Аңдатпа: Негізгі мəселе: Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауында алға қойылған басым міндеттерді шешу аясында тамақ өнеркəсібін, оның ішінде сүт өнімдерін дамытуға зор рөл беріліп отыр. Тамақ өнімдерінің сапасын, биологиялық, тағамдық құндылығын жəне қауіпсіздігін арттыру үшін био жəне нанотехнологиялар жетістіктерін пайдалана отырып, өсімдік жəне жануарлардан алынатын шикізатты өңдеу саласындағы салалық ғылымның алдында үлкен міндеттерді шешу керек. Өндірістің өзінің, сондай-ақ Қазақстан Республикасы халқының өмір сүруінің экономикалық, əлеуметтік жəне экологиялық аспектілерін жақсарту мақсатында өсімдік жəне жануар текті шикізатты кешенді өңдеуді ұйымдастырудың жаңа тəсілдері қажет. Өңделген ірімшіктердің кең ауқымына қарамастан, ол үнемі жаңартылып отырады. Бұл тағамтану ғылымының талаптарын қанағаттандыру қажеттілігімен, тұтынушылар сұранысының өзгеруімен, сонымен қатар шикізаттың болуымен жəне ірімшіктің белгілі бір түрінің пайдалылығы туралы ойлармен түсіндіріледі. Зерттеудің жұмыс гипотезасы шикізатты балқыту үшін ортаның белсенді қышқылдығына əсер ететін, құрылымын тұрақтандыратын, ылғалды байланыстыратын жəне дайын өнімнің консистенциясы мен органолептикалық көрсеткіштерін жақсартатын реагенттерді қолдануға болады деген болжам болды. Мақсаты: Сырды балқыту процесі туралы теориялық мəлімет беру. Балқу процесі шикізат белок мицеллаларының əртүрлі формаларымен тығыз байланысты екенін көрсетіңіз. Өңделген ірімшік құрылымының қалыптасуына тұз – балқытқыштың түрі мен мөлшерінің əсерін анықтау. Тəжірибелік өнімдердің реологиялық көрсеткіштерін анықтаңыз. Өңделген ірімшіктердің скорингіне сəйкес тəжірибелік өнімдердің органолептикалық көрсеткіштерін бағалау. Судың белсенділік индексін (aw) белгілеңіз, тəжірибелік өнімдердің микробиологиялық көрсеткіштерін анықтаңыз. Əдістері: Əдеби дереккөздерді зерттеу жəне талдау, реологиялық əдістер, сүт өнімдерінің сүт шикізатын органолептикалық зерттеу. Нəтижелер жəне олардың маңыздылығы: Сыр ірімшігінің балқыту процесі зерттелді. Өңделген ірімшік құрылымының қалыптасуына тұз – балқытқыштың түрі мен мөлшерінің əсері анықталды. Эксперименттік өнімдердің органолептикалық көрсеткіштері өңделген ірімшіктердің баллдық көрсеткіштеріне сəйкес бағаланды.

