополимерлеріне (мембраналарға) иммобилизацияланған ұйытқының оңтайлы мөлшерін анықтау болып табылады. Бір факторлы эксперимент қолданылды. Реттеу факторы ретінде Propionibacterium freudenreichii subsp мәдениеттер қауымдастығы қолданылды. Shermanii, Bifidobacterium lactis және Streptococcus thermophilus, гель биополимерлеріне иммобилизацияланған, майсыз сүтке мембраналар түрінде қосылады (ашытылған сүт массасының пайызымен анықталады). Басқарылатын факторлар майсыз сүтті Ашыту үрдісінің тиімділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді таңдады, олар белсенді қышқылдық, бифидобактериялардың өміршең жасушалары санының логарифмі, пропион қышқылы бактерияларының өміршең жасушалары санының логарифмі, органолептикалық бағалау. Басқарылатын факторлар мәндерінің жиынтығын Математикалық талдау нәтижелері негізінде, пробиотикалық дақылдардың ашытқы санына байланысты, Table Curve 3D-v4 Математикалық компьютерлік бағдарламасын қолдана отырып, ашытқының өнімнің сапалық көрсеткіштеріне әсер ету дәрежесін анықтауға мүмкіндік беретін математикалық модельдер құрылды.

Негізгі мәселе: қазіргі ғылымда аймақтағы белгілі бір ресурстарды талдау арқылы бәсекеге қабілеттілікті бағалауға бағытталған көптеген әдістер бар. Алайда, мұндай бағалаулардағы адам ресурстарын есепке алу өңірлік бәсекелестік артықшылықтарды айқындау кезінде басым фактор ретінде пайдаланылмайды. Бәсекелестік артықшылықтар экономиканың жекелеген секторларының тиімділігіне ғана емес, сонымен бірге елдің жалпы әлеуметтік-экономикалық дамуына да әсер етеді. Өңірдің бәсекеге қабілеттілігін бағалау адами ресурстардың негізгі параметрлерінің бірін және экономикалық даму деңгейін қамтуға тиіс. Сондықтан өңірдің бәсекеге қабілеттілігінің болжамы адам ресурстарының даму қарқынын ескеруі тиіс. Зерттеудің мақсаты қазіргі жағдайда экономикалық дамудың негізгі параметрі ретінде өңірлердің бәсекеге қабілеттілігін бағалау болып табылады. Әдістері: өңірдің бәсекеге қабілеттілігін бағалау үшін Қазақстанда пайдаланылатын әдістер оның құрылымындағы адами ресурстарды бағалауды ғана ескереді, бірақ уақыт өте келе олардың даму деңгейін, сондай-ақ олардың компоненттерінің көп факторлы сипатын ескермейді. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: жұмыста Қазақстан өңірлерінің бәсекеге қабілеттілігін бағалаудың рейтингтік моделі (Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер Палатасы) түсіндіріледі және талданады. Авторлар өңірдің бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін олардың адами ресурстарының дамуын бағалауға негізделген Қазақстан өңірлерін саралау әдістемесін ұсынды. Ол адам ресурстарының жай-күйін көрсететін демографиялық, еңбек және әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерді талдауды қамтиды.

Қазіргі уақытта Covid-19 әлемдік пандемиясы Қазақстандағы туризмнің тартымдылығы мен рентабельділігін айтарлықтай төмендеткеніне қарамастан, Қазақстанның және оның өңірлерінің туристік саласы дамуын жалғастырып отыр. Туризм және жыл сайын өсіп келе жатқан туризм қызметтеріне сұраныс көптеген елдер үшін үлкен табыс пен пайда көзіне айналуда. Дүниежүзілік саяхат және туризм Кеңесінің (WTTC) мәліметтері бойынша, қазіргі уақытта саяхат пен туризм әлемдік ЖІӨ-ге қосқан үлесін және халықты жұмыспен қамтуды ескере отырып, әлемдік индустрияның ең ірі саласы болып табылады. Мақалада туристік нарықтың тартымдылығы мен саланы кеңейту жолдары бағаланады, туристік саладағы менеджменттің ерекшеліктері анықталады. Павлодар облысында туризм мәселелері анықталды. Бұл зерттеу өзекті болып табылады, өйткені бүгінгі күннің басты міндеті Қазақстан Республикасындағы басқа ілеспе салалардың дамуына ықпал ететін туризмді дамыту саласындағы проблемалар мен сын-қатерлерді зерделеу болып табылады. Туризм саласының өз мәселелерін дамыту және шешу, сөзсіз, осы нарықтың мүмкіндіктері мен қызметтерге сұраныстың артуына алып келеді және соның салдарынан облыстар мен Қазақстанның экономикалық көрсеткіштерінің дамуына әсер етеді. Мақаланың мақсаты-Павлодар облысында туристік саланы дамытудың теориялық және практикалық аспектілерін зерттеу. Зерттеу барысында әдебиеттерді теориялық талдау, деректерді саралау, топтастыру және жүйелеу әдісі, статистикалық әдістер сияқты әдістер қолданылды.

Қазіргі еңбек нарығы белгілі бір мәселелердің болуымен сипатталады, олардың арасында жұмыс берушілердің кадр қажеттіліктері мен адамдардың кәсіби құзыреттіліктері арасындағы сәйкессіздікті атап өту қажет. Еңбек нарығының ерекшеліктерін қарастыру барысында еңбек нарығына тән ерекшеліктер, тенденциялар мен заңдылықтар көрсетіледі. Қазақстанның еңбек нарығының негізгі айырмашылығы жасырын жұмыссыздықтың жоғары деңгейі болып табылады, ол бір жағынан өндірісті кеңейту резерві болып табылады, ал екінші жағынан өндірісті кеңейтумен әлеуметтік қатынастарды тұрақсыздандырудың маңызды факторына айналуы мүмкін. Экономикалық жағдайдың нашарлауы. Осыған байланысты жұмыс күшінің ұсынысы мен оған сұраныс арасындағы сәйкессіздіктер мен қайшылықтарды жою жолдарын іздеудің өзектілігі артып келеді. Мақсаты - Қазақстанның қазіргі еңбек нарығына салыстырмалы талдау жасау, жұмысбастылық пен жұмыссыздықтың негізгі көрсеткіштеріне шолу, соңғы бірнеше жылда еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкессіздіктің өсу деңгейіне шолу жасау. Мақаланы дайындау және ондағы зерттелген мәселені негіздеу кезінде талдау, салыстыру, сипаттау, жалпылау, негіздеу, т.б. сияқты дәстүрлі әдістер қолданылды. Қазақстандағы еңбек нарығы саяси, экономикалық және әлеуметтік факторлардың әсерінен үнемі дамып отырады, бірақ даму жағынан әлі де қазіргі заман талаптарынан едәуір артта қалып отыр. Осы себепті жұмыспен қамту және жұмыссыз азаматтарды әлеуметтік қорғау саласында көптеген шешімін таппаған мәселелер туындады. Еңбек нарығының ерекшелігі оның проблемалары ел басшылығының көзқарасында болуы керек екендігімен анықталады, әйтпесе реттелмеген мәселелер қоғамның негізгі өндіргіш күштерін – еңбек ресурстарын тиімсіз пайдалануға ғана емес, еңбек ресурстарының жоғалуына да әкелуі мүмкін. адам ресурстарының қысқаруына байланысты елдің бәсекелестік артықшылығы, сонымен қатар олардың күрделі әлеуметтік қақтығыстарға айналуы. Сондықтан халықты жұмыспен қамтуға байланысты мәселелерді тез арада шешу, еңбек нарығын мемлекеттік реттеудің әдістері мен нысандарын жетілдіру және институционалдық өзгерістерді жүзеге асыру қажет. Халықты жұмыспен қамтуды арттыруға бағытталған мемлекеттік шараларды тиімді жүзеге асыру – ел Үкіметінің басты мақсаты. Макродеңгейдегі мемлекеттік жұмыспен қамту саясаты азаматтардың еңбек ету және өмір сүрудің жоғары деңгейіне қол жеткізу құқығын іске асырудың қажетті алғышарты ретінде толық жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуге бағытталуы тиіс. Сондықтан халықты толық жұмыспен қамтуға жәрдемдесу – мемлекеттің стратегиялық мақсаты.

