Аңдатпа: Негізгі проблема: Қазіргі əлемде криминализация жəне декриминализация мəселелері қылмыстық саясаттың негізгі аспектілерінің бірі болып қала береді. Негізгі проблема - қылмыстық заңнама қоғамдағы өзгерістерге жедел əрекет етуі керек, қылмыс саласынан қоғамдық қауіпті жоғалтқан əрекеттерді қоспағанда жəне керісінше жаңа, əлеуметтік зиянды құбылыстар үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылуы керек. Мақсаты: Криминализация жəне декриминализация саласындағы заманауи тенденцияларды талдау, олардың құқық қолдану практикасына салдарын анықтау жəне заңнаманы жетілдіру бойынша ұсыныстар беру. Əдістері: Зерттеу барысында қылмыстық құқықтық нормаларға талдау жасалды, криминализация жəне декриминализация процестеріне қатысты отандық жəне шетелдік тəжірибелер салыстырмалы түрде қарастырылды. Сонымен қатар, құқықтық реттеудің тиімділігін бағалау үшін деректер мен статистикалық мəліметтер қолданылды. Нəтижелер мен олардың маңыздылығы: Зерттеу халықаралық тəжірибені ескеру маңызды екенін көрсетті. Кейбір елдерде қылмыссыздандыру саясаты оң, ал басқаларында теріс болды. Қазақстан үшін бұл зерттеу ұлттық ерекшеліктерін сақтай отырып, қылмыстық заңнаманы реформалау кезінде қазіргі заманғы сын-қатерлерге бейімделу қажеттігін көрсетті. Криминализация мен декриминализацияның теңгерімді жүргізілуі құқық қорғау жүйесінің тиімділігін арттырып қана қоймай, мемлекет пен қоғам арасындағы сенімді нығайтуға ықпал етеді. Бұл процестерді жүзеге асыру кезінде заңнамалық шешімдер қоғамдық пікірді, əлеуметтік-экономикалық факторларды жəне құқықтық жүйенің мүмкіндіктерін ескерген жағдайда ғана оң нəтиже береді.

Аңдатпа: Қазақстан Республикасының еңбек нарығында кездесетін басты мəселе – еңбек ресурстарының сапасы мен кəсіби-квалификациялық құрылымының жұмыс берушілердің талаптарына сəйкес келмеуі. Бұл білікті кадрлар тапшылығына жəне жұмыс күші ұсынысының жетіспеушілігіне, сондай-ақ еңбек мобильділігінің төмендігіне əкеледі. Экономикалық трансформациялар мен жұмыс берушілердің талаптарының өзгеруі жағдайында еңбек қатынастарын тиімді реттеу жəне жұмысшылардың құқықтық қорғалуын жақсартуға бағытталған жағдайлар жасау қажет. Бұл дисбалансты жою жəне еңбек құқықтарын қорғаудың тиімді жүйесін құру мақсатында маңызды болып табылады. Зерттеу мақсаты Қазақстанның еңбек нарығына əсер ететін факторларды жан-жақты талдау жəне жұмысшылардың еңбек құқықтарын қорғау үшін тиімді құқықтық реттеу механизмдерін анықтау болып табылады. Сондай-ақ, халықтың өмір сүру деңгейін жəне сапасын арттыруға, жұмыспен қамтуды сақтауға жəне табыс деңгейін көтеруге бағытталған əлеуметтік-экономикалық бағдарламалардың еңбек нарығына əсерін зерттеу маңызды. Зерттеу мақсаттарына жету үшін Қазақстандағы еңбек қатынастарын реттейтін ғылыми деректер мен нормативтік-құқықтық актілерді теориялық талдау əдістері, статистикалық деректер мен практикалық жағдайларды эмпирикалық зерттеу, Қазақстан еңбек заңнамасын халықаралық тəжірибемен салыстыру жəне əлеуметтік-экономикалық бағдарламалардың еңбек нарығы мен жұмысшылардың құқықтық қорғалуы бойынша əсерін модельдеу əдістері қолданылды. Бұл əдістер еңбек нарығы мəселелерін жан-жақты зерттеп, еңбек құқықтарын қорғау мен құқықтық реттеуді жетілдірудің тиімді жолдарын анықтауға мүмкіндік берді. Зерттеу нəтижелері еңбек нарығының тиімді жұмыс істеуі мен еңбек құқықтарын қорғауды арттыру үшін мемлекеттік, жеке жəне білім беру институттары арасындағы өзара əрекеттесуді нығайту қажеттілігін көрсетті. Атап айтқанда, нарықтың талаптарына сəйкес келетін кадрларды кəсіби даярлау жəне қайта даярлау жүйесін күшейту маңызды. Сонымен қатар, жұмыс күшінің мобильділігін дамыту, қайта оқыту мен біліктілікті арттыру үшін жағдайлар жасау қажет. Еңбек құқықтарын қорғаудың ішкі мемлекеттік механизмдерін жетілдіруге ерекше назар аударылып, бұл жұмысшылардың құқықтарын қорғауды арттыруға, мысалы, заңсыз жұмыстан босату немесе тиісті еңбек жағдайларының болмауы сияқты бұзушылықтарды жоюға мүмкіндік береді. Бұл нəтижелердің маңыздылығы жұмыс берушілердің қажеттіліктері мен жұмыс күшінің біліктілігі арасындағы сəйкессіздік мəселелерін шешуге, халықты жұмыспен қамтуды жақсартуға жəне əлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге ықпал ететіндігінде. Бұл сонымен қатар жұмысшылардың əлеуметтік қорғалуының артуына жəне табыстарды əділ бөлудің жақсаруына əсер етеді, бұл Қазақстанның экономикалық тұрақтылығы мен дамуына тікелей ықпал етеді.