Аңдатпа: Мақала математикалық əдістермен өңделген балқытылған ірімшік өнімдерін эксперименттік зерттеу процесінде алынған эксперименттік мəліметтер жиынтығын математикалық модельдеуге арналған. Бұл зерттеудің мақсаты-балқытылған ірімшік өнімінің пластикалық құрылымын қалыптастыруға ықпал ететін балқытылған тұздың түрі мен мөлшерін анықтау. Азық-түлік технологиялары саласындағы ғылыми зерттеулерді талдау Математикалық модельдеудің келесі салаларда қолданылатындығын көрсетті: технологиялық процестердің режимдерін нақтылау, рецептураларды əзірлеу жəне дайын өнімнің сапасын бағалау, сондай-ақ жаңа өнімдер өндіріске енгізілген кезде сақтау мерзімін болжау. Тамақ өнімдерін өндіру процестерін сипаттау кезінде экспериментті математикалық жоспарлау əдістерін қолдана отырып, көп өлшемді дисперсиялық-регрессиялық талдау модельдері ең өзекті болып табылады. Авторлар X1 жəне X2 реттелетін факторларының бақыланатын факторларға əсер ету дəрежесін сипаттайтын, өңделген ірімшік өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін анықтайтын математикалық модельдеуді жүргізді жəне графикалық тəуелділіктерді анықтады. Реологиялық параметрлердің реттелетін факторларға графикалық тəуелділіктерін Математикалық талдау алынған мəліметтердің дұрыстығын көрсететіні маңызды. Балқытылған тұздың дозасын жоғарылату балқытылған ірімшік өнімінің табиғаты мен консистенциясы күйін көрсететін максималды ығысу кернеуінің жоғарылауына əкеледі деген қорытынды жасалды. Бақыланатын факторларды максималды мəнге қалыпқа келтіру процесі жүзеге асырылды. Графикалық тəуелділіктер құрылды жəне регрессиялық талдау жүргізілді, оның нəтижелері зерттелетін өнімдердің химиялық жəне органолептикалық сипаттамаларына балқытылған тұздың түрі мен дозасының əсер ету дəрежесін объективті бағалауға мүмкіндік береді. Авторлар рецепт компоненттерінің құрылымын сақтау кезінде тұрақты балқытылған ірімшік өнімінің пластикалық құрылымына түрлендірудің оңтайлы тиімділігі X1 (Solva 85) жəне X2 (Solva 120) реттелетін факторларының 1: 1 қатынасында, жалпы құрамы 1,2 мас.%. Сонымен қатар тəжірибелік өнімнің сапалық көрсеткіштері бақыланатын факторлардың мынадай мəндерімен сипатталады: У1 – 1280 Па; У2 – 9 балл, У3 – 9 301 (109 КОЕ / г 2,0-2,2).

Аңдатпа: Əрбір компания үшін отандық өндірушілердің тізіліміне кіруге мүмкіндік беретін индустриялық сертификатты алу өте маңызды, өйткені олар үлкен тапсырыстар алуға үміттенеді. Индустриялық сертификатты алғаннан кейін олардың əртүрлі тендерлер мен сатып алуларға қатысу перспективалары едəуір артады, онда олар өз қабілеттерін көрсете алады, отандық өндірушілермен бəсекеге түсе алады, сондай-ақ импорттаушылар алдында артықшылыққа ие болады. 2019 жылғы 1 шілдеден бастап индустриялық сертификат Мемлекеттік сатып алуға қатысу үшін міндетті болды. Мемлекеттік сатып алуларды жүзеге асыру ережелеріне тиісті өзгерістерді ҚР Қаржы министрлігі енгізді. Қазақстан Республикасы Инвестициялар жəне даму министрінің м.а. 24.02.2015 ж. № 155 бұйрығымен бекітілген «тауардың шығарылған елін айқындау, тауардың шығарылуы туралы сертификат беру жəне оның күшін жою жөніндегі қағидалардың» тəжірибесін ескере отырып, құжат жекелеген өндірістердің бірқатар» тар «ерекшеліктерін ескермейтіні түсінікті болады. Кейіннен минералдық тыңайтқыштар өндіру жөніндегі химия өнеркəсібі кəсіпорнының Индустриялық сертификат алу мүмкіндігі үшін «отандық тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер өндірушілердің тізілімін қалыптастыру жəне жүргізу, сондай-ақ Индустриялық сертификат беру қағидаларына» өзгерістер мен толықтырулар əзірлеу. Əдеби дереккөздерді зерттеу жəне талдау, индустриялық сертификатты беру рəсімдерін модельдеу жəне статистика. Колдану проблемалары зерделенді, осы проблемаларды шешу жолдары табылды жəне «отандық тауар, жұмыс жəне қызмет өндірушілер тізілімін қалыптастыру жəне жүргізу, сондай- ақ Индустриялық сертификат беру қағидаларына» өзгерістер мен толықтырулар əзірленді. қазіргі уақытта ережелер мұқият пысықтауды қажет етеді. Бұл мəселені уəкілетті мемлекеттік органдармен, қауымдастықтармен жəне бизнес өкілдерімен бірлесіп қарау қажет, өйткені Индустриялық сертификат алу Мемлекеттік сатып алуға қатысуға, тиісінше Қазақстан Республикасының экономикасына тікелей əсер ететін болады.