Соңғы уақытта өндірісте, әсіресе отын жағатын өндірістік қондырғыларға қатысты энергияны үнемдеуге, көп көңіл бөлінуде. Жану үрдісі кезінде бөлінетін жылуды максималды пайдаланудың бірнеше жолы бар, мысалы, технологиялық үрдістің өзінде де, қосымша қондырғыларды орнату арқылы оны максималды пайдалану арқылы қондырғының шығысындағы түтін газдарының температурасын төмендету, жылу қабылдау қондырғылары, мысалы, ауа жылытқыштары немесе басқа жылытқыштар. Ақшаны үнемдеудің тағы бір жолы – бұл жоғары температуралы қондырғыларды қаптау арқылы жылу шығынын азайту. Энергия мен отынның көп мөлшерін тұтынатын металлургиялық қондырғылар олардың жұмсалуын талдауды, талдау нәтижелері бойынша тұтынуды үнемдеу жолдарын талап етеді. Бұл мақалада жоғары температуралы қондырғы – металлургиялық пештің екінші және үшінші секцияларының қолданыстағы ішкі оқшаулау қабатын техникалық-экономикалық көрсеткіштері жақсырақ жаңасына ауыстыру мүмкіндігі қарастырылады. Жоғары температуралы қондырғының екінші және үшінші үлескілерінің қолданыстағы ішкі оқшаулау қабатын техникалық-экономикалық көрсеткіштері ең жақсы жаңасына ауыстыру мүмкіндігі қарастырылды. Бүйірлік беттер мен жаңа оқшаулаумен шатыр арқылы жылу өткізгіштік бойынша жылу шығындарын есептеу жүргізілді және ұсынылған шешімнің экономикалық тиімділігі дәлелденді. Қолданыстағы оқшаулаудың ішкі қабатын - отқа төзімді бетонды PHLOCAST M30 (жылу өткізгіштік коэффициенті 1,4-тен 1,45-ке дейін) ұсынылған CERALIT GUN HK 70070 (жылу өткізгіштік коэффициенті 1,03-тен 1,12-ге дейін) ауыстыру қоршаған ортаға жылу шығынын азайтады, осылайша отынның шығыны мен пешке арналған тұтынуды азайтылады.

Негізгі мәселе: Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауында алға қойылған басым міндеттерді шешу аясында тамақ өнеркәсібін, оның ішінде сүт өнімдерін дамытуға зор рөл беріліп отыр. Тамақ өнімдерінің сапасын, биологиялық, тағамдық құндылығын және қауіпсіздігін арттыру үшін био және нанотехнологиялар жетістіктерін пайдалана отырып, өсімдік және жануарлардан алынатын шикізатты өңдеу саласындағы салалық ғылымның алдында үлкен міндеттерді шешу керек. Өндірістің өзінің, сондай-ақ Қазақстан Республикасы халқының өмір сүруінің экономикалық, әлеуметтік және экологиялық аспектілерін жақсарту мақсатында өсімдік және жануар текті шикізатты кешенді өңдеуді ұйымдастырудың жаңа тәсілдері қажет. Өңделген ірімшіктердің кең ауқымына қарамастан, ол үнемі жаңартылып отырады. Бұл тағамтану ғылымының талаптарын қанағаттандыру қажеттілігімен, тұтынушылар сұранысының өзгеруімен, сонымен қатар шикізаттың болуымен және ірімшіктің белгілі бір түрінің пайдасы туралы ойлармен түсіндіріледі. Зерттеудің жұмыс гипотезасы шикізатты балқыту үшін ортаның белсенді қышқылдығына әсер ететін, құрылымын тұрақтандыратын, ылғалды байланыстыратын және дайын өнімнің консистенциясы мен органолептикалық көрсеткіштерін жақсартатын реагенттерді қолдануға болады деген болжам еді. Мақсаты: cырды балқыту үрдісі туралы теориялық мәлімет беру. Балқу процесі шикізат белок мицеллаларының әртүрлі формаларымен тығыз байланысты екенін көрсетіңіз. Өңделген ірімшік құрылымының қалыптасуына тұз – балқытқыштың түрі мен мөлшерінің әсерін анықтау. Тәжірибелік өнімдердің реологиялық көрсеткіштерін анықтаңыз. Өңделген ірімшіктердің скорингіне сәйкес тәжірибелік өнімдердің органолептикалық көрсеткіштерін бағалау. Судың белсенділік индексін (aw) белгілеңіз, тәжірибелік өнімдердің микробиологиялық көрсеткіштерін анықтау. Әдістері: әдеби дереккөздерді зерттеу және талдау, реологиялық әдістер, сүт өнімдерінің сүт шикізатын органолептикалық зерттеу. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: сыр ірімшігінің балқыту процесі зерттелді. Өңделген ірімшік құрылымының қалыптасуына тұз-балқытқыштың түрі мен мөлшерінің әсері анықталды. Эксперименттік өнімдердің органолептикалық көрсеткіштері өңделген ірімшіктердің баллдық көрсеткіштеріне сәйкес бағаланды.

Мақалада зерттелген ет және өсімдік шикізатын ұтымды пайдалана отырып, дәстүрлі органолептикалық сипаттамалары және оңтайлы құрылымдық-механикалық қасиеттері бар, ақуыз-май және аминқышқылдық құрамы бойынша теңдестірілген, тағамдық құндылығы жоғары соңғы өнімі бар жоғары сапалы өнімдер алу - өзекті тақырып болып табылады. . Адекватты тамақтануға қойылатын талап балалар тағамына арналған ет өнімдерінің рецептурасын әзірлеудің негізі болып табылады. Балалар тағамы өнімдерінің рецептурасын таңдаған кезде бала ағзасындағы зат алмасу үрдістерінің жас ерекшеліктерін ескеру керек, бұл ретте бала ағзасының қоректік заттар мен энергияға физиологиялық қажеттіліктерін қанағаттандыру керек, сонымен қатар биологиялық және физиологиялық заңдылықтарды ескеру қажет. Балалардың ағзасындағы тағамның ассимиляциясын ескеру керек, тамақты ассимиляциялаудың маңызды шарты - ағзадағы ферменттер мен тағамның химиялық құрамы арасындағы сәйкестік. Бұл ереже тағамды ассимиляциялаудың барлық кезеңдерінде сақталуы керек. Бұған ақуыздардың, майлардың, көмірсулардың, витаминдердің, минералдардың теңгерімді қатынасын қамтамасыз ету үшін шикізатты іріктеу және оларды технологиялық өңдеу арқылы қоректік заттардың мақсатты теңдестірілуі арқылы қол жеткізіледі. Мақаланың мақсаты – ет және өсімдік шикізатын ұтымды пайдалану негізінде балаларға арналған гомогенді консервілердің технологиясын жасау. Зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде балалар тағамына арналған гомогенизацияланған ет және көкөніс консервілерінің физикалық-химиялық және органолептикалық сапа көрсеткіштерін бағалаудың стандартты әдістері қолданылды. Авторлар балалар тағамына арналған гомогенизацияланған ет және көкөніс консервілерін өндіру үшін ет және өсімдік шикізатын таңдау негіздемесін береді. Жаңа консервілердің физика-химиялық және органолептикалық сапа көрсеткіштері зерттелді. Жасымықтың құрылымдық-механикалық қасиеттеріне, сонымен қатар оның тағамдық және биологиялық құндылығының өзгеруіне консервілеудің технологиялық үрдістердің әсері анықталды. Ет және өсімдік шикізатын гомогенизациялаудың оңтайлы режимі таңдалды және негізделді. Балалар тағамына арналған гомогенизацияланған ет және көкөніс консервілерінің композициялық құрамын математикалық модельдеу жүргізілді. Жаңа консервілерді зарарсыздандыру режимдері негізделген. Балалар тағамына арналған дайын ет және көкөніс консервілерінің тағамдық және биологиялық құндылығы есептеліп, сапалық және сандық көрсеткіштері анықталды.

