Мақалада мамандандырылған (геродиетикалық) тамақтану үшін функционалды ингредиенттермен байытылғана қуыздың жоғары құрамы бар перспективалы тренд – өнімнің ғылыми негіздемесі ұсынылға. Өззерттеулерінің нәтижелері негізін деферменттелген өнімнің құрамдас құрамы және негізгі сүтшикізаты – жоғары биологиялық құндылық пен ерекшеленетін пахта анықталды. Жаңа өнім құрамында антиоксиданты қкешен және өнімнің ассортименттік қатарын кеңейтетін өсімді кингредиентібар.

Мақалада шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайларындағы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері қарастырылды. Аймақтың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін әлеуметтік тұрақтылық, тамақтану қажеттілігін қанағаттандыру, импорттан тәуелсіздік, өз азық-түлік тауарларын өндіруді дамыту, азық-түлікпен қамтамасыз етуді тұрақтандыру үшін резервтік қорлар құру сияқты мемлекеттік мүдделерді қорғау стратегиясы қажет.

Бұл жұмыста өндірісте және экономиканың өзге салаларында қолданылатын салаларалық баланстың өнімді өндіру мен оны үлестірудің (аймақта өндірілген және әкелінген өнім ағысын бөлу) матрицасы мен нақты және қаржы активтер матрицасы біріктірілген аймақтың байлығы мен өнімін ұдайы өндірудің жалпы моделі келтірілген.

Бұл мақалада Кеден одағы жағдайындағы Қазақстанның аграрлық нарығының даму мəселелері қарастырылған. Ауыл шаруашылық өнімін өндіруді тұрақты дамыту жетістігінің негізгі шарттары мыналар болып табылады: агарарлық өндірісті ішкі қолдау, АӨК саласындағы халықаралық бірігуін нығайту, инновациялық даму, ақпараттық инфрақұрылымды дамыту, өткізу нарығын əртараптандыру, қолайлы көлік бағытын жасау.

Бұл айтылмыш мақалада сүзбенің, нешінші көрінген кəсіпорынға жəне от қосымша шығынның өндірушісінен деген емес сұрамаппын на оның игерушілігіне жетімді продуктінің технологиясының зертте нəтижелері баянда, ал да ие бол биологиялық жəне азықтық бəспен арқасында витаминның игерушіліктің, макро жəне микроэлемент, биологиялық белсенді жəне пектиндық зат.

Бұл мақаладашұжықтың бұйымының жаңа көрінісінің зерттемесінің технологиясы қара, мен қолданыс натурал азықтық үстемелердің.

Осы мақалада галлийді өндіру технологиясы және цементтенудегі тұнба үдерісінің мол ерітіндінің физико-химиялық сипаттарына деген әсері қарастырылған.

Бұл мақалада шығындарды үнемдеу үшін ферроқорытпа өндірісінің қалдықтарын ұтымды пайдалану мәселелері қарастырылған, агломерат өндірісінің энергия тиімділігі есептелген, Ақсу ферроқорытпа зауыты материалдарында күйдірудің жылулық теңгерімінің мәліметтері келтірілген. Жылдық экономикалық эффект есептеулеріне сәйкес төмендегідей нәтижелер алынды: аглогаздарды қайта циркуляциялау есебінен отынды үйнемдеу 1334,5 т.у.т.; СО жағып бітіру есебінен – 1491 т.у.т.; агренатта тирристорлық түрлендіргіштерді орнату арқылы электр энергиясын жылдық үнемдеу сағ. 1714 мың кВт·құрады. Осылайша, қатты және газ тәрізді қалдықтарды қайта өңдеу кезінде энергия үнемдеу шараларынан бөлек агломератты пайдалану да АФЗ электрпештерінің өнімділігін көтеретіндігі, электр энергиясының үлес шығыны мен қалпына келтіргіш шығынын, ендеше, дайын өнімнің өзіндік құнын төмендететіндігі анықталды.

Бұл мақала Қазақстан Республикасында бие сүті негізінде сүт және сүт өнімдері мен сусындарды ауқымын кеңейту өзектілігін талқылайды. Біз бие сүті (дәстүрлі пайдалану, косметика, денсаулық азық-түлік) қолдану қарайды. Сақтау бие сүті әдістері, сондай-ақ нәресте азықтандыру үшін бие сүтінің тәжірибесі. мақала бие сүті негізінде жаңа өнім сипаттайды, зерттеу нәтижелері болып табылады.

Мақалада жаңа отандық өнім жасау мақсатында ет өнімін дайындаудың биотехнологиялық әдісі ұсынылған. Зерттеу нәтижесінде ет өсіргіш компонентін қолданумен ет өнімінің рецепттік құрамы жасалды. Компоненттік құрамның іріктемесі өнімнің қоректік заттары бойынша үйлестірілу деңгейін арттыруға мүмкіндік беретін отандық өндіріс шикізатынан тұрады. Рецептілік құрамға өңдеуші өндіріс өндірушілеріне қалдықсыз өндірісті қолдануға мүмкіндік беретін екінші реттік шикізат енгізілген. Екінші реттік шикізат қоректік құрамы бойынша ешбір шикізаттан кем болмайтындықтан аталмыш құрам алынды. Бірақ өзіндік ерекшеліктеріне байланысты (қатқыл талшықтарына) олар ағзамен қиын таралады. Ал біздің жасаған ноу-хауымыздың нәтижесінде жеңіл меңгерілетін формаға айналады да, өнімге жасалған жаңа өнім түрінің қоректік кұндылығының нәтижесі бойынша сипатталған ерекше қасиеттерді береді.әзірленіп жасалған жаңа өнім ет өнімдерінің түрін кеңейтуге зор мүмкіндік береді.

Осы мақалада сүт қышқылды өнімдерін дайындау технологияларының жасалуы туралы сұрақтар қарастырылған, сондай-ақ ғылыми мақсатты өзекті деп санауға болады – ашытуға арналған дақылдары қосылған йогуртты өнімдерді жарату.

Бұл мақалада «орам» сөзінің мағынасы талданып, оларға жақындаудың жүйеленуі орындалып, жүгіну үрдісіндегі орама рөлі анықталған. Зерттеу нәтижелері бойынша ораманы құрастырудың қолданыстағы ережелерін сыни талдау негізінде тек өндірушілердің (құрастырушылар мен дизайнерлер) ғана емес, сонымен қатар маркетологтардың жұмысын біріктіретін жеке әдістемелік құрылғылар ұсынылған.