Аңдатпа: Ашыған сүт өнімдерін əзірлеу саласындағы заманауи зерттеулер сүт компоненттерінің биожетімділігін арттыруға, сондай-ақ денсаулыққа пайдалы қасиеттерін арттыратын қышқылдың бактериялық компоненттерін қолдануға бағытталған. Гель биополимерлеріне иммобилизацияланған пробиотикалық дақылдардың дəстүрлі сүзбесі мен ашытқысынан тұратын аралас ашытқымен майсыз сүтті ашыту процесін қолдану өте маңызды. Осы зерттеудің мақсаты функционалдық Ингредиенттерге байыту мақсатында ферменттелген майсыз сүтке енгізу үшін пробиотикалық дақылдар қауымдастығынан тұратын, гель биополимерлеріне (мембраналарға) иммобилизацияланған ұйытқының оңтайлы мөлшерін анықтау болып табылады. Бір факторлы эксперимент қолданылды. Реттеу факторы ретінде Propionibacterium freudenreichii subsp мəдениеттер қауымдастығы қолданылды. Shermanii, Bifidobacterium lactis жəне Streptococcus thermophilus, гель биополимерлеріне иммобилизацияланған, майсыз сүтке мембраналар түрінде қосылады (ашытылған сүт массасының пайызымен анықталады). Басқарылатын факторлар майсыз сүтті Ашыту процесінің тиімділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді таңдады, олар белсенді қышқылдық, бифидобактериялардың өміршең жасушалары санының логарифмі, пропион қышқылы бактерияларының өміршең жасушалары санының логарифмі, органолептикалық бағалау. Басқарылатын факторлар мəндерінің жиынтығын Математикалық талдау нəтижелері негізінде, пробиотикалық дақылдардың ашытқы санына байланысты, Table Curve 3D-v4 Математикалық компьютерлік бағдарламасын қолдана отырып, ашытқының өнімнің сапалық көрсеткіштеріне əсер ету дəрежесін анықтауға мүмкіндік беретін математикалық модельдер құрылды.

Аңдатпа: Негізгі мəселе: Ғылымда «дүниетаным» ұғымын этностың көзқарастық жүйесі деп санау орын алған. Бұл жүйе белгілі қауымдастықтың əлеуметтік-географиялық ортада қалыптасатын, дүниетанымының, құндылығының бағдарларын сараптайды. Мақсаты: «Ұлттық дүниетаным» ұғымының антропоцентристік негізі – адамдардың іс- əрекеті, өмір сүру тəсілі, ойлау жүйесі, адамдардың рухани дүниесі, мінез-құлқы, қайрат-жігері, əдет-ғұрпы, сол адамды қоршаған географиялық орта, олар сондай-ақ адамдардың əлеуметтік- саяси жағдайларымен, нақты ісімен байланысты. Əрбір халықтың менталитетінің ерекшелігі – сол этносқа тəн өзгешеліктері, адамды қоршаған ортада, адамдардың ісі мен мінез-құлқымен, ойлау жүйесімен тығыз байланыста. Осындай факторлардың өзгешелігі əрбір ортаның ерекшелігімен, этностарға тəн ойлау жүйелерімен, мінез-құлықтарымен байланысты, мəселен, қазақтардың менталитетін батыстық үлгіде қалыптасқан еуропалық халықтардың менталитетімен салыстыруға болмайды. Əдістері: ғылыми-əдістемелік тұрғыдан сипаттау, салыстырмалы талдау əдістері пайдаланылды. Нəтижелері жəне олардың маңыздылығы: Қазақ халқының «ұлттық дүниетаным» ерекше түрде қалыптасқан, сондықтан оны батыстық үлгідегі қағидалар мен тұғырнамалар арқылы зерттеуге болмайды.