Банктердің негізгі міндеті – несие беру болып табылады, ал несие – қазіргі заманғы экономика үшін тірек, елдің экономикалық дамуының ажырамас элементі. Бүгінгі таңда несиелеуді жеке және заңды тұлғалар пайдаланады, яғни несиелерді мемлекеттен бастап азаматтарға дейін барлығы пайдаланады. Елдегі экономикалық жағдайды тұрақтандыру және экономикалық қатынастарды дамыту жағдайында заңды тұлғаларға көп мөлшерде ақша қаражатын пайдалану қажеттілігі туындатады. Бұл ретте, әрбір банк цифрлық технологиялар мен жаңа техникалық шешімдерге негізделген өзінің кредиттеу технологиясын әзірлейді. Зерттеу мақсаты – коммерциялық банктің несиелік операцияларын басқарудың тиімділігін Банк «ФК Открытие» КАҚ-ның қызметі мысалында бағалау,. Осыған байланысты зерттеуде алынған нәтижелерді визуализациялау үшін салыстырмалы талдау, синтез, графикалық әдіс әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижелері бойынша автор Банк «ФК Открытие» КАҚ-ның коммерциялық банкінде корпоративтік Кредиттеу динамикасын және талданатын кезең ішінде жүргізілген өзгерістерді анықтады, оның нәтижелері бойынша корпоративтік Кредиттеу үлесі бастапқыда 2021 жылға қарай артып, 2022 жылдың соңына қарай төмендеу үрдісіне ие екені анықталды. Мәселен, 01.01.2020 ж. корпоративтік Кредиттеу үлесі 1,3 пайызды, 01.01.2021 ж. – 3,8 пайызды құрады, содан кейін мән қайтадан төмендеп, 1,2 пайыз мәніне оралды. Талдау нәтижелеріне сәйкес 2021 жылы корпоративтік кредиттеуді арттыру осы кезеңде ірі корпоративтік клиенттерді тарту есебінен қамтамасыз етілді. Нәтижесінде, коммерциялық банктің корпоративтік портфелін жақсарту үшін автор оны жақсарту және нәтижелі көрсеткіштерге қол жеткізу бойынша жаңа ұсыныстар әзірледі. Зерттеу қорытындысы бойынша автор резервтік қорларды арттыру бойынша ұсыныстар жасады. Тұтастай алғанда, Кредиттеу көлемінің ұлғаюын және тұрақты қаржылық көрсеткіштерді, Банк клиенттердің сенімін арттыруға, белсенді кредиттік саясатқа және коммерциялық банктер рейтингінде лайықты орынға ұмтылуын қамтамасыз ететін банктің тиімді жұмысы қажет екенін атап өту қажет

Ауыл шаруашылығы жұмыстарын ойдағыдай жүргізіп, бәсекеге қабілетті өнім алу үшін жоғары білікті мамандарды, қымбат техниканы және қолайлы ауа-райын қажет ететін ауылшаруашылық дақылдарына бүрку жұмыстарын жүргізу қажет. Тракторларды егістіктерді бүрку үшін пайдалану қазіргі уақытта қол жетімді ең кең таралған шешім болып табылады, бірақ, оның бірнеше кемшіліктері бар: жоғары құны; егіннің «соққымен», «ілмекпен» немесе басқа жолмен зақымдану қаупі; қоршаған ортаға зиян келтіру; пайдаланылған газдарға байланысты, жылдамдықтың жоғарылауымен ерітіндінің дрейфі артады. Бүріккіш жабдық үшін арнайы жасалған құрылғыны пайдалану – тамаша шешім. Мақаланың мақсаты - ауыл шаруашылығы дақылдарын өңдеуге арналған автоматтандырылған бүріккіштің жұмыс үлгісін жасау. Басқарылатын дақылдарды өңдеу құрылғысының техникалық-экономикалық негіздемесі. Ұсынылған автоматтандырылған құрылғының функционалдығын, алгоритмдерін есептеу: бүріккіштің, қозғалтқыштын, шассидін, контроллердін, аккумулятордің түрін таңдау, сонымен қатар баламалы энергия көздерін (жел энергиясы, күн энергиясы) пайдаланудың мүмкіндіктерін негіздеу. Ауылшаруашылық дақылдарын арамшөптерге қарсы өңдеуге, бөлшектерді басып шығаруға, механикалық және электронды бөлшектерді құрастыруға арналған автоматтандыру құрылғысының 3D үлгісін жасау. 3D басып шығару арқылы прототип жасау. Электрониканы, бағдарламалық қамтамасыз етуді қосу схемасын әзірлеу (микроконтроллердің микробағдарламасы; баптауларды басқаратын қолданба), прототипті сынау, жұмыс моделін құрастыру. Arduino тақтасын және Raspberry Pi-ді осы құрылғыдағы жұпта оңтайлы пайдаланудың негіздемесі: Raspberry Pi Arduino-дағы процестерді басқаруға және интернетпен оңай әрекеттесуге мүмкіндік береді, бұл кезде Arduino өзі әрекеттесу сияқты қарапайым операцияларды орындайды, электроникамен өзара әрекеттесу және сенсорлардың көрсеткіштерін оқу сияқты. Шығарылған жұмыс үлгісі мақсаттарға сәйкестігін, бақылаудың жоғары дәрежесін, қоршаған ортаға зиянсыздығын, энергия мен еңбек шығындарының төмендеуін көрсетті және оны осы құрылғыны масштабтау үшін пайдалануға болады. Дақылдарды арамшөптерге қарсы өңдеуге арналған автоматтандыру құрылғысының әзірленген үлгісін тек ауыл шаруашылығында тозаңдандыруда ғана емес, сонымен қатар топырақ параметрлерін: ылғалдылықты, минералогиялық құрамын және жердегі химиялық құрамын, электронды датчиктерді пайдалана отырып, зерттеу механизмі ретінде, сондай-ақ аумақты дәл шарлауды қажет ететін кез келген мақсаттар үшін автоматтандырылған жылжымалы платформа ретінде де қолдануға болады.

Қазақстанның сүт нарығында жаппай өндірілетін сүт өнімдеріне қажеттілік азаяды және бір мезгілде функционалдық тамақтануға арналған инновациялық ашытылған сүт өнімдерінің ассортименті кеңеюде. Азық-түлік инновациялары елдің қазіргі экономикасында өсуді, әл-ауқат пен бәсекеге қабілеттілікті қалыптастыруда шешуші фактор болып табылады. Сүт және басқа да ашытылған өнімдердің жаңа түрлері технологиясының негізгі белгісі олардың жоғары биологиялық және тағамдық құндылығын қамтамасыз ететін негізгі шикізат пен биокорректорларды қамтитын көп компонентті формулалар болып табылады. Жаңа десерт өнімдері тікелей қолданылатын құрғақ ашытқы штаммдарымен немесе иммобилизацияланған bifimm probio стартерімен ашытылған өсімдік ингредиенттері бар сүт немесе ақуыз негізінде дайындалады. Мақаланың мақсаты – лакто- және бифидобактериялардың таза дақылдарының иммобилизацияланған тірі жасушаларын сүт-өсімдік ортасын ашыту үшін биокатализатор ретінде қолдану. Зерттеу барысында микробтық жасушаларды биополимер гельдеріне иммобилизациялау әдісі қолданылды: пектин, желатин, агар, геллан, пектин, инулин. Ең тиімдісі – жасушаларды 25 % концентрациясы бар биополимерлердің Сулы ерітіндісіне қосу әдісі. Гельге иммобилизациялау үшін "БК-Алтай-ЛС Бифи", "пайдалы партия", "Genesis", "Наринэ", "Vivo Биойогурт" концентраттарының құрамында сүт қышқылы және бифидо-бактериялардың таза дақылдары таңдалды, сондай-ақ негізгі рецепт бойынша ингредиенттер таңдалды: майдың массалық үлесі 1 %, 2,5 %, 3,2 %, табиғи Жарма қоспалары, джемдер, шырындар, жаңғақтар. Формулалар, Технологиялық схемалар мен өндіріс әдістері, прототиптер жасалды, сапа мен қауіпсіздік көрсеткіштері анықталды. Студенттер мен магистранттар К. Сүлейменова, А.Желдібаева, Н. Меренгер, А. Жұмаділова, А. Тоболинамен бірлесіп жүргізілген зерттеулер пудинг, самбук, желе, шайнайтын және пішінді мармелад сияқты ашытылған сүт десертті өнімдерінің түзілуінде иммобилизацияланған ашытқылардың әсер ету тиімділігін көрсетті. Өнімнің жаңа түрлерінің барлық прототиптері сапа мен қауіпсіздіктің органолептикалық, физика-химиялық және микробиологиялық көрсеткіштерімен анықталды. Ең жақсы көрсеткіштері бар 20 прототиптің ішінен 5 үлгі таңдалды, онда сүттің, пробио Бифиммінің және биокорректорлардың оңтайлы қатынасы орташа есеппен 70:20:10 құрады. Сапа мен қауіпсіздікті талдау көрсеткендей, иммобилизацияланған ашытқыларды қолданатын жаңа ашытылған сүт өнімдері тікелей енгізілетін ашытқылармен салыстырғанда -70 % - дан астам пайдалы әсерге ие, функционалдық қасиеттерге ие және Қазақстанда дұрыс тамақтану үшін пайдаланылуы мүмкін