Ұйымдастырушылық моделін брендинг қаласы, қалыптасқан үш шет елде бөлінеді. Бірінші модель – әкімшілік – мұнда бастамашысы қалыптастыру бренд аумағы ретінде мемлекеттік және жергілікті билік органдары. Екінші ұйымдастырушылық моделі – брендинг басталатын бизнес және екі түрі бөлінеді. Бірінші түрі – «экспорттық», осы нұсқа негізгі міндеті-қалалық бренд болып табылады сату ынталандыру-тауарлар мен қызметтерді жергілікті өндірушілерді. Екінші түрі – «импорттық», бұл нұсқа бизнес-моделін білдіреді брендинг тарту мақсатында (импорттауға) қала жаңа бизнес және инвестициялар. Үшінші модель брендинг ұйымдастыруға – азаматтық – брендинг бастама түрлі қоғамдық бірлестіктің немесе жекелеген мүдделі азаматтар білдіреді жүргізу. Қазақстандық қалалар мен аумақтық құрылымдарға қолайлы барлық үш нұсқасы брендирования, бірақ басым бағыты болмақ – еуропалық үлгі әкімшілігінің қатысуымен.

Қазақстан Республикасының химия өнеркәсібі ең жас салаларының бірі болып табылады – оның химиялық өңдеу көмірсутекті және басқа да минералды шикізат түрлі өнімдерін өндіру кіреді. Химия өнеркәсібі – біздің уақыт көрсеткіші, ол экономика жаңартылады және ғылыми-техникалық прогресс пайдалану деңгейі қандай жолын көрсетеді. Қазақстан Үкіметі еліміздің химия кешенін дамытуға көп көңіл бөледі. оның дамуы, оның ішінде жоғары сапалы химиялық материалдар мен өнімдер экономиканың қажеттіліктерін қанағаттандыратын химикаттар қолдану аясын кеңейту және шетелдік нарықта қазақстандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін жеделдете.

Гель түзуші азық-түліктің тығыздығын арттыруға және белгілі бір құрылымын құруға арналған тағамдық қоспалар.Сүт өнеркәсібінде гель түзушінің көмегімен ашыған сүт өнімдеріне арналған жаңа технологияларды әзірлеу бойынша органолептикалық сапа көрсеткіштерін жақсартуға мүмкіндік беретін белсенді жұмыс жүргізілуде. Осы мақалада сүт өнеркәсібінде пайдаланылатын гель жасаушылардың ассортиментін талдауы жүргізілді.

Бұл мақалада ұлттық пісірілген-ысталған ет өнімдерін өндіру технологиясының инновациялық бағыты қарастырылады.

Мақалада бүгінгі таңдагы өзекті болып табылатын онім сапасын қадағалау және қауіпсіздігін қамтамыссыз ету мәселесіне арналган. Автор әлемге әйгілі сапа жүйелерінің үлгілеріне тоқталған. Сонымен катар мақалада сапа қадағалау жүйесін жоспарлау және енгізу барынсындағы басты мәселелер көрсетілген.

Мақалада онім сапасын қадағалау және қауіпсіздігін қамтамыссыз ету жолындағы қауіпті анықтау методикасы туралы айтылған. Сонымен катар, мақалада нақты сүт өнімдерін шығаратын затуыт өнімі болып табылатын қаймақ өндісрі негізінде жасалған НАССР жүйесінің жоспары көрсетілген.

Соңғы жылдары көп елдерде ет өнімдерін өндіру кезінде өсімдік шикізаттары қолданылады. Ет өнімдері құрамында, жоғары тамақ құндылығы мен функционалды технологиялық қасиеттерімен дәнді дақылдады қолдануға мүмкіндігі өзекті болып келеді. Бұл дақылдар тамақ талшығының көзі болып кеелді және адам ағзасының сыртқы ортадан келген қауіптен қорғанудың көмектеседі.

Статьяда сұрақтарға жауап беру үшін организмнің өнімдерін негізгі белдемшелердің негізі ретінде организмнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері талқыланады. Бұл өнімнің технологиясы мен технологиясын меңгеру, сондай-ақ шығарылатын өнімдердің шығарылуына байланысты проблемалар туындауы мүмкін. Радиозащитных меншіктерді пайдалану өнімдерін өндіру технологиясын жетілдіру үшін эксперименттік деректерді пайдалану туралы ұсыныстар.

Андатпа. Әктің шығуын бағалау ферроқорытпа газын пайдаланудың үш нұсқасы үшін орындалған: газдың физикалық жылуын пайдалану кезінде; газдың химиялық энергиясын пайдалану және газдан тазартудан кейін реакторды орналастыру кезінде; газдың физикалық жылуы мен химиялық энергиясын бірлесіп пайдалану кезінде. Әктің күтілетін шығуын есептеу нәтижесінде әк өндіру үшін ферроқорытпа газын пайдалану Болат өндірісіндегі әктің тапшылығын толық қамтамасыз ете алады немесе кем дегенде орнын толтыра алады. Әктасты ферроқорытпа газбен күйдіру технологиясы газдың қабаттан шығуына сәйкес және олардың үрлеуаралық кезеңдердің паузаларымен кезектестігін қамтитын Болат балқытумен синхрондалған цикл түрінде ұсынылады. Теориялық талдау нәтижесінде алынған күйдірудің алдын ала технологиялық сипаттамалары одан әрі эксперименттік-теориялық зерттеулер үшін қолданылды.

Бұл мақалада құрама жемді өндіру кезінде оған құрғақ қоспаны қосу әдісі арқылы Клостат пробиотигін қолдану қарастырылады. Бұл пробиотик жануарлардың асқазан-ішек жолының ферменттеріне жоғары төзімділікке, патогенді және шартты патогенді микроорганизмдерге 54 Вестник Инновационного Евразийского университета. 2018. № 2 ISSN 1729-536X антагонистік белсенділікке ие. Бұл пробиотик ішек микрофлорасын қалыпқа келтіреді, ауыл шаруашылығы жануарлары ағзасының төзімділігін арттырады. Клостат пробиотигі ас қорыту процесін жақсартады, бұл енесінен айырған торайдың өз бетінше тамақтануға көшуіне оң әсер етеді.