Аңдатпа: Қазіргі ақпараттық жүйелерде ақпараттың зақымдалуы немесе жоғалуының қаупі ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін тиімді шараларды қажет етеді, бұл Қазақстан Республикасында цифрлық қауіп-қатерлердің өсуі жағдайында ерекше маңызды болып табылады. Қазақстандағы ақпараттық қауіпсіздік бойынша заңдық жəне ұйымдастырушылық шараларды талдау, сондай-ақ, маңызды ақпарат пен жеке деректерді қорғауда Цифрлық даму министрлігінің рөлін зерделеу. Ақпараттық қауіпсіздік саласындағы нормативтік құжаттар мен тəжірибелерді сапалық талдау жүргізілді, оның ішінде қауіп-қатерді басқару жəне мониторинг жүргізу шаралары қарастырылды. Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі негізгі шаралар сипатталды, оның ішінде инциденттерге жауап беру орталықтарын құру жəне ақпараттық қауіпсіздік саласындағы заңнаманы жетілдіру, бұл Қазақстандағы жеке деректер мен критикалық инфрақұрылымды қорғауға ықпал етеді.

Аңдатпа: Мақала жеке деректерді қорғау мəселесін технологиялық жетістіктер мен деректердің ағып кету қауіптері контексінде, сондай-ақ Қазақстандағы заңнаманың тиімділігінің жеткіліксіздігін қарастырады. Зерттеудің мақсаты — жеке деректерді қорғау институтының дамуын əлемде жəне Қазақстанда талдау, қолданыстағы тəсілдер мен құқықтық реттеу саласындағы мəселелерді бағалау. Зерттеуде нормативтік құжаттарды талдау, Қазақстанның министрліктері жасаған зерттеулерді бағалау жəне халықаралық жеке деректерді қорғау тəжірибелерін салыстыру əдістері қолданылады. Нəтижелер көрсеткендей, жеке деректерді қорғау адам құқықтарының маңызды бөлігі болып табылады жəне заңнаманы жетілдіруді талап етеді, əсіресе Қазақстанда. Деректердің ағып кетуі жəне қорғаудың əлсіз тұстары шешілуі тиіс, соның ішінде тиімді агенттіктер құру жəне қоғамды киберқауіпсіздік туралы хабардар етуді арттыру қажет.

Аңдатпа: Зерттеудің өзектілігі оқушылардың өзін-өзі табысты кəсіби айқындауы үшін жағдай жасау қажеттілігіне байланысты, өйткені мамандықты ерте жəне саналы түрде таңдау олардың одан əрі өзін-өзі жүзеге асыруына, əлеуметтік бейімделуіне жəне кəсіби өсуіне ықпал етеді. Бұл ретте педагогтар мен психологтардың тарапынан қолдау жеткіліксіз хабардар болумен, сыртқы қысыммен жəне оқушылардың жеке басының сенімсіздігімен байланысты кəсіби тұрақсыздық тəуекелдерін азайтуға мүмкіндік береді. Мақалада пəндік білімді біріктіру арқылы мектеп оқушыларының əлеуметтік интеллектісін қалыптастыру тетіктері қарастырылады. Əлеуметтік интеллект ұғымына теориялық тəсілдер, оның эмоциялық интеллект жəне когнитивтік процестермен байланысы талданады. Пəнаралық стратегияларды, рөлдік ойындар мен цифрлық технологияларды қоса алғанда, білім беру ортасында əлеуметтік интеллектіні дамыту əдістеріне ерекше назар аударылады. Алынған нəтижелер оқушылардың əлеуметтiк интеллектiсiн дамытуға кешендi көзқарастың қажеттiгiн растайды.