түрде пайдаланған кезде тұтастай алғанда немесе ағзаға реттеуші әсер ететін табиғи өнімдерді пайдалануды білдіреді. Оның нақты жүйелері мен мүшелері (иммуностимуляторлар, қан қысымын, холестерин деңгейін және т.б. биокорректорлар). Функционалды сүт өнімдерін жасау кезінде рецепттер тағамдық талшықтардың, витаминдер мен микроэлементтердің, органикалық қышқылдардың және басқа да биологиялық белсенді қосылыстардың көздері болып табылатын өсімдік тектес ингредиенттерді көбірек қамтиды, олар сонымен қатар дәм толтырғыштар ретінде де қызмет ете алады. Мақаланың мақсаты – бақша мәдениеті көкөністерінің сығындысын қосып ашытылған сүт өнімін дайындау технологиясын жасау. Ол үшін мыналар қажет болды: дайындалған сүтке енгізілген йогурт стартерінің мөлшерін (дозасын) таңдау, сондай-ақ сусынның ашыту үрдісіне температураның әсерін зерттеу; қоспаға енгізілген көкөніс толтырғышының мөлшерін (дозасын) және оның сусынның органолептикалық көрсеткіштеріне әсерін зерттеу; ашығанға дейін және ашытқаннан кейін оған қауын дақылы сығындысы қосылған сусынның органолептикалық қасиеттерін зерттеу; көкөніс толтырғышының ашыту үрдісіне әсерін зерттеу; өсімдік толтырғышының дозасының қышқыл түзілу процесіне әсерін зерттеу; сүт және көкөніс йогурттарына микробиологиялық зерттеулер жүргізу; сақтау кезінде сүт және көкөніс йогурттарының қышқылдығының өзгеруін зерттеу; сығындының химиялық құрамы мен биологиялық құндылығына мұздату үрдісінің әсерін зерттеу.Жұмыстың практикалық бөлігін орындау кезінде физика-химиялық, органолептикалық және микробиологиялық зерттеулер қолданылды. Орындалған жұмыстардың нәтижелерін талдай келе, ашытылған сүт өнімдерін дайындау технологиясына асқабақ сығындысын қосу арқылы барлық физика-химиялық көрсеткіштерге сәйкес келетін жаңа ашытылған сүт өнімін алуға болады деген қорытындыға келдік, органолептикалық және микробиологиялық талаптар.

Мағыналар теориясының пайда болуы және экономикалық даму моделінің өзгеруі әлеуметтік өндірісті, әлеуметтік-экономикалық қатынастарды ұйымдастырудың жаңа архитектуралық формаларының әдіснамалық негізін құрайды. Санаттарды, процестер мен құбылыстарды құру және өзара әрекеттесу экожүйелерді құру арқылы экономиканы өзгертеді. Практикалық шешімдегі экономиканы жаңғырту процестері институционалдық, заңнамалық және өндірістік қатынастар арасындағы жалпы өзара түсіністікті, ұйымдық қайта құрулардың мәнін, технологиялық үрдістердің әлеуметтік-экономикалық байланыстардың жаңа кезеңіне тәуелсіз көшуін аспаптық қамтамасыз ету жөніндегі базалық ережелерді тұжырымдауды ашуы тиіс. Үрдістер стандарттаудың жаңа сипаттамаларына, жүйенің жұмыс істеу әдіснамасына, техникалық шарттарға, нормаларға, ережелерге, нұсқаулықтар мен ережелерге негізделуі керек, бұл институционалдық өзгерістер енгізуді көздейді. Мақсаты – әлемдік экономиканың цифрлық трансформациясының жаңа тенденцияларын зерттеу, сондай-ақ цифрлық экономиканың технологиялық процестері векторының міндеттері мен көзқарастары жалпы әлемдік тенденциялар арнасына еніп, экономикалық дамудың Теориялық және әдіснамалық негіз отандық және шетелдік зерттеушілердің еңбектерінде ұсынылған тұжырымдамалар, гипотезалар мен теориялар болды. Әдістеме салыстырмалы, факторлық, субъект-объект, құрылымдық-функционалдық, статистикалық, корреляциялық талдау және экстраполяция әдістері қолданылған жүйелік тәсілге негізделген. Осы мәселе бойынша шетелдік экономистердің теориялық тәсілдеріне аналитикалық шолу жасалды, бұл авторға әлеуметтік-экономикалық дамуды жоспарлаудың Мемлекеттік стратегиясы шеңберіндегі бағыттарды анықтаудың теориялық, әдіснамалық және қолданбалы негіздерін анықтауға мүмкіндік берді. Экономикалық даму моделінің өзгеру жағдайларына, экономиканы жаңғыртуға, болашақта экожүйелер деп аталатын бірінші және екінші буын платформаларына көшуге қатысты ғылыми пікірталас бағаланады. Алға қойылған цифрлық технологияларды жақтаушылар мен олардың қарсыластарының теориялық дәлелдерінің түбегейлі айырмашылықтары анықталды. Мемлекеттік саясат әдістерін түзету және технологиялық үрдістердің векторын таңдау мақсатында қозғаушы факторлардың өзгеруіне әсер етуді дәлелдеу ұстанымдары талданады. Макроэкономикалық теорияның цифрлық трансформацияның белгілі экономикалық ой принциптерінен тыс эволюциялық мағынада корреляциясы қарастырылды.

Ел экономикаларының қарқынды дамып келе жатқан даму үрдістері экономиканың нақты секторын ұйымдастыруға бағытталған инновациялық қызмет пен инвестицияларды мемлекеттік реттеуге ұтымды көзқарасты талап етеді. Сонымен қатар, инновациялық даму жүйесіндегі қазіргі заманғы мемлекеттік саясатты талдау үшін мемлекеттің - Қазақстан Республикасының экономикасындағы инновациялық қызметті реттеу тетіктерінің тиімділігін бағалау қажет. Мақсаты - жаһандық бәсекеге қабілеттілік жүйесіндегі Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерін бағалау. Синтез, мазмұнды талдау, факторлық талдау, аккомодация, монографиялық және экономикалық-статистикалық әдістер сияқты әдістер қолданылды. Жаһандық бәсекеге қабілеттілік жүйесінде Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерін бағалау экономикадағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерінің тиімділігін толық бағалауға мүмкіндік берді. Дүниежүзілік экономикалық форумның 2021-2022 жылдардағы Халықаралық рейтингінің 2017-2018 жылдарға қатысты ішкі индекстерін зерттей отырып, авторлар Қазақстанда «инновация» қосалқы индексін қоспағанда, рейтингтің барлық ішкі индекстерінің және олардың факторларының («негізгі талаптар» және «Бизнестің күрделілігі») төмендеуі байқалады деген қорытындыға келді. Бұл субиндекс макроэкономикалық конъюнктураның күрт нашарлауына байланысты айтарлықтай төмендеді, бұл авторлардың пікірінше, мұнай экспортынан түсетін табыстың айтарлықтай жоғалуына тікелей байланысты. Бұл өз кезегінде мемлекеттік бюджет көрсеткіштерінің нашарлауына әсер етті. Мақалада елдің әлеуметтік-экономикалық саясатындағы инновациялық қызметі - мемлекеттік реттеудің орны мен рөліне ерекше назар аударылады. Қазақстан Республикасында инновациялық саясатты әзірлеу және іске асыру кезіндегі ұйымдастырушылық-әдістемелік мәселелер егжей-тегжейлі зерттелді, бұл өз кезегінде, оларды өңірлік және ұлттық деңгейлерде инновациялық саясаттың тиімділігіне қол жеткізу үшін шешуді қажет етеді.