Бұл мақалада жаңадан туған сәбилерге арналған ішек микрофлорасының жағдайына алдын-ала және пробиотиктер әсерін сипаттайды. Балалардың ішектерінде сүт және бифидобактериялардан басқа E. coli, staphylococcus және streptococcus сияқты шартты патогенді бактериялар бар екендігі анықталды. Жануарлардың эксперименталдық топтарында алдын-ала және пробиотиктерді қабылдаған кезде шартты патогенді микрофлораның құрамының төмендеуі міндетті түрде динамикалық өсуімен байқалды, бұл сүт кезеңінде ішек микробиоценозының қалыптасуына оң әсерін көрсетеді.

Қазіргі уақытта сүт өндіретін кәсіпорындар жоғары сапалы және қауіпсіз өнімдерді өндіру үшін сыни бақылау нүктелерін, сондай-ақ сапа менеджменті жүйесін талдау және бақылау жүйесін пайдаланады. Бұл жүйелер шикізат сатып алудан қауіп-қатерлерді анықтау арқылы өндіріс процесіне және басқа компоненттерге әсер етуі мүмкін факторларды ескереді. Мақсаты – сүт өндірісіндегі сапа және қауіпсіздік менеджмент жүйелерін қолданудың рөлі мен қажеттілігін және өндірістің барлық деңгейлерінде тәуекелдерді азайту

Ақуыз тапшылығын шешуде маңызды рөл тамақ өнеркәсібінің қайталама шикізатты ұтымды пайдалану болып табылады. Авторлар сүт, ет және өсімдік тектес ақуыздардың оңтайлы тіркесімін тапты. Оңтайландыру өлшемшарты ретінде аминқышқылдық құрамының үйлесімділігіның коэффициенті таңдалды

Мақалада тағамдық және биологиялық құндылығы жоғары ашыған сүт өнімдеріне арналған әртүрлі толтырғыштар анықталып, зерттелді,жаңа емдік-профилактикалық тағам өнімдерін әзірлеу үшін қажетті сарысуды өндіру тәсілдері ұсынылған. Техникалық нәтиже өнімнің дәмін жақсарту, қоректік қасиеттерін арттыру, алынған Сарысу сусынына жеміс-жидек қоспаларын шәрбат түрінде енгізу болып табылады

Мақалада «Нефтехим LTD» ЖШС мысалында төтенше жағдайларда әрекет ететін өндіріс қызметкерлерін дайындау шаралары қарастырылған. Басқару жүйесінің құрылымы және оның негізгі құрамдас бөліктерін зерттелген, өнеркәсіптік қауіпсіздікта қолданылатын нормативтік-құқықтық база сипатталған. Ықтимал қауіп-қатерлер мен қауіп зерттелген, сондай-ақ өнімдерді өндіру зауытын зиянды заттар қолданылатын және ағзаға олардың әрекеті қарастырылған; төтенше жағдайлардың алдын алу саласындағы жай-күйін ағымдағы бағалау басқару жүйесінің жүргізілген.

Нанотехнология – теориялық негіздемесі, зерттеудің тәжірибелік әдістемесі, талдау және синтездің, сондай-ақ жеке атомдар мен молекулалардың бақыланатын манипуляциясы арқылы атом құрылымы бар өнімдерді өндіру және қолдану әдістері жиынтығынан тұратын іргелі және қолданбалы ғылым мен техниканың саласы. Қазақстан Республикасы Президенті Ұлт көшбасшысының Қазақстан халқына Жолдауында – «Қазақстан-2050» мемлекеттің жаңа саяси бағыты Стратегиясында Н.А. Назарбаев алдына 10 мақсатты көздеген, оның бірі – Қазақстанның үшінші индустриалды революцияға көшуі. Нанотехнология – бұл өнеркәсіптік революцияның салаларының бірі. Бүгінгі әлемде, соңғы бірнеше жылда, нанотехнология қарқынды дамуда. Нанотехнологияның ерекшелігі шексіз салада пайдалану мүмкіндігі болып отыр, сондықтан олар экономиканың мүлдем жаңа технологиялық құрылымы үшін негіз бола алады. Сондықтан оның дамуы елдегі ғылымның аса маңызды саласы болып саналады. Нанотехнология өнімдерін пайдалану, шикізат пен энергия тұтынуда үнемдеуге шығарындыларды қысқарту және соның салдары ретінде, тұрақты экономикалық дамуына ықпал ететін болады.

Бұл тұйінде сүт қышқылдары Lactobacillus casei BM-4/17 B-RKM 0746 биореактор арқылы өсіру үшін, қоректенетің ортанының салыстырмалы талдау жасалды. Қоректік заттардың тиімділігін анықтаудың негізгі критерийлері сүт қышқылды бактерия жасушаларының жоғары биомассасының жинақталуы және алынған биомассаға қатысты қоректік орта компоненттерінің саны болды.

Бұл мақалада Қазақстан Республикасындағы автомобиль өнеркәсібін, автокөлікті және логистиканы сандық жүйеге көшіру мәселелері талданады. Негізгі акценттер автопромды, көлік пен логистиканы сандық жүйеге көшіруге алып келетін экономика мен қоғам үшін оң нәтижелерді қарауға, осы салалардағы міндеттер мен сандық жүйеге көшіру мазмұнын талдауға, автопромды, автокөлікті және жол логистикасын құқықтық реттеу болашағын осы салаларда сандық жүйеге көшіруді жетілдірудің ішкі заңнамалық және халықаралық-құқықтық құралдары түрінде талдамалық пысықтауға бағытталған. Алдағы уақытта қазақстандық заң шығарушы қабылдауы мүмкін қазақстандық заңдардың жеті жобасына негіздеме берілді. Ең маңызды және бірінші кезектегі заң жобаларына: «Сандық (креативті) экономиканы мемлекеттік басқару туралы», «Өндіру мен пайдалануда интеллектуалдық көлік жүйесін дамыту туралы», «Компаниялар, кәсіпорындар мен мекемелер қызметіне сандық жүйеге көшіруді енгізу туралы», «Барлық қазақстандық автомобиль жолдары бойындағы сандық технология негізінде логистиканы жетілдіру туралы» жатады.

Ұсынылған мақалада асқазан-ішек жолдары ауруларының алдын алу мақсатында пробиотиктер мен пребиотиктер бар ашыған сүт өнімдерін қолдану қажеттілігінің негіздемесі берілген. Сондай-ақ, ішек микрофлорасын қалыпқа келтіруге ықпал ететін пребиотиктері бар функционалды ашыған сүт сусынын дайындау әдісі ұсынылған. Тақырыптың өзектілігі Қазақстан Республикасының халқы арасында асқазан-ішек ауруларының кең таралуымен, бұл ішектің қалыпты микрофлорасын дамытуға қажетті қоректік заттардың жетіспеушілігімен, сондай-ақ пробиотиктердің кейбір түрлерінің тұрақсыздығымен байланысты, бұл оларды қолданудың тиімділігін төмендетеді.