Аңдатпа: Негізгі мəселе: Ғылымда «дүниетаным» ұғымын этностың көзқарастық жүйесі деп санау орын алған. Бұл жүйе белгілі қауымдастықтың əлеуметтік-географиялық ортада қалыптасатын, дүниетанымының, құндылығының бағдарларын сараптайды. Мақсаты: «Ұлттық дүниетаным» ұғымының антропоцентристік негізі – адамдардың іс- əрекеті, өмір сүру тəсілі, ойлау жүйесі, адамдардың рухани дүниесі, мінез-құлқы, қайрат-жігері, əдет-ғұрпы, сол адамды қоршаған географиялық орта, олар сондай-ақ адамдардың əлеуметтік- саяси жағдайларымен, нақты ісімен байланысты. Əрбір халықтың менталитетінің ерекшелігі – сол этносқа тəн өзгешеліктері, адамды қоршаған ортада, адамдардың ісі мен мінез-құлқымен, ойлау жүйесімен тығыз байланыста. Осындай факторлардың өзгешелігі əрбір ортаның ерекшелігімен, этностарға тəн ойлау жүйелерімен, мінез-құлықтарымен байланысты, мəселен, қазақтардың менталитетін батыстық үлгіде қалыптасқан еуропалық халықтардың менталитетімен салыстыруға болмайды. Əдістері: ғылыми-əдістемелік тұрғыдан сипаттау, салыстырмалы талдау əдістері пайдаланылды. Нəтижелері жəне олардың маңыздылығы: Қазақ халқының «ұлттық дүниетаным» ерекше түрде қалыптасқан, сондықтан оны батыстық үлгідегі қағидалар мен тұғырнамалар арқылы зерттеуге болмайды.

Аңдатпа: Медициналық сипаттағы мəтіндерді аудару мəселесінде егжей-тегжейлі зерттеуді қажет ететін бірқатар мəселелер бар. Ең алдымен, бұл мəтіндердің аудармасы аудармашыдан дəлдікпен, айқындықпен, нақтылықпен сипатталатын сауатты жəне барабар аударманы ешқандай түсініксіздіксіз жəне əр түрлі оқусыз жүзеге асыруды білуі мен білуін талап етеді. Сонымен қатар, білікті аударманы құру тек лингвистикалық ғана емес, сонымен қатар терминологиялық лексиканы меңгерген жəне осындай лексиканың аударма ерекшеліктерін білетін маманнан нақты медициналық білімді қажет етеді. Терминологиялық лексиканың аударма ерекшеліктерін анықтау жəне анықтау мақаланың мақсаты болып саналады. Талдау, синтез, жалпылау, салыстырмалы талдау деген əдістер қолдануда. Медициналық мəтіндерді аудару-бұл бір тілден екінші тілге мамандандырылған медициналық басылымдарға жəне мазмұны адам денсаулығына тікелей байланысты жеке сипаттағы мəтіндерге аударма. Медициналық мəтіндер терминдердің синонимі, мамандандырылған медициналық терминология (соның ішінде халықаралық), медициналық аббревиатуралар мен қысқартулар сияқты ерекшеліктермен сипатталады. Медициналық терминдерді аударудың бірнеше əдісі бар, мысалы, сөздік сəйкестіктерді іздеу, транскрипциялау, транслитерация, калькуляция, сипаттамалық аударма, контекстік ауыстыру, нақтылау, жалпылау, лексикалық қосымшаларды қабылдау

Аңдатпа: Мақаланың негізгі проблемасы Берікбай Сағындықұлының ғылыми еңбектеріндегі лингвистикалық дереккөздердің байлығын жəне олардың қазіргі коммуникация үшін өзектілігін талдау қажеттілігі болып табылады. Мақала жазудың мақсаты Берікбай Сағындықұлының ғылыми еңбектеріндегі тілдік дереккөздердің рөлін, сондай-ақ олардың қазіргі қоғамдағы тиімді қарым-қатынас үшін маңыздылығын зерделеу жəне көрсету болып табылады. Жұмыста келесі əдістер қолданылды: мəтінді талдау – Берікбай Сағындықұлының шығармаларындағы лингвистикалық дереккөздерді анықтау жəне жүйелеу. Мазмұнды талдау Қазіргі коммуникация контекстінде тіл көздерін пайдалану тақырыбы мен жиілігін зерттеу үшін қолданылады. Берікбай Сағындықұлының еңбектерінде зерттелген ежелгі жазба мəтіндері лингвистикалық мұраны байытып қана қоймай, қазіргі заманғы əлеуметтік мəселелерді түсінуге айтарлықтай əсер ететіндігін көрсету. Зерттеудің маңыздылығы оның тілдік жəне мəдени мұраның азаматтық патриотизмді дамытуға жəне жастар арасындағы əлеуметтік құндылықтарды сақтауға қалай ықпал ететінін көрсету қабілетінде жатыр, бұл өз кезегінде елдегі əлеуметтік бірлік пен əл-ауқатты нығайтуға ықпал етеді.