Әрбір елді мекенде әлеуметтік-экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу әлеуметтік стандарттарды қамтамасыз ету және ауыл халқының өмір сүру сапасының параметрлерін арттыру үшін тиісті жағдайлар жасауға, сондай-ақ негізгі экономикалық базис - ауыл шаруашылығы өндірісін дамытуға бағытталуы тиіс атқарушы және өкілді билік органдарының үйлестірілген іс-қимылына байланысты. Осы тұрғыда, бүгінгі шындықта ауылдық елді мекендердің тұрақты дамуының өзекті мәселесі - тиісті өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымды қамтамасыз ету болып табылады, өйткені ауылдық аймақтардың жүйелі дамуы тұтастай алғанда аумақтық әлеуметтік-экономикалық ішкі жүйенің элементі ретінде әрекет ететін ауылдың осы инфрақұрылымына байланысты. Осыған байланысты осы зерттеудің мақсаты - орнықты дамудың мақсаттары мен міндеттері контексінде елдің ауылдық өңірлерінің өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымын теңгерімді дамытуды айқындайтын және ықпал ететін негізгі факторларды анықтау және зерделеу болып табылады. Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша ауылдық аймақтардың өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымын қамтамасыз етуге негізделген ауылдық аумақтардың тұрақты дамуының негізгі ерекшеліктері анықталды, ол ауылдық жерлердегі халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасымен, сондай-ақ аграрлық өндірістің түпкілікті нәтижелерімен байланысты. Осы зерттеуді жүргізудің әдіснамалық негізі ретінде жалпы методологиялық принциптер, жүйелі тәсіл және экономикалық танымның эмпирикалық әдістері: экономикалық-статистикалық модельдер, болжау және модельдеу, индукция және шегеру, синтез әдістері, сондай-ақ логикалық әдістер қолданылады. Зерттеу нәтижелері жергілікті атқарушы органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінде практикалық негіз ретінде пайдаланылуы мүмкін. Оларды ауылдардың экономикалық базасын және ауыл халқының барлық топтарының әл-ауқатын сапалы арттыруға бағытталған аймақты дамыту жоспары аясында аймақтың ауылдық аумақтарының өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымын дамытудың кешенді жоспарларын әзірлеуді және іске асыруды ғылыми негіздеу үшін пайдалануға болады.

Негізгі мәселе: бұл зерттеу еңбек заңнамасын жетілдірудің мәселелерін қарастырады. Қазақстан Республикасындағы нарықтық қайта құруларды дамытудың қазіргі кезеңінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Еуразиялық экономикалық одаққа кіруін ескере отырып, еңбек заңнамасын реформалау мәселелері аса маңызды мәнге ие болады. Бұл еңбек құқығын іске асыру саласындағы қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеуге жаңа көзқарастардың пайда болуын қажет етті. Осыған байланысты еңбек құқығының көптеген қағида ережелерін қайта қараудың өзектілігі пайда болады және олардың арасында нарықтық экономика жағдайында еңбек қатынастарының әртүрлі салаларында еңбек заңнамасын жетілдіру мәселелері соңғы орын алмайды. Қазақстан Республикасының қазіргі даму кезеңінде еңбек заңнамасы тек еңбек қана емес, сонымен қатар басқа да әлеуметтік-экономикалық және жеке құқықтар мен бостандықтардың кең кешенін жүзеге асыруға кепілдік беруі тиіс. Салыстырмалы түрде зерттелгеніне қарамастан, еңбек заңнамасын одан әрі жетілдіру мәселелерін зерттеу Қазақстан Республикасының заңнамасы да, атап айтқанда еңбек заңнамасы да үнемі дамып, одан әрі дамыту мен жетілдіруді қажет ететіндігін ескере отырып, өзектілігін жоғалтпайды. Мақсаты: зерттеудің мақсаты - Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының қазіргі жай-күйін кешенді зерттеу және еңбек құқықтарын қорғау тұрғысынан оны жетілдірудің негізгі бағыттарын айқындау болып табылады. Әдістері: зерттеудің әдіснамалық негізін қазіргі таным әдістері құрады: диалектикалық, формальды-логикалық, тарихи, салыстырмалы-құқықтық, аналитикалық-синтетикалық, жүйелік-құрылымдық, логикалық-құқықтық. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: мақалада Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын жетілдірудің негізгі бағыттарын қарауға жаңа теориялық-әдіснамалық тәсілдердің қажеттілігі негізделеді, осыған байланысты адам мен азаматтың еңбек құқықтарын одан әрі жетілдіру тұрғысынан қамтамасыз етуге арналған еңбек заңнамасын зерттеудің шұғыл қажеттілігі туындайды. Еңбек заңнамасын жетілдіру тұжырымдамасы анықталды, ол мемлекеттің құзыретті органдарының осы қатынастарды құқықтық реттеудің тиімділігін қамтамасыз етуге бағытталған еңбек және олармен тығыз байланысты қатынастарды дамыту қажеттіліктеріне сәйкес оның сапалы жағдайын қолдау жөніндегі қызметін білдіреді.

Мақалада салауатты өмір салтын ұйымдастыру шеңберінде спортпен, фитнеспен айналысатын халықтың тиісті физикалық жай-күйін қолдау мәселесін шешуге бағытталған спортшылардың тамақтануы үшін мамандандырылған тамақ өнімдерін әзірлеу және өндіру жөніндегі бағыттың өзектілігі негізделген. Мақаланың мақсаты - спортпен, фитнеспен айналысатын және дене шынықтырумен айналысатын халыққа арналған жалпы сауықтыру сипатындағы мамандандырылған тамақ өнімдерін әзірлеу. Алынған нәтижелер корреляциялық және регрессиялық талдау әдістерін және "Statistica 6.0"стандартты бағдарламалық пакеттерін пайдалана отырып статистикалық түрде өңделеді. Химиялық, микробиологиялық, органолептикалық көрсеткіштерді өлшеу стандартты әдістер мен заманауи құралдарды қолдана отырып жүргізілді: анализатор, аналитикалық анализатордың электрофорезіне арналған ұяшық, жоғары тиімді сұйық хроматограф және басқалар. Спорттық тамақтану үшін сүт негізіндегі ашытылған мамандандырылған тамақ өнімдерін жасаудың ғылыми тұжырымдамасы тұжырымдалды, спортшылардың тамақтануы үшін мамандандырылған тамақ өнімдерінің биотехнологиясы жасалды. Аналитикалық және эксперименттік зерттеулердің нәтижелерін іс жүзінде іске асыру үшін жаңа өнімдерді өндіруге арналған нормативтік және техникалық құжаттама пакеттері әзірленді, олар жұмыс істеп тұрған сүт саласы кәсіпорындарының өндірістік жағдайларында сынақтан өткізілді.

Негізгі мәселе: табиғи жем-шөп алқаптары (шабындықтар мен жайылымдар) едәуір аумақты алып жатыр және жем-шөп өндіруде ғана емес, сонымен қатар табиғатты ұтымды пайдалануда да маңызды рөл атқарады. Жайылымдарды сақтаудың негізі - жайылымдарды пайдалану және оларға күтім жасау жүйесі, олардың өнімділігін сақтауға және арттыруға бағытталған жайылымдық айналым болып табылады. Жайылымды жақсарту бойынша жайылым айналымы мынадай іс-шараларды қамтуы тиіс: жайылымды шабындықпен кезектестіру. Көп жағдайда жайылымдар жүктемені ескермей қолданылады, бұл олардың одан әрі бұзылуына және тозуына әкеледі. Сондықтан, осы жайылымдарда ұтымды пайдалану әдістерін қолдану және жайылымдарды пайдалану маусымдарын кезектестіруден және мезгіл-мезгіл демалудан тұратын жайылымдық айналымдарды енгізу арқылы қажет. Жайылымдарды пайдалануды реттеу әсіресе Жамбыл облысында өте маңызды, онда ауыл шаруашылығы алқаптарының жалпы ауданы 4, 5 млн. гектардан асады, оның ішінде жайылымдар 67 % - 2,9 млн. га құрайды. Өңірде табиғи жайылымдары бар, бірақ малы жоқ бес мыңнан астам ауыл шаруашылығы құрылымдары бар. Сонымен қатар, мал басының көп бөлігі иелік ететін аймақ тұрғындарының жайылымдары жоқ. Бұл елді мекендердің айналасында шамадан тыс мал жаюға әкеледі. Мақсаты: Жамбыл облысы Қордай ауданының тік аймақтылығы жағдайында мал жаю әдісін пайдалана отырып, жайылымдық жерлердің тозу себептерін айқындау негізінде шаруа қожалыққа жайылымдық ресурстарды ұтымды пайдаланудың ғылыми тәсілдерін әзірлеу. Әдістері: геоботаникалық зерттеу әдістерін қолдана отырып, тәжірибелік жайылымдық учаскелердің шекаралары анықталды. Содан кейін бақылау учаскелерде топырақтың су-физикалық және химиялық көрсеткіштері, жайылымдық массасы және жемнің құндылығы анықталды. Сонымен қатар, жануарлардың тірі салмағының өсуі және маусымдық жайылымдарда жайылымның экономикалық тиімділігі есептелді. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Жамбыл облысының тік аудандастыру жағдайында (950 га –тау бөктерлік дала аймағында, 1370 га – тау бөктірлік қуаң далада және 1880 га – тау бөктірлік шөлейт аймағында) жайылым түрлерінің айырмашылығы, негізгі өсімдік бірлестіктерінің жайылымдық жемінің өнімділігі мен қоректілік құндылығы, сондай - ақ жайылымдардың жекелеген учаскелері арасындағы салыстырмалы түрде аз қашықтық шаруа қожалыққа жайылымдық ресурстарды басқарудың маусымішілк жайылым айналымының схемасын ұсынуға мүмкіндік береді.