Бұл мақалада өндірушіден тұтынушыға тауар қозғалысына байланысты негізгі және қосымша шығындар қарастырылған. Шаруашылық жүргізудің қазіргі заманғы жағдайларында сауда кәсіпорны қызметінде оңтайлы тиімділікке қол жеткізу жөніндегі міндеттер анықталды. Зерттелетін кәсіпорынның өткізу нарығының динамикасына талдау жүргізілді. Сауда кәсіпорнының оң және теріс жақтары анықталды.

Бұл мақалада ауылды қаумақтардың тұрақты дамуын тежейтін басқару жүйесіндегі кемшіліктер қарастырылған. Ауылдық аумақтарды дамытудың негізгі проблемалары анықталды. Аудан экономикасының тұрақты өсуін қамтамасыз ету, сондай-ақ әр тараптандыру, экономика салаларын жаңғырту және өнімнің бәсе келестік түрлерін өндіру үшін жағдай жасау негізінде Ақсу ауданының Даму бағыттары анықталды. Ақсу ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуының перспективалық бағыттары ұсынылды

Мақалада болат өндірісінің конверторлы шаңдарынан мырыш пен қорғасынды хлоридті айдауда температура мен қысымның әсері бойынша зерттеу нәтижелері келтірілген. Қазіргі уақытта объективті қажеттілік конверторлы болат өндірісінің шаңдарын пайдаға жарату технологиясын өңдеу, оны одан әрі қарай қосалқы өнімдерді өндіруде өндірісте қолдану болып табылады. Шаңдарды пайдалану табиғи шикізатты үнемдеп қана қоймай, сондай-ақ, өндіріс тиімділігін арттырып, экологиялық жағдайды жақсартады. Шаңдардағы түсті металдардың құрамы агломерация немесе домна өндірісі кезінде оларды өңдеуді және пайдалануды қиындатады, бұл кезде конвертерлік шаңдардағы (шламдардағы) темір мөлшері оларды перспективалы металлургиялық шикізат ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Сондықтан, шаңды толық өңдеу үшін олардан түсті металдарды алу ұсынылады. Берілген жұмыстың мақсаты - хлоридті айдау әдісімен конвертерлі өндірістің шламдарынан мырыш пен қорғасын алу мүмкіншілігін анықтаудан тұрады. Жұмыста келесідей шаңдар қолданылды: 86,3 % Fe 2O3, 3,5 % FeO, 0,9 % Al 2O3 , 1,6 % CaO, 0,9 % MgO, 1,1 % MnO, 0,8 % SiO 2 , 4,4 % ZnO, 0,5 % PbO. Зерттеу 200-1600 градус С температура және 0,01; 0,1 және 1 бар қысым аралығында Гиббс энергиясының минимумды принципі негізінде «Outokumpu» финстік металлургиялық компаниясымен HSC-5.1 бағдарламалық кешенін пайдалана отырып, толық термодинамикалық талдау негізінде жүргізілді. Зерттеу нәтижелері бойынша, қалыпты қысым кезінде қорғасын хлоридін айдау 600 градус С температурада, ал мырыш – 900 градус С кезінде басталады, қысымды 0,01 барға дейін азайту температураны сәйкесінше 500 градус С және 700 градус С дейін төмендетеді; мырышты хлоридті айдау 90-96 % деңгейге жетуі үшін үрдісті 1145-1200 градус С кезінде және lgP = -2-ден 1,2 бар дейін қысымда жүргізу қажет, бұл кезде қорғасынды хлоридті айдау дәрежесі 99,8-100 % құрайды. Тең жағдайда қорғасын хлоридімен айдау мырышқа қарағанда анағұрлым толық басталады.

Мақалада кәсіпорында сапа менеджменті жүйесін енгізу нәтижелері келтірілген. ИСО 9001:2015 халықаралық стандартын, сондай–ақ өндірістік бақылауды жүзеге асыру үшін санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды зерделеу және талдау жүргізілді. Өнімнің өмірлік циклінің барлық кезеңдерінде кәсіпорындарда өнімнің кіріс, операциялық және шығу бақылауын жүзеге асырудың негізгі талаптары мен ережелері анықталып келтірілген. Сонымен қатар, сапа менеджменті жүйесін енгізу үшін кәсіпорындардың қандай талаптарды сақтауы тиіс екені анықталды. Кәсіпорындардағы бұл жұмыс қажет екенін атап өткен жөн, себебі келесі артықшылықтарға ие: өнім сапасын жақсарту арқылы өнімді өткізу ұлғаяды, кәсіпорын мен персоналды басқару деңгейі ұлғаяды, өнімді әзірлеу, өндіру және пайдалану кезеңдерінде шығындарды үнемдеу жүзеге асырылады. Бұдан сапа менеджменті жүйесін енгізу үшін мынадай міндеттерді қою қажет: кәсіпорын процестерін сипаттау, үдерістерді бағалау және тиімділік критерийлерін әзірлеу, қажетті құжатталған ақпаратты әзірлеу, барлық бөлімшелерде құжаттаманы енгізу, олармен және сапа саласындағы саясатпен және мақсаттармен танысу, одан әрі SWOT-талдау жүргізу үшін ішкі аудиттерді уақтылы жүргізу және сәйкестік сертификатын алу мақсатында сыртқы аудитордың бағалау жүргізу. Сапаны басқаруда маңызды кезең-ұйымның үдерістердің сәйкессіз нәтижелерін жоймауы, әлеуетті сәйкессіздіктерді анықтау, хаттаманы жасау арқылы тәуекелді бағалау, тәуекелдерді азайту мақсатында іс-қимылдарды жоспарлауы және жүзеге асыруы тиіс. Қиындықтар туындауы мүмкін: персоналдың сапа менеджменті жүйесін енгізу қажеттілігін түсінбеуі, айқын көрудің, миссияның болмауы, процестер бойынша толық ақпараттың болмауы, бағалаудың сандық және сапалық критерийлердің жасалмауы, сапаның -процестердің, ресурстардың сапасы ретінде емес, өнімнің сапасы ретінде анықталғандығы, тұтынушылардың қанағаттануына – мониторингтің болмауы. Бұл қиындықтарды тек ISO 9001 бойынша сапа менеджменті жүйесін енгізумен ғана еңсеруге болады, өйткені халықаралық стандартта жазылған талаптар – ұйымды неғұрлым жоғары даму деңгейіне шығаруға көмектесетін кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттырудың нақты құралы болып табылады.