Аңдатпа: Мақалада болашақ психологтарды кəсіптік даярлауда практикаға бағдарланған оқытудың рөлі қаралады. Теорияны жəне практиканы білім беру процесіне ықпалдастырудың маңыздылығын растайтын теориялық тəсілдерге талдау жүргізілді. Эмпирикалық зерттеу барысында оқытудың белсенді əдістерін (кейс-əдіс, рөлдік ойындар, супервизия, тағылымдамалар) пайдалану студенттердің кəсіби құзыреттілік деңгейін, сенімділігін жəне олардың клиенттермен жұмыс істеуге дайындығын арттыруға ықпал ететіні анықталды. Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін сауалнама, сұхбат, құжаттаманы бақылау жəне талдауды қамтитын зерттеу əдістерінің кешені пайдаланылады. Оқытудағы практикалық құрамдас бөлікті күшейту, əріптестік байланыстарды кеңейту жəне практикалық элементтерді дəрістік жəне семинарлық сабақтарға ықпалдастыру бойынша ұсынымдар əзірленді. Зерттеу қорытындылары мамандарды даярлау жөніндегі білім беру бағдарламаларын жетілдіру үшін пайдалы болуы мүмкін

Аңдатпа: Мақала жасөспірімдер аудиториясымен салыстырғанда жеткілікті зерттелмеген ересектердегі компьютерлік тəуелділік мəселесіне бағытталған. Кəсіби қажеттілікті, эмоционалды разрядты іздеуді, əлеуметтік оқшаулануды жəне жеке факторларды (мазасыздық, өзін-өзі реттеудің төмендігі) қоса алғанда, тəуелділіктің себептерін талдау. Корреляциялық талдау тəуелділіктің негізгі болжаушылары мазасыздық (r=0,68), күйіп қалу (r=0,72) жəне өзін-өзі бақылаудың төмендігі (r=0,65) екенін көрсетті. 250 респонденттің зерттеуі 12 % – зависимости тəуелділіктің айқын белгілері, 38 % – умер орташа деңгей бар екенін анықтады. Ер адамдар көбінесе онлайн ойындар мен компьютерде жұмыс істеуге, əйелдер əлеуметтік желілерге жəне интернет-серфингке тəуелді. Тəуелділік мазасыздықтың жоғарылауына (87 %), ашуланшақтыққа (74 %), отбасылық қақтығыстарға (56 %) жəне өнімділіктің төмендеуіне (64 %) əкеледі. Өзін-өзі реттеу əдістерін, когнитивті мінез-құлық əдістерін жəне əлеуметтік шараларды қамтитын түзету стратегиялары əзірленді. Пилоттық тестілеу көрсеткендей, өзін-өзі реттеу қатысушылардың 75 % – зависим тəуелділікті төмендетті, когнитивті мінез-құлық терапиясы 68 %-да өзін-өзі бақылауды арттырды. Нəтижелер ересектердегі компьютерлік тəуелділіктің гипотезасын қолдайды жəне алдын-алу жəне түзету үшін ұсынылған стратегияларды ұсынуға мүмкіндік береді.

Аңдатпа: танымды қалыптастыруға бағытталған оқытудың жаңа тəсілдерін əзірлеуді талап етеді. Осындай тəсілдердің бірі физика жəне биология сияқты оқу пəндерін біріктіру болып табылады. Бұл пəндер, олардың бір-біріне налшақтығына қарамастан, көптеген ортақ негіздерге ие, бұл оларды бірлескен сабақтарды өткізуге өте ыңғайлы етеді. Мақсаты: бұл мақалада кіріктірілген сабақтарды ұйымдастыру жəне өткізу бойынша əдістемелік нұсқаулар берілген, сонымен қатар биологиялық жүйелердегі физикалық процестерді зерттеу арқылы пəн аралық интеграцияның мүмкіндіктері көрсетілген. Əдістері: бейіндік деңгейде жалпы білім беру сатысында «биофизика негіздері» элективті оқу пəнінің үлгілік бағдарлама сыніске асырудың негізгі міндеттерін авторлар анықтаған: Жаратылыстану-ғылыми циклдіңекі пəнінің: физика мен биологияның пəн аралық интеграциялану мүмкін дігін көрсету арқылы, оқушыларға табиғат заңдарының бірлігін, физика заңдарының тірі организмге қолданылуын көрсету, биологияда кеңінен қолданылатын физикалық əсерету əдістеріментанысу жəне зерттеуін, оқушыларды биофизика идеяларымен жəне кей бір нəтижелерімен таныстыру. Нəтижелер жəне олардың маңыздылығы: жалпы білім беру сатысында құқықты оқытудың əдістемелік негізі білім алушылардың белсенді танымдықіс-əрекетінұйым дастыру арқылы жеке, пəндік білім беру нəтижелеріне қол жеткізуді қамтамасызететін жүйелі- белсенділік тəсілі болып табылатынын қарастырған.