Мемлекеттік жоспарлау және өңірлік даму жүйесінің ресми танылған мәселелерінің бірі мемлекеттік органдар қызметін іске асырудың тиімділігі мен нәтижелілігін бағалау әдіснамасының жетілдірілмеуі болып табылады. Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі мен жергілікті уәкілетті органдардың есептері тікелей нәтижелердің абсолютті және кейде салыстырмалы мәндерін береді. Іс жүзінде экономикалық, әлеуметтік тиімділікті бағалау және қоғамға әсерін бағалау жүргізілмейді. Осыған байланысты авторлардың мемлекеттік бағдарламалардың сапасын (тиімділігін) бағалаудың әдістемелік тәсілдерін әзірлеуі (Қазақстан Республикасының «Жұмыспен қамту жол картасы – 2020» бағдарламасы мысалында) өңірлік дамудың теориясы мен практикасы үшін өзекті міндет болып табылады. Жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік бағдарламаларын іске асыру сапасын бағалаудың әдіснамалық негіздерін зерттеу болып табылады (Қазақстан Республикасының «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» бағдарламасының материалдары бойынша). Мақалада сапалық және сандық әдістердің бірлігін қамтамасыз ететін мәселелерді шешудің жүйелі тәсілі қолданылады: сапалы контент-талдау; ғылыми әдебиеттер мен заңнамалық базаны кең шолуға негізделген зерттеу объектісін егжей-тегжейлі зерделеуге мүмкіндік беретін монографиялық әдіс; экономикалық-статистикалық зерттеу әдісі. Зерттеудің маңыздылығы мемлекеттік басқару жүйесінде бағдарламаларды бағалауға әдіснамалық тәсілдерімен анықталады. Бағдарламаның бір қатысушысына үлестік шығындарды есептеу мен талдауды көздейтін экономикалық бағалау үшін авторлар «ЖҚЖК-2020» бағдарламасының бағыттары бойынша түпкілікті нәтижелерге қол жеткізуге арналған үлестік шығындардың мәндеріне динамикалық және салыстырмалы талдау жүргізуді ұсынады. Бұл бағдарламаның жекелеген жобалары мен бағыттарын динамикадағы шығындар бойынша салыстыруға және болашақта олардың негізсіз өсуіне әсер ететін факторларды анықтауға мүмкіндік береді. Ұсынылған көрсеткіштерді есептеу аймақтық бөлімде де маңызды, өйткені ол ұлттық мәндерден бір бағытта немесе басқа бағытта айтарлықтай ауытқатын аймақтарды көруге мүмкіндік береді.

Негізгі мәселе: мақала глютенсіз макарон өнімдерін өндірудегі технологиялық параметрлерді әзірлеуге, сондай-ақ глютенсіз макарон өнімдерінің құрылымы мен органолептикалық көрсеткіштерінің қалыптасуына физика-химиялық факторлардың әсерін зерттеуге арналған. Авторлар Қазақстанда глютенсіз тамақ өнімдерін өндірудің заманауи тәсілдерін зерттеді. Зерттеу барысында функционалдық бағыттағы глютенсіз макарон өнімдерін өндіруде қолданылатын шикізаттың негізгі түрлері анықталды. Жаңа өнімді өндіру үшін шикізат пен функционалды ингредиенттерді дәлелді таңдау жүргізілді, өндіріс рецептурасы мен технологиясы жасалды, барлық температура мен уақыт режимдері сипатталды, жаңа өнімнің физикалық-химиялық, органолептикалық көрсеткіштері зерттелді, өндірістің блок-схемасы жасалды. Мақсаты: Қазақстан Республикасында глютенсіз өнімдер ассортиментін кеңейту үшін функционалдық және дәмдік ингредиенттерді қоса отырып, жүгері, күріш ұны негізінде байытылған және мамандандырылған тамақ өнімдеріне қойылатын талаптарға жауап беретін глютенсіз макарон өнімдерінің технологиясын әзірлеу. Әдістері: мақалада физика-химиялық және органолептикалық зерттеу әдістері қолданылады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: эксперименттік зерттеулерде зығыр ұны, «EdimCo» соя протеинінің изоляты, ксантан сағызы, диеталық талшық (псилий), «СУПЕРМАК» жақсартқышы қосылған күріш пен жүгері ұнына негізделген жаңа глютенсіз макарон өнімдерінің формуласы әзірленді. Жаңа глютенсіз макарон өнімдерін өндіру үшін тұтас бидай ұнының органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштерінің кешенді нәтижелері ұсынылған. Органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштердің, сондай-ақ дайын глютенсіз макарон өнімдерінің қауіпсіздік көрсеткіштерінің нәтижелері келтірілген. Мақалада келесі негізгі операциялардан тұратын жаңа макарон өнімдерін өндіру үрдісінің технологиялық параметрлері мен уақытша режимдері келтірілген: t = 10 0C кезінде шикізат дайындау, t = 40-45 0C кезінде макарон қамырын илеу, 40-10 кПа кезінде вакуумдау, 7 минут, 10-12 МПа кезінде престеу (экструзия), кептіру және тұрақтандыру 10-12 МПа, t = 20-25 0C 4 сағатта кептірілген бұйымдарды салқындату, t = 35 0С және 70 % салыстырмалы ылғалдылықта дайын бұйымдарды қабылдамау және буып-түю

Негізгі мәселе: бұл күндері зерттеу құзыреттілігін зерттеу өзектілігін жоғалтпайды, керісінше, жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің ерекше назарын қажет етеді. Зерттеудің негізгі пәні студенттерге негізгі құзыреттіліктерді меңгерудің ең тиімді әдістерін зерттеу дағдыларын үйрету болып табылады. Мақсаты: студенттерді оқыту процесінде зерттеу құзыреттілігінің рөлін анықтау. Әдістер: талдау, синтез және салыстырмалы талдау зерттеудің негізгі әдістері болып табылады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: нәтижесінде "зерттеу құзыреттілігі" ұғымы зерттелді. Бұл идеяның әртүрлі көзқарастары қарастырылады. Соңғы он жылда Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламасы оқушылардың білім беру жүйесін дамытудың негізгі бағыттарын айқындады. Зерттеудің теориялық және практикалық маңызы бар, өйткені оның нәтижелерін биология сабақтарында зерттеу құзыреттілігін дамыту бағдарламалары мен әдістерін әзірлеуде қолдануға болады.