Мақалада балық қанының морфологиялық көрінісі жасына және түріне байланысты салыстырмалы аспект бойынша зерттеу ұсынылған. Соңғы жылдары су объектілерінің экожүйесіне антропогендік факторлардың әсері күшейе түсті. Осыған байланысты, ихти-эпизоотологиялық жағдайларды шешудің негізгі бағыты – ветеринарлық медицинадағы жаңа бағыттар, атап айтқанда, балық қанындағы пішінді элементтерді гематологиялық тан болып табылды. Зерттеуші балық организмінің күйін анықта п, түсіну үшін алдымен қандағы жасушалардың осы формаларын дұрыс анықтауы керек, әсіресе, бұл ақ қан клеткаларына қатысты. Біздің шолуымыз қысқаша, және бұл мәселе бойынша әдебиеттер туралы толық мәлімет бермейді. Мұның бәрі балықтың қанының күрделі морфологиялық көрінісін береді, оны анықтау қиын. Жоғары омыртқалы жануарлардан айырмашылығы, балықтарда сүйек кемігі мен лимфа түйіндері болмайды, гемопоэз ретикулярлық синцитийді (гилл аппараты, бүйрек, лимфоидты орган), органдарда және асқазан аппаратының тамырлы эндотелийінде және жүрек пен көкбауырда және т.б. кейбір жағдайларда, ішектің шырышты қабаты. Сүйек балықтарында бүйректің алдыңғы бөлігі гемопоэздің негізгі органы болып табылады, гемопоэз сонымен қатар лимфоидты мүшелерде және көкбауырда болады. Бұл зерттеудің мақсаты – жасына және түрлеріне байланысты салыстырмалы аспектте балық қанының морфологиялық көрінісін зерттеу. Орта есеппен, балықтардың әр жас тобынан 3-7 жануар алынып зерттелді. Балық қанының морфологиялық құрамын зерттеу үшін асқазан тамырларынан және жүрек қуысынан қан алынды. Зерттеу процесінде балықтың ерекшелігі – қанда жетілген де, жас қызыл қан клеткаларында, қызыл қан клеткаларында ядролар болатындығы анықталды. Сүйекті балықтар дамудың барлық кезеңдерінде миелоидты жасушалардың төрт түріне ие, олар жоғары омыртқалы жануарлар мен адамдар гематологиясында белгілі. Балық гранулоциттерінің ерекшелігі – цитоплазманы түйіршіктермен толтырудың барлық кезеңдерінде лейкоциттерді байқау мүмкіндігі болып табылады, және бұл жасушалардың ядросы өте сирек лобблокталған. Балықтардан айырмашылығы, сүтқоректілерде базофилдер мен эозинофилдердің Вестник Инновационного Евразийского университета. 2020. № 2 ISSN 1729-536X 113 даму кезеңдерін (миелоциттер, ювенильді, стабильді және сегменттелген) ажырату өте қиын, өйткені ядроның сегментациясы әлсіз көрінеді, ал жасушалар жетілген сайын түйіршіктер саны көбеймейді. Зерттеу нәтижелері ихтиопатология саласындағы ветеринарлық-гематологиялық зерттеулердің рәсімдеріне белгілі бір толықтырулар енгізеді. Болашақта балық ауруларын гематологиялық диагностикалау бағытында зерттеулер жалғасады және гематологиялық зерттеулердің егжей-тегжейлі жіктелуі үшін алғышарттар жасалады.

Мақалада автор төтенше жағдай мен карантиндік шаралар жағдайында мемлекеттік сатып алудың құқықтық реттеу проблемаларын қарастырады. Мақсаты - елде төтенше жағдай және карантин режимінің енгізілуіне байланысты Қазақстан Республикасының заңнамасында пайда болған өзгерістерді зерттеу болып табылады. Автор мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін қазақстандық заңнаманың жаңа нормаларына құқықтық баға береді және талдау жасайды. Мемлекеттік шекаралардың жабылуы, дағдыланған, жылдар бойы қалыптасқан экономикалық байланыстардың бұзылуы - мемлекеттік органдардың шаруашылық іс-әрекетіндегі ақаулықтарға әкелді. Орын алған барлық кемшіліктерге қарамастан, нарықта барлық қазақстандық өндірушілердің тауарларына сұраныстың артуы жағымды ықпал тигізді. Негіздемелік келісімдерді пайдалана отырып, енгізілген мемлекеттік сатып алудың жаңа тәсілі өз кезегінде қазақстандық тауар өндірушілердің өнімдерін кепілді өткізуді қамтамасыз етуге, сондай-ақ жиі сатып алынатын тауарлардың импортын алмастыруға мүмкіндік берді. Автор осы салада қалыптасқан тәжірибені зерттеу негізінде заңнамадағы ???новеллалардың??? көмегімен мүлдем әлеуметтік жаңа жағдайларда мемлекеттік сатып алу саласын құқықтық регламенттеудің ерекшеліктерін көрсетеді, сондай-ақ, төтенше жағдай және карантиндік шаралар кезінде тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді мемлекеттік сатып алу саласын реттейтін құқықтық нормалардың қолданылу ерекшеліктерін ашады. ҚР Үкіметінің арнайы шаралар қабылдауы мемлекеттегі қаржы-экономикалық қатынастарды «тапсырыс беруші-жеткізуші» жаңа форматына көшіруге мүмкіндік берді. Қазіргі уақытта Үкімет қабылдаған шаралар 2020 жылдың соңына дейін ұзартылды. ҚР Үкіметі тарапынан көрсетілген шаралар төтенше жағдай мен карантиндік шараларды енгізу аясында туындайтын шығындарды барынша қысқарту мақсатында орта және шағын бизнес өкілдері үшін осы саланы реттеудің жеңіл құқықтық режимін енгізуге мүмкіндік берді. Мемлекеттік сатып алу жөніндегі істерді қараудың сот тәжірибесіне талдау жасауды ескере отырып, автор Қазақстанда карантиндік шаралар жағдайында, әдетте, тапсырыс берушілер тарапынан да, жеткізушілер тарапынан да бір типті бұзушылықтар орын алғанын атап көрсетеді.