Аңдатпа: Мақалада қазіргі кезде педагогика ғылымымен оқу-тəрбие процесінің назарында тұрғант ұлғаның əлеуметтенуі мен əлеуметтік құзырет тілігін қалыптастыру механизмдері қарастырылған. Мемлекет концепциясы жеке пəншең берінде оқытылатын əлеуметтік тəжірибенің нақты элементтерін – білім, дағды, дағды, мəселелерді шешу тəжірибесімен шығармашылық белсенділікті студенттерге сіңіруді көздейді. Оқу нəтижелері нақты өмірлік жағдайларда қолданылуы керек. Тұлғалық нəтижелер құндылық қатынастар жүйесін қалыптастыруда көрініп, өзіне, оқу-тəрбие процесінің басқа қатысушыларына жəне оқу-тəрбие процесінің өзіне ұнауы керек. Демек, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты контекстіндегі білім беру мекемелері адамның əлеуметтік құзыреттілік негізінде өзін қоғамның бір бөлігі ретінде жүзеге асыруға ұмтылуынан көрінетін қоғамда əлеуметтік прогрессивті өзін-өзі жүзеге асыруға қабілетті жеке тұлғаны дамыту үшін жағдай жасауға бағытталған. Кез келген пəн сабағында əлеуметтік құзіреттілікті дамыту – алғақойған мақсат қажетудің бір жолы. Əлеуметтік құзіреттілік – бұл ерекше дағды, өзін-өзі жүзеге асыру мен əлеуметтік бейімделу арасында ымыраға келуқа білеті, басқалардың өз қалауын орындау құқығына нұқсан келтірмей, өз қалауының максималды орындалуына қол жеткізу.

Аңдатпа: Мақалада эмпатияны дамыту, дауларды сындарлы шешу, өз сезімдері мен қажеттіліктерін дұрыс жеткізе білу сияқты негізгі жағдайларға назар аударылады. Жастарды отбасылық өмірге психологиялық дайындау əдістері мен психологиялық тəжірибелер мен стратегияларды қолдану арқылы отбасылық атмосфераны жақсарту жолдары да қарастырылған. Жұмыс отбасының барлық мүшелерінің қарым-қатынасы мен əл-ауқатына ұзақ мерзімді əсер етуі мүмкін деструктивті қақтығыстардың алдын алу үшін отбасылық қарым- қатынастардың ерте кезеңінде психологиялық дайындықтың маңыздылығын түсіндіруге бағытталған. Зерттеу нəтижелері жас отбасылардағы тұлғааралық қақтығыстардың пайда болуының негізгі факторлары қарым-қатынастың болмауы, серіктестердің күтулерінің айырмашылығы, эмоционалды жетілмегендігі жəне жас отбасылардағы тұлғааралық жанжалдардың алдын алуға, оның ішінде тиімді қарым-қатынас дағдыларын дамыту, эмоционалдық-педагогикалық жəне психологиялық дайындықты қалыптастыруға кешенді көзқарастың маңыздылығын көрсетеді. Жас жұбайларға психологиялық тренингтер мен кеңес беру бағдарламаларын енгізу деструктивті қақтығыстардың қаупін азайта отырып, үйлесімді жəне тұрақты отбасылық қатынастарды құруға көмектеседі. Қарым-қатынас жəне жанжалдарды шешу бойынша тренингтен өткен ерлі-зайыптылар отбасылық мəселелерді шешуде жақсы нəтиже көрсетті. Бұл тұжырымдар ерлі-зайыптылардың бірге өмір сүруінің басында психологиялық дайындықты енгізу қажеттілігін қолдайды, бұл қарым-қатынастардың тұрақтылығын арттыруға жəне ұзақ мерзімді проблемалардың алдын алуға көмектеседі. Жанжалға отбасылық құндылықтар мен рөлдердің əсері.