Негізгі мәселе: Бүгінгі жаһандық бизнес-ортада ет өңдеу кәсіпорындары, әсіресе экспорт контекстінде тұрақты дамуды қамтамасыз етудің сөзсіз қажеттілігімен бетпе-бет келіп отыр. Көңіл аударуды қажет ететін негізгі мәселелердің бірі – бизнес пен жалпы экономиканың тұрақтылығына әсер ететін экспорт кезіндегі бухгалтерлік есеп пен тәуекелдерді басқарудың тиімділігі. Бұл мақаланың мақсаты – өз өнімдерін экспорттайтын кәсіпорынның тұрақтылық көрсеткіштерін зерттеу. Мақаланың негізгі мақсаты – экспорттаушы кәсіпорынның тұрақтылық көрсеткіштеріне егжей-тегжейлі талдау жасау, олардың қызметінің табыстылығына әсер ететін факторларды анықтау және халықаралық ортада тұрақты дамуды қамтамасыз ету бойынша ұсыныстар әзірлеу. Әдістері: Осы мақаланы жазу кезінде тауар экспорты саласындағы ағымдағы жағдайды талдауды, атап айтқанда, экспорт көлемін, негізгі сауда серіктестерін және экспортталатын тауарлардың құрылымын зерттеуді қамтитын зерттеу жүргізілді. Ет өнімдері экспортының құрылымын талдау тәсілдеріне экспорттың жалпы көлеміндегі өнімнің әрбір түрінің үлесін анықтау, сондай-ақ шетелге сату көлемі бойынша негізгі сауда серіктестерін анықтау жатады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Мақалада экспорттық қызмет контекстінде кәсіпорындардың тұрақты дамуына әсер ететін негізгі факторлар анықталған. Талдау нәтижелері бизнестің тұрақтылығын нығайтуға көмектесетін экспорт кезінде бухгалтерлік есепті және тәуекелдерді басқаруды жақсарту бойынша ұсыныстар мен стратегияларды әзірлеуге мүмкіндік береді. Алынған нәтижелер экспорттық ортада бизнестің тұрақтылығын жақсарту бойынша тиімді стратегиялар мен ұсыныстарды құруға негіз болады. Бұл тұрақты экономиканы дамытуға және кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға маңызды үлес бола алады. Тәуекелді бағалау және басқару тауарларды экспорттау кезінде тұрақтылық үшін маңызды. Экспорттау кезінде тәуекелдерді басқару мен қаржылық тұрақтылықты жақсарту үшін қаржы құралдарын пайдалану, резервтер құру, оқытуды ұйымдастыру ұсынылады.

Мақала Павлодар облысында спорттық тамақтану үшін сүт өнімдерінің базалық рецептураларын зерттеу және жобалау мәселесіне арналған. Авторлар мамандандырылған бағыттағы заманауи тамақ технологияларын әзірлеу саласындағы мәселелерді талдады. Ешкі мен сиыр сүтін салыстырмалы бағалау бойынша эксперименттік зерттеулер жүргізу үшін спортқа арналған жаңа ашытылған сүт өнімін өндіруге арналған шикізат ретінде Павлодар облысында кең таралған ешкілердің алты тобы құрылды: Альпі, тау-Алтай, саанен тұқымы, сондай-ақ симментальды сиыр тұқымы. Мақсаты – Павлодар облысында спорттық тамақтану үшін сүт өнімдерін өндірудің физика-химиялық және технологиялық параметрлерін әзірлеу. Зерттеу барысында құрылымдық-механикалық, физика-химиялық, органолептикалық зерттеу әдістері қолданылды. Зерттеудің сенімді нәтижелері алынды: жаңа өнімді өндіру үшін ешкі мен сиыр сүтінің май қышқылдық құрамы анықталды, ешкі мен сиыр сүтінің (шикізаттың) физика-химиялық және құрылымдық-механикалық сипаттамалары зерттелді. Авторлар көктемгі-жазғы кезеңде ешкі сүтінің ақуыздық құрамында жалпы ақуыздың 0,27 %-ға, Сарысу және казеин ақуыздарының тиісінше 0,07 %-ға және 0,2 %-ға, ақуыз емес азотты заттардың сиыр сүтімен салыстырғанда 0,01 %-ға шамалы артуы байқалады деген қорытындыға келді. Зерттеу объектілерінің (ешкі және сиыр сүті) физика-химиялық құрамына салыстырмалы талдау жүргізілді және саанен тұқымды ешкі сүтіндегі құрғақ заттардың массалық үлесі тиісінше 12,8 %-ды құрайды және сиыр сүтінің ұқсас көрсеткішінен – 12,41 %-дан едәуір асады деген қорытынды жасалды. Алтай және альпі ешкілерінің сүтінде қатты заттардың массалық үлесі 11,85 %-дан 11,94 %-ға дейін ауытқиды, бұл сиыр сүтіне қарағанда айтарлықтай төмен. Зерттеу барысында ешкі сүтіндегі құрғақ заттың мөлшері 8,59 % – 8 құрайтыны анықталды, бұл сиыр сүтіндегі құрғақ заттан 0,19 %-ға көп. Ақуыздың көп мөлшері сәйкесінше 0,1 %-ға, ал май мөлшері сиыр сүтіне қарағанда 1 %-ға аз.

Негізгі мәселе: Мақала "Халал" санатындағы ет өнімі технологиясын әзірлеуге арналған. Авторлар "2018-2027 жылдарға арналған ет мал шаруашылығын дамыту" ұлттық бағдарламасына сәйкес "Халал" санатындағы ет өнімдерін әзірлеу саласындағы Ет өнеркәсібінің негізгі мәселелерін, сондай-ақ Қазақстандағы "Халал" санатындағы ет өнімдерін өндіру ерекшеліктерін қарастырды. Жаңа өнімді өндіру үшін компоненттерді дәлелді таңдау жүргізілді. Зерттеудің сенімді нәтижелері ұсынылды: Функционалды тамақтану үшін ұнтақталған күркетауық еті мен сиыр етіне негізделген "Халал" категориясын қуыру үшін шұжық өндіру технологиясы әзірленді, жаңа өнімнің органолептикалық, физика-химиялық көрсеткіштері зерттелді. Жаңа өнімді өндіру үшін тартылған орган органолептикалық көрсеткіштерін зерделеу кезінде ақуыздың массалық үлесі 8 %, майдың массалық үлесі 7 % белгіленді. Мақала авторлары "Халал" санатындағы жаңа өнімді өндірудің технологиялық сызбасын әзірледі, оған мыналар кіреді: шикізатты қабылдау, кесу, кесу, венировка, 2-3 мм ет шикізатына дейін ұнтақтау. Келесі кезеңде етті температура 2-4 0С кезінде 12 сағат бойы тұздау, тартылған ет жасау (иерусалим артишокын 3 % қосу, 1,0 % мөлшерінде "Rovifarin" витаминдік премиксін, сондай-ақ әзірленген рецепт бойынша дәмдеуіштер мен сарымсақты енгізу) жүргізіледі. Өндірістің келесі кезеңінде тартылған ет диаметрі (32-44) мм табиғи қабықтарға құйылады, температура (4+2)0 С температурада салқындатылады, температура (4+2) 0С 36 сағат бойы сақталады. Мақсаты: Функционалды тамақтану үшін «Халал» санатындағы ет өнімдерін өндіру технологиясын әзірлеу. Әдістері: физика-химиялық, органолептикалық Нәтижелер және олардың маңыздылығы: "Халал" санатындағы жаңа ет өнімдерінің микроқұрылымы зерттелді. Дәстүрлі технология бойынша әзірленген қайнатылған-ысталған шұжық үлгісін микроқұрылымдық зерттеу кезінде үлгінің массасы бұлшықет, май және дәнекер тінінің (0,7-1,4) мкм үлкен фрагменттерінен түзілгені анықталды. Тартылған ет құрылымдық элементтерінің орналасуы тығыз, вакуольдер мен микрокапиллярлар дөңгелек пішінді, кейбір жерлерде нақты шекаралары жоқ, біріктірілген, мөлшері (60-300) мкм.

Негізгі проблема: Соңғы жылдары әлемде қызметтің барлық салаларында цифрландырудың кең тараған әсері мен жүзеге асырылуы байқалады. Қаржы секторы бұл үрдістің әсерін көбірек сезінуде. Бүгінгі таңда банктер цифрлық инновацияларды қолдануда осы секторда көшбасшы болып табылады. Әлемдегі болып жатқан оқиғаларға байланысты банктер өз өнімдерін трансформациялауға мәжбүр болды. Интернет-банкинг, чат-боттар, контактісіз төлем жүйелері, биометриялық сәйкестендіру технологиялары және т.б. сияқты өнімдер мен қызметтер пайда болады және үнемі жаңартылып отырады. Мақалада цифрлық банкинг өнімдерінің дамуының негізгі тенденциялары және олардың банктердің қызметіне әсері талқыланады. Мақсаты: Жаңа цифрлық банктік өнімдерді және банк секторы қызметтің негізгі көрсеткіштерінің әсерін зерттеу және бағалау. Әдістері: Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ақпараттық-статистикалық базасы негізінде банк секторы қызметінің негізгі көрсеткіштерін талдау жасалды. Нәтижелері мен маңыздылығы: Жаңа цифрлық банктік өнімдерді дамытудың бағыттары мен тенденциялары зерделеніп, Қазақстан Республикасының банк секторының тиімділік көрсеткіштері салыстырылды.