Мақала математикалық әдістермен өңделген балқытылған ірімшік өнімдерін эксперименттік зерттеу процесінде алынған эксперименттік мәліметтер жиынтығын математикалық модельдеуге арналған. Бұл зерттеудің мақсаты-балқытылған ірімшік өнімінің пластикалық құрылымын қалыптастыруға ықпал ететін балқытылған тұздың түрі мен мөлшерін анықтау. Азық-түлік технологиялары саласындағы ғылыми зерттеулерді талдау Математикалық модельдеудің келесі салаларда қолданылатындығын көрсетті: технологиялық процестердің режимдерін нақтылау, рецептураларды әзірлеу және дайын өнімнің сапасын бағалау, сондай-ақ жаңа өнімдер өндіріске енгізілген кезде сақтау мерзімін болжау. Тамақ өнімдерін өндіру процестерін сипаттау кезінде экспериментті математикалық жоспарлау әдістерін қолдана отырып, көп өлшемді дисперсиялық-регрессиялық талдау модельдері ең өзекті болып табылады. Авторлар X1 және X2 реттелетін факторларының бақыланатын факторларға әсер ету дәрежесін сипаттайтын, өңделген ірімшік өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін анықтайтын математикалық модельдеуді жүргізді және графикалық тәуелділіктерді анықтады. Реологиялық параметрлердің реттелетін факторларға графикалық тәуелділіктерін Математикалық талдау алынған мәліметтердің дұрыстығын көрсететіні маңызды. Балқытылған тұздың дозасын жоғарылату балқытылған ірімшік өнімінің табиғаты мен консистенциясы күйін көрсететін максималды ығысу кернеуінің жоғарылауына әкеледі деген қорытынды жасалды. Бақыланатын факторларды максималды мәнге қалыпқа келтіру процесі жүзеге асырылды. Графикалық тәуелділіктер құрылды және регрессиялық талдау жүргізілді, оның нәтижелері зерттелетін өнімдердің химиялық және органолептикалық сипаттамаларына балқытылған тұздың түрі мен дозасының әсер ету дәрежесін объективті бағалауға мүмкіндік береді. Авторлар рецепт компоненттерінің құрылымын сақтау кезінде тұрақты балқытылған ірімшік өнімінің пластикалық құрылымына түрлендірудің оңтайлы тиімділігі X1 (Solva 85) және X2 (Solva 120) реттелетін факторларының 1: 1 қатынасында, жалпы құрамы 1,2 мас.%. Сонымен қатар тәжірибелік өнімнің сапалық көрсеткіштері бақыланатын факторлардың мынадай мәндерімен сипатталады: У1 - 1280 Па; У2 - 9 балл, У3 - 9 301 (109 КОЕ / г 2,0-2,2).

Негізгі проблема: Жұмыс гинекологиялық патология кезінде жануарларды алдын алудың этиопатогенетикалық принциптерін анықтау және теориялық негіздеме беруге арналған. Сонымен қатар, олардың денсаулығын сақтауға бағытталған алдын алу іс-шараларын жетілдіру, қазіргі мал шаруашылығы жағдайында жануарларды өсіп-өну қабілетін арттыру және сиырлардың жоғары өнімділігін қамтамасыз ету болып табылады. Осыған орай, кешенді және гомеопатиялық емдеуді қолдана отырып, сиырлардың ұрықтандырылуын арттыру тәсілдерін әзірлеу жұмыстын басты міндеті болып табылады. Мақсат: Ғылыми-зерттеу жұмысы 2016 жылдан бастап 2019 жылға дейін Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің ветеринариялық медицина кафедрасында, Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Агротехнопарк» зертханасында, Львов атындағы ветеринарлық медицина және биотехнология ұлттық университетінде және Шығыс Қазақстан облысы Шемонаиха ауданының «Камышинское» шаруа қожалығында орындалды. Әдіс-тәсілдер: Сиырлардың ұрықтануын арттыру үшін жануарлардың 3 тобы алынды: І-ші топтағы жануарлар ынталандыруға ұшырамайды; ІІ-ші топтағы жануарлар ұрықтандыруға 1-3 сағат қалғанда 3 мл сурфагон (15 мкг), 15 мл катозал, 15 мл габивит-Se, ұрықтандыруға 10-15 минут қалғанда 10 мл утеротон, ұрықтандырудан 8 күннен кейін прогестерон 2,5% 2 мл, катозал 15 мл, габивит-Se 15 мл егілді; ІІІ-ші топтағы сиырларға ұрықтандыруға 30-60 минут қалғанда 5 мл овариовит егілді, ұрықтандырғаннан кейін 25-30-күні овариовит және 5 мл-ден лиарсин инъекциялары егілді. Нәтижесінде кешенді және гомеопатиялық препараттар негізіндегі алдын алу сызбалары төмен шығындарды көрсетті. Нәтижелер және олардың маңызы: Алғаш рет Шығыс Қазақстан облысында сауын сиыр шаруашылығында гинекологиялық патологияға және сиырлардың бедеулігіне әкелетін басты этиологиялық факторлар туралы жаңа ғылыми деректер алынды. Осы өңірдің сүт шаруашылығы жағдайында сиырлардың бедеулігін алдын алуға бағытталған іс-шараларды жақсарту және ұрықтануының жоғарылауын ынталандыру бойынша жұмыстар жүргізілді. Гормоналды, гомеопатиялық және басқа да препараттарды пайдалана отырып, ұрықтануын жоғарылауын ынталандырудың жаңа сызбалары сыналды. Нәтижесінде сиырлардың төлдеу қабілеттілігінің жоғарылауы анықталып, ынталандыру сызбалары өндіріске енгізілді. Бірінші рет "Камышинское" шаруа қожалығында сиырлар бедеулігінен келетін шығынға экономикалық баға берілді.

