Аңдатпа: Бұл зерттеу жаһандану мен мəдениетаралық коммуникация жағдайында тілді мəдени шындықты қабылдау мен түсіндіру құралы ретінде қарастыру мəселесін көтереді. Тіл тек коммуникация құралы ғана емес, когнитивтік үлгілер мен мінез-құлық нормаларын қалыптастыратын мəдени код ретінде түсіндіріледі. Зерттеудің мақсаты – тіл арқылы мəдени мағыналар қалай құрылып, бейнеленіп жəне жеткізілетінін анықтау жəне ғылыми тұрғыдан негіздеу. Зерттеу əдістемесі пəнаралық тəсілге негізделген: когнитивтік лингвистика, тіл философиясы, лингвомəдениеттану жəне антропология. Негізгі əдістер: салыстырмалы-сопоставительный талдау, когнитивтік жəне интерпретациялық тəсілдер, контент-талдау жəне этнолингвистикалық элементтер. Нəтижесінде тілдегі мəдени мағыналарды білдіру тетіктері айқындалды: метафоралар, тұрақты тіркестер, категориялау, тілдік тыйымдар жəне ритуалды формулалар. Сепир-Уорфтың лингвистикалық салыстырмалылық гипотезасы расталды. Зерттеу тілді тек бейнелеуші емес, мəдени шындықты құрастырушы құрал ретінде қарастырады. Нəтижелер білім беру, аударма, мəдениетаралық қарым-қатынас жəне гуманитарлық саясат үшін маңызды теориялық жəне практикалық маңызға ие

Аңдатпа: Мақалада тілдегі номинацияны зерттеу əдісі ретінде лексикалық бірліктерді этимологиялық талдаудың маңыздылығы қарастырылады. Этимологияның сөздердің дамуына əсер ететін тарихи жəне мəдени қабаттарды ашуға қалай көмектесетіні қарастырылады, сонымен қатар ұлттық бірегейлік пен дүниетанымды зерттеудегі этимологиялық тəсілдің рөлі нақтыланады. Қазақ жəне орыс тілдерінен алынған мысалдар арқылы сөздердің мағынасын қалыптастыру процестері жəне олардың мəдени дəстүрлермен байланысы талданады. Тілде көрсетілген əлеуметтік өзгерістер мен мəдени өзгерістерге де назар аударылады. Жұмыс этимологияның тек лексикология үшін ғана емес, сонымен қатар əлеуметтік антропология, мəдениеттану сияқты пəндер үшін маңыздылығын, сондай-ақ оның тарихи жадыны қалпына келтірудегі жəне мəдени процестерді түсінудегі рөлін көрсетеді. Зерттеу этимологиялық талдаудың тарихи жəне тілдік мұраның тереңдігі мен алуан түрлілігін ашатын мəдени сəйкестікті зерттеу мен сақтаудың қуатты құралы ретінде қалай қызмет ететінін көрсетеді.

Аңдатпа: Үйлесімді этносаралық жəне мəдениетаралық байланыстарды орнату мəселесі ерекше өзекті болып отыр. Теңдік, диалог жəне өзара сыйластық қағидаттарына негізделген тұрақты көп бөлімді сəйкестікті қалыптастыруға қабілетті мəдени өзара əрекеттесу тетіктерін қайта қарау қажеттілігі туындайды. Мəдениетаралық қабылдау категориялары ретінде «өз» жəне «бөтен» ұғымдарын талдау, этносаралық шекараларды мəдени көпірлерге айналдыруға ықпал ететін факторларды анықтау, сондай-ақ қазақстандық тəжірибені мəдениеттердің тиімді диалогының моделі ретінде қарастыру. Нəтижелер жəне олардың маңыздылығы: жүргізілген теориялық талдамалық зерттеу көпұлтты Қазақстан жағдайында мəдениетаралық өзара іс-қимылдың ерекшелігін сипаттайтын бірқатар маңызды заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік береді. Қазақстандық қоғамдағы сөйлеу мінез-құлқының этномəдени ерекшеліктері оның алуан түрлілігін көрсетіп қана қоймай, күнделікті қарым-қатынас деңгейінде өзара түсіністік пен мəдени ынтымақтастықты қамтамасыз ете отырып, мəдениетаралық интеграцияның тиімді құралы болып табылады. Бұл мəдениеттер диалогының идеологиясы ең жанды, икемді жəне тиімді жүзеге асырылатын кеңістікке айналатын сөйлеу тəжірибесі.

Аңдатпа: Бұл жұмыс қазақ тілінен орыс тіліне аударылған кезде дискурсивті сөздерді зерттеуге арналған. Тақырыптың өзектілігі мəдениетаралық коммуникация мен аударма мəселелеріне, əсіресе Қазақстанның көптілді қоғамы жағдайында қызығушылықтың артуына байланысты, өйткені қазақ жəне орыс тілдері тығыз өзара іс-қимылда жұмыс істейді, алайда дискурсивті сөздер сияқты ұлттық-спецификалық тілдік бірліктерді беру аудармашылар, оқытушылар мен зерттеушілерге қиындық туғызады. Зерттеудің мақсаты-қазақ тіліндегі дискурсивті сөздердің жұмыс істеу ерекшеліктерін анықтау жəне прагматикалық, семантикалық жəне мəдени аспектілерді ескере отырып, оларды орыс тіліне аударудың тиімді стратегияларын анықтау. Қазақ дискурсивті сөздерінің негізгі функциялары анықталды, қазақ дискурсивті сөздерін орыс тіліне аударудың негізгі стратегиялары жіктелді, мəдени ерекшелікке байланысты аударма қиындықтары анықталды. Зерттеу көрсеткендей, дискурсивті сөздерді механикалық немесе сөзбе-сөз аудару мүмкін емес. Олардың қызметі диалогты құрылымдау, интонацияны, сыпайылықты, сенімділікті, күмəнді, табандылықты, күмəнді жəне құрметті білдіру болып табылады. Олар когнитивті жəне сөйлеу нормаларына енеді, жəне кез-келген аударма əрекеті лингвистикалық жəне мəдени ерекшеліктерді ескеретін шығармашылық жəне пəнаралық тəсілді қажет етеді.