Негізгі мәселе: қазіргі жағдайда Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесі медициналық қызмет көрсетудің жоғары деңгейін қамтамасыз етуге және халықтың денсаулығын қолдауға бағытталған өзгерістер арқылы өтеді. Технологиялық инновациялар, демографиялық өзгерістер және жаһандық пандемия сияқты заманауи сын-қатерлер жағдайында жаңа талаптарды талдау және оларға бейімделу өте маңызды. Осы тенденцияларды түсіну және оларға бейімделу болашақта денсаулық сақтау жүйесін сәтті дамыту үшін маңызды қадамдар болып табылады. Бұл мақалада Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесін дамытудың негізгі тенденциялары және олардың медициналық қызмет көрсетуге және халықтың денсаулық деңгейіне әсері қарастырылған. Мақала қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жүйесінің алдында тұрған негізгі проблеманың мәніне назар аударады. Тақырыптың өзектілігі қолданыстағы денсаулық сақтау жүйесіне қысым жасайтын динамикалық өзгеретін әлеуметтік-экономикалық орта аясында көрінеді. Демографиялық өзгерістер, созылмалы аурулардың өсуі және заманауи технологияларды енгізу қажеттілігі кешенді талдау мен жүйені дамытудың тиімді стратегияларын қажет ететін сын-қатерлер туғызады. Мақаланың мақсаты: мақаланың мақсаты денсаулық сақтаудың әлемдік парадигмасындағы ағымдағы сын-қатерлер мен өзгерістерді ескере отырып, Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесін дамытудың негізгі үрдістеріне талдау және жүйелеу болып табылады. Авторлар дамудың негізгі бағыттарын анықтауға, сондай-ақ жүйені жақсарту үшін практикалық ұсыныстар беруге тырысады. Әдістері: зерттеу Денсаулық сақтау статистикасын талдауды, шығындар мен қаржыландыруды экономикалық талдауды және заманауи ғылыми басылымдарға шолуды қамтитын кешенді әдістемелік тәсілге негізделген. Сонымен қатар, әлемдік денсаулық сақтау стандарттарымен салыстырмалы талдау әдістері қолданылады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: мақала Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесіндегі негізгі проблемаларды ғана емес, сонымен қатар анықталған даму тенденциялары түрінде көрсетілген Талдамалық нәтижелерді де көрсетеді. Жұмыс елдегі медициналық қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін жақсарту стратегияларын әзірлеу үшін маңызды. Авторлар ұсынған ұсыныстар қазіргі жағдайда денсаулық сақтау саласында тиімді шешімдер қабылдауға негіз бола алады.

Негізгі мәселе: Қазіргі уақытта тұтынушылардың әртараптандырылған қажеттіліктеріне, қатаң экологиялық ережелерге және жаһандық бәсекелестерге байланысты нарықтық бәсекелестік барған сайын қатал болып келеді. Бүгінгі бәсекелес нарықта компанияларға аман қалуға ғана емес, сонымен қатар өркендеуге мүмкіндік беретін маңызды факторлардың бірі – логистикалық тиімділік. Бұл зерттеу Индустрия 4.0 технологияларын логистика секторларының экономикалық тиімділігін, қоршаған орта көрсеткіштерін және әлеуметтік әсерін жақсарту мүмкіндіктері ретінде қарастырады. Дегенмен, бұл технологиялық түрлендіру бірқатар қиындықтарды тудырады, атап айтқанда, тұрақтылықтың әртүрлі өлшемдері, түсініксіз пайдалар, өмірлік циклдің қоршаған ортаға әсерлері, теңсіздік мәселелері және технологияның жетілу деңгейі арасындағы келіссөздер. Зерттеулердің негізгі бағыты 4.0 индустриясына қатысты тұрақтылық пен жеткізу тізбегінің жалпы мәселелеріне бағытталған. Дегенмен, 4.0 индустриясының әртүрлі технологияларымен тұрақты логистиканы біріктіруге бағытталған жүйелі талдау әлі де жоқ. Мақсаты: Кәсіпорындардың тұрақты тәжірибесін қалыптастыруға көмектесетін, сонымен қатар әлеуметтік жауапты компанияның имиджін қалыптастыратын, сондай-ақ олардың жалпы тұрақты жұмысын жақсартуға көмектесетін көлік компанияларының пайдалануы үшін Индустрия 4.0 технологияларын анықтау және негіздеу үшін жүйелі талдау жүргізу. экономикалық және экологиялық өлшемдері. Әдістері: Бір немесе бірнеше зерттеу сұрақтары мен тақырыптарына қатысты барлық сәйкес мақалаларды анықтауға, бағалауға, түсіндіруге және жіктеуге бағытталған жүйелі әдебиет шолуы. Нәтижелері негізінен белгілі бір білім саласының сипаттамалық нәтижелеріне бағытталған және іріктеу бұрмалануынан зардап шегуі мүмкін сипаттамалық әдебиеттік зерттеумен салыстырғанда, жүйелі әдеби шолуды зерттеу ландшафтының жан-жақты шолуын қамтамасыз етеді. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Талдау көлік компаниялары өз назарын болашақ даму үшін бүкіл өмірлік циклдегі тұрақтылықтың әртүрлі көрсеткіштері, адамға бағытталған технологиялық трансформация, жүйе интеграциясы және цифрлық егіздер, жартылай автономды көлік шешімдері, интеллектуалды кері логистика және компанияны басқарудың басқа тиімді құралдары.

Негізгі мәселе: Елдер экономикаларының қарқынды дамып келе жатқан даму үрдістері экономиканың нақты секторын ұйымдастыруға бағытталған инновациялық қызмет пен инвестицияларды мемлекеттік реттеуге ұтымды көзқарасты талап етеді. Сонымен қатар, инновациялық даму жүйесіндегі қазіргі заманның мемлекеттік саясатын талдау үшін мемлекеттің Қазақстан Республикасының экономикасындағы инновациялық қызметті реттеу тетіктерінің тиімділігін бағалау қажет. Мақсаты: Жаһандық бәсекеге қабілеттілік жүйесіндегі Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерін бағалау. Әдістері: синтез, мазмұнды талдау, факторлық талдау, аккомодация, монографиялық және экономикалық-статистикалық әдістер қолданылды. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Жаһандық бәсекеге қабілеттілік жүйесінде Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерін бағалау экономикадағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу тетіктерінің тиімділігін толық бағалауға мүмкіндік берді. Дүниежүзілік экономикалық форумның 2021-2022 жылдардағы Халықаралық рейтингінің 2017-2018 жылдарға қатысты ішкі индекстерін зерттей отырып, авторлар Қазақстанда «инновация» қосалқы индексін қоспағанда, рейтингтің барлық ішкі индекстерінің және олардың факторларының («негізгі талаптар» және «Бизнестің күрделілігі») төмендеуі байқалады деген қорытындыға келді. Бұл субиндекс макроэкономикалық конъюнктураның күрт нашарлауына байланысты айтарлықтай төмендеді, бұл авторлардың пікірінше, мұнай экспортынан түсетін табыстың айтарлықтай жоғалуына тікелей байланысты. Бұл өз кезегінде мемлекеттік бюджет көрсеткіштерінің нашарлауына әсер етті. Мақалада елдің әлеуметтік-экономикалық саясатындағы инновациялық қызметті мемлекеттік реттеудің орны мен рөліне ерекше назар аударылады. Қазақстан Республикасында инновациялық саясатты әзірлеу және іске асыру кезіндегі ұйымдастырушылық-әдістемелік проблемалар егжей-тегжейлі зерттелді, бұл оларды өңірлік және ұлттық деңгейлерде инновациялық саясаттың тиімділігіне қол жеткізу үшін шешуді қажет етеді.