Мақала өңделген ірімшік өнімін байытудың кремді биоқоспасының технологиясын кешенді зерттеуге және дамытуға арналған. Бұл мақалада қазіргі заманғы адамдардың рационында пробиотикалық қасиеттері бар сүт өнімдерін қолданудың тұрақты тенденциясы қарастырылған. Авторлар жаңа түрдегі балқытылған ірімшік өнімінің химиялық құрамы мен қасиеттеріне қойылатын талаптарды негіздеді: құрғақ өңделген ірімшік өнімнің массалық үлесі 45% -дан кем емес, пробиотикалық микрофлораның мөлшері 107 CFU / г-ден кем болмауы керек, өнімнің май қышқылының құрамын, сүт майының алмастырғыштарын қолдану. Зерттеулер нәтижесінде жаңа балқытылған ірімшік өнімін байытуға арналған кремді диеталық қоспалар өндірісінің құрамы мен технологиялық параметрлері анықталды. Микроорганизмдер үшін қоректік ортада ақуыздарды (азотты заттарды) арттыру үшін құрғақ заттардың салмақтық үлесі (48,0±0,5) % құрғақ майсыздандырылған сүт концентраты таңдалды. Бифидобактериялардың өсуін жандандыру үшін № 1 пребиотик – лактулоза зерттелді. Зерттеудің негізгі мазмұны СОМ концентраты мөлшерінің ұлғаюының тәжірибелі өнімдер композицияларының химиялық құрамына әсерін талдау болып табылады. Бифилакт-В және Бифилакт-У бактериялық концентраттары пробиотикалық дақылдардың көзі ретінде таңдалды. Ашытылған өнімдерде микробиологиялық көрсеткіштер анықталды: сүт қышқылы дақылдары мен бифидобактериялардың жалпы саны. Мақалада бифилакт-Б бактериялық концентратымен және Бифилакт-У бактериялық концентратымен ашытылған тәжірибелі өнімдердің қышқылдық динамикасы талданды. Қышқыл түзілу деңгейі жоғары тәжірибелі өнімдерде бифидобактериялардың өсуі төмендейді, яғни рН төмен болған кезде бифидобактериялардың өсуі баяулайды және рН 4,5 – тен төмен болған кезде тоқтайды. Лактулоза пребиотигі - концентраты болған кезде бифидобактериялар санының айтарлықтай өсуі байқалды. Авторлар бифилакт-Б бактериялық концентраты бар тәжірибелік өнімдерде тромб қалыптастыру арқылы ашыту процесі консистенцияның тығыздалу уақытын ескере отырып, 9-10 сағат ішінде аяқталатынын дәлелдеді. Бифилакт бактериялық концентратымен ферменттелген тәжірибелік өнімдерде-у ашыту процесі 7-8 сағат ішінде, яғни (2,0±0,5) сағат жылдамырақ аяқталады

Қазақстан Республикасы жас ұрпаққа ресурстық орталықтарды, технологиялық парктердің қуатын, агротехникалық құралдарды, өнеркәсіптік технологиялар мен ғылыми-білім беру кешендерін пайдалануға бере отырып, экономиканың барлық салаларында инновациялық жобаларды іске асыру алаңы болып табылады. Мұндағы іс-әрекеттер және негізгі мақсат - ғылыми зерттеулерді жандандыру, ұлттық экономиканың өнеркәсіптік секторларының технологиялық әлеуетін арттыру, ғылыми-зерттеу мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар саласындағы инновациялық қызметті дамытуды ынталандыру көзделеді. Кәсіпкерлік мәдениетті дамыту мәселелері идеяларды қалыптастыру мен ілгерілетудің мотивациялық принциптерінің үйлесімін, болашақ экономиканың флагманы ретінде жастар кәсіпкерлігін жандандыруды және әлемдегі кәсіпкерліктің дамуын ғана емес, сонымен бірге қоғамдағы барлық әлеуметтік-экономикалық процестерді тежейтін күрделі эпидемиологиялық жағдайды біріктіретін негізгі мәселе болып табылады. Мақсаты – жастар кәсіпкерлігінің проблемаларын анықтау және юнит-экономиканы қоса алғанда, іске асырудың қағидаттары мен әдістеріне сәйкес оларды шешу жолдарын іздестіру болып табылады. Зерттеу саласы тауар/қызмет бірлігін немесе бір клиент/тапсырыс берушіні өндірудің әсерін ескере отырып, бизнес-модельдердің табыстылығын анықтау үшін халықаралық тәжірибеде сәтті қолданылатын экономикалық модельдеу әдістеріне бағытталған. Бұл тәсілді жүзеге асыру нәтижелерді визуализациялау үшін талдау, салыстыру, графикалық әдіс сияқты дәстүрлі ғылыми зерттеу әдістерін; сандық әдіс және параметрлік әдіс, бірлік экономикасы модельдерінің тиімділігін бағалау процедурасын рәсімдеуге мүмкіндік беретін бағалау құралы ретінде қолдануға ықпал етеді. Бизнес-модельдерді жастар кәсіпкерлігіне қатысты қарастыру кезінде жоғары мектепте кәсіпкерлік блоктың пәндерін оқитын студенттердің дағдылары мен құзыреттеріне назар аударылады. Юнит-экономиканың ұсынылған әдістері бизнес-жоспарлардың құрамдас бөлігі ретінде стартаптарды әзірлеу мен жылжытуда белсенді қолданылады. Жастар бизнесі жаңа жұмыс орындарын ашу және жұмыссыздық деңгейін қысқарту, білікті кадрлар даярлау сияқты әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешуде шешуші рөл атқара бастады деген қорытынды жасалды. Ұсынылған шаралар кешені қосымша мүмкіндіктер береді және жастар кәсіпкерлігінің әсерін күшейтеді, бұл оның әлеуетін ашуға негіз болады.