Аңдатпа: Негізгі мəселе: Қазіргі білім беруде үнемі жаңарып отыру жəне жаңа шындыққа бейімделу қажеттілігі туындайды. Негізгі мəселелердің бірі – оқу үрдісінің тиімділігін арттыру Мақсаты: жалпы білім беретін мектептердің білім сапасына ақпараттық- коммуникациялық технологиялардың əсерін бағалау. Зерттеу əдістері: осы мақсатқа жету үшін ғылыми əдебиеттерге жан-жақты талдау жасалды, сонымен қатар оқу үдерісі аясында тəжірибелік зерттеулер жүргізілді: мұғалімдер мен студенттер арасында сауалнама, сандық технологияларды қолдану арқылы өткізілген сабақтардың нəтижелерін салыстыру бойынша іс-əрекеттік зерттеу жəне дəстүрлі оқыту əдістерімен. Нəтижелер жəне олардың маңыздылығы: зерттеу білім беру процесінде ақпараттық- коммуникациялық технологияларды қолдану мыналарға мүмкіндік беретінін көрсетті: оқушылардың ынтасын арттыру, оқуды даралау – ақпараттық-коммуникациялық технологиялар əрбір студент үшін жекелендірілген оқыту траекториясын құруға мүмкіндік береді. оның қарқыны мен ақпаратты қабылдау ерекшеліктерін ескеру. Тағы бір маңызды нəтиже – заманауи қоғамда табысты өмір сүруге қажетті цифрлық құзыреттерді дамыту мүмкіндігі. Ал, сайып келгенде, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану оқу материалын тереңірек жəне жан-жақты меңгеруге мүмкіндік береді, сонымен қатар мұғалім мен оқушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді, бұл білім сапасының артуына əкеледі

Аңдатпа: Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған соңғы Жолдауларында «Білім берудегі жүйелік мəселелер. Психикалық даму дағдарыстары, жас жəне өмірлік дағдарыстар əртүрлі психологиялық зерттеулерде кеңінен ұсынылған. Бірге өмір сүрудің нақты жəне потенциалды формаларының арасындағы алшақтық, қарама-қайшылық əртүрлі ғалымдардың пікірінше, баланың, жастың, ересек адамның жүрегінің нені қалайтынын білмей, бір нəрсеге ұмтылуы дағдарыс құбылысын тудырады. Жас дағдарыстары өмір бойы адаммен бірге жүреді. Біреулер үшін олар бірқалыпты өтеді, басқалары үшін өте қиын. Дағдарыс жағдайларының нысаны, ұзақтығы жəне ауырлығы адамның жеке ерекшеліктеріне, əлеуметтік жағдайларына, отбасындағы тəрбиенің ерекшеліктеріне байланысты өзгеруі мүмкін. Жастық дағдарыс жағдайлары табиғи жəне даму үшін қажет. Осындай дағдарыстардың нəтижесінде пайда болатын неғұрлым шынайы өмірлік ұстаным адамға сыртқы əлеммен қарым-қатынастың жаңа, салыстырмалы түрде тұрақты түрін табуға көмектеседі. Өмірлік дағдарыс жағдайлары психологтардың жіті назарында. Адам өмірін кезеңдерге, кезеңдерге бөле отырып, олар бір кезеңнен екінші кезеңге өту қиындықтарына назар аударады. Бастауыш сынып оқушыларының дағдарыстық жағдайларға бейімделу мəселелерін қарастыру. Абстрактіліден нақтыға өрлеу əдісі, объектілердің нақты бейнесін олардың абстрактілі мəніне қарай түрлендіру əдісі, ойдың схемалық бейнелерінің алыпсатарлық тілі. Өмірге жəне əрекет əлеміне қатысты адамның жеке əлеуеті «жеке тұлға», «студент» жəне «субъект» позицияларындағы іс-əрекеттерде көрінеді. Ойлаудағы нақтылық нақтыдан абстрактіліге, абстрактіліден нақтыға көтерілу логикасында қозғалыс векторларын пайдалану, сонымен қатар олардың үйлесуі арқылы беріледі