Көмірқышқыл газы және күкіртсутектің әсерінен өндірісте қолданылатын жабдықтардың коррозиясы өрши түседі. Мұнай және газ өндірісінде коррозия жабдықтар мен саймандардың істен шығуына әкеледі, себебі олар көбінесе металдар балқымаларынан жасалған. Ингибиторладрды қолдану коррозияға қарсы шаралардың бірі болып табылады, бірақ оның концентрациясын міндетті түрде химиялық сараптама арқылы бақылап тұру қажет. Ингибитордың қалдық концентрациясын анықтау химиялық агенттің дұрыс дозасын есептеуде басты рөл атқарады. Аминдердің ең тиімді концетрациясын табу аса маңызды, себебі оның тым көп мөлшері, не жетіспеушілігі жабдықтың істен шығуына әкеледі. Химиялық сарапатаманы жүргізу мұнай өндіру саласындағы химиялық қоспаның күрделілігімен еркшеленеді. Осы мақаланың басты мақсаты -қолдағы бар әдебиетті заерттеу арқылы «тәтті» және «ащы» коррозиямен күресуге көмектесетін аминдердің қалдық химиялық сараптаманың ең тиімді әдісін табу. Сараптама берік, сезімтал, дәл құралда жүргізілуі тиіс. Газды өндіру үшін жоғары ұшқыш коррозия ингибиторлары, ал мұнай өндіру үшін молекулалық массасы жоғары агенттер қолданылатындығын ескеру қажет. Сондықтан газ-кен орны үшін қысқа көмірсутекті тізбегі бар немесе циклдік құрылымы бар аминдер, ал мұнай кен орны үшін ұзын көмірсутек радикалы бар аминдер алынады. Мұнай және газ өндіру саласында коррозия ингибиторлары ретінде қолданылатын аминдердің құрамын және механизмін теориялық түрде зерттей отырып, химиялық сарапатама үшін замануи тиісті аспаптық талдау әдістерін салыстыра отырып, аминдердің концентрациясын анықтайытын ең тиімдісін таңдау. Қазіргі заманғы аспапатық талдау әдістерін мұқият зерделеуден кейін, сенімділік, уақытты үнемдеу, бағасы жағынан ең тиімді әдісті таңдалды. Ионды хроматография күкірсутек пен көмірқышқыл газы тудыратын коррозияға қарсы пайдаланылатын аминдердің химиялық сарапатмасы үшін ең тиімді әдіс болып табылады. Сонымен қатар, мақалада аминдердің ионды хроматографиясын сәтті жүргізу үшін негізгі параметрлер талқыланып, ұсынылды.

Мақалада Қазақстан мен Ресейде фортификацияланған (байытылған) тамақ өнімдерін өндірудегі перспективалық бағыттар қарастырылады. Авторлар Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасы аумағындағы фортификацияланған нан-тоқаш өнімдері өндірісінің қазіргі жай-күйіне талдамалық шолу жүргізді. Микроэлементтер жетіспеушілігіндегі ең көп таралған салдардың бірі – анемия екендігі сипатталған. Анемиямен байланысты мәселелер адамдардың денсаулығы мен әл-ауқаты үшін ауыр асқынуларға әкеледі. Диетадағы фолий қышқылы мен дәрумендердің жетіспеушілігі жүрек-қан тамырлары ауруларының, ана мен бала өлімінің себебі болып табылады. Ұлт денсаулығына теріс әсер ететін өмір салтына, әдеттеріне немесе табыс деңгейіне қарамастан, Ресей мен Қазақстан халқының барлық топтарының тамақтануындағы елеулі ауытқулар туралы мәселе қарастырылады: орташа өмір сүру ұзақтығы қысқарады, еңбекке қабілетті халықтың өнімділігі мен ауруларға төзімділігі төмендейді. Зерделенген отандық және шетелдік техникалық әдебиеттер, патенттік ақпарат негізінде Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасында фортификацияланған тамақ өнімдерін өндірудің қазіргі жай-күйі мен перспективаларына талдамалық шолу жүргізілді. Авторлар азық-түлікті фортификациялау – бұл тағамның қоректік сапасын жақсарту және адам денсаулығына жағымды әсер ету үшін азық-түліктегі витаминдер мен микроэлементтердің құрамын мақсатты түрде арттыру тәжірибесі екенін көрсетті. Авторлар қазіргі уақытта көптеген елдерде микронутриенттердің, оның ішінде Темірдің тапшылығы мәселесін жаппай тұтынылатын тамақ өнімдерін дәрумендер мен минералдармен байыту арқылы қалай тиімді шешуге болатындығы туралы мәселені қарастырды. Бидай ұнын темірмен фортификациялау процесі басқа микроэлементтермен және дәрумендермен бірге талқыланды, бұл темір тапшылығы анемиясы мен микронутриенттердің жетіспеушілігін болдырмауға арналған басқа стратегиялармен салыстырғанда бірқатар айқын артықшылықтарға ие. Премикспен фортификацияланған ұнды тұтынудың әдеттегі деңгейінде витаминдер мен микроэлементтерге орташа тәуліктік қажеттіліктің 30-50 %-ын қанағаттандырады. Фортификация ұнның органолептикалық және басқа да қасиеттеріне әсер етпейді және жанама әсерлер тудырмайды. Осы проблема бойынша материалды зерттеу барысында маңызды аспект тек жоғары және бірінші сұрыпты ұн байытуға жататындығы анықталды, оны дайындау кезінде астық микронутриенттердің (дәрумендердің) ең көп мөлшері бар қабықтан тазартылады, байытылған ұнның сақтау мерзімі алты айды құрайды. Авторлар Ресей мен Қазақстанда осы проблеманы шешудегі ұтымды жолдарының бірі - халықтың барлық топтары үшін күнделікті және жаппай сұраныстың байытылған өнімдерінің ассортиментін кеңейту және технологияларын әзірлеу болып табылады деген қорытынды жасады.

Адамзат тарихында ұлттық мүдде туралы мәселенің шешім таппауына байланысты мысалдар аз емес. «Ұлттық мүдде» санаты әлемнің барлық мемлекеттерінің қазіргі заманғы саяси және ғылыми салаларға мықтап енді. Дамуының дәрежесі мен сипатына қарамастан кез келген елдің белгілі бір баса назар аударатын ұлттық мүдделері бар. Олардың қатарына экономикалық мүдде кіретіні даусыз. Мемлекеттік-ұлттық мақсаттары нақты айқындалмаған халықтың болашағы жоспарсыз, шашыраңқы болуы мүмкін. Сол себепті, оған жат әлеуметтік-саяси құрылым күштеп таңылуы мүмкін. Тарихи тәжірибе көрсетіп отырғандай, нақты проблемаларды боямалау, мүмкін боларлық қателердің алдын алу, мемлекет ішінде қауіпсіздікті нығайту жөніндегі қажетті шараларды қолдану мен өткізуге кері әсерін тигізуі мүмкін. Осы мақаланы толық мәнді және жан-жақты ету үшін біз аса маңызды категория ретінде адамдардың оларды қоршаған әлемге белсенді қатынасын көрсететін «концепт» ұғымына соқпай өте алмаймыз. Зерттеудің мақсаты – Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік-құқықтық институт ретінде экономикалық қауіпсіздік ұғымын талдау болып табылады. Мақалада келесі әдістер қолданылды: қажеттілік салыстырмалы-құқықтық, жүйелік- құрылымдық, сонымен қатар жүйелік талдау әдісі. Қажеттілік, тұлғаның мүдделері әлеуметтік мемлекеттің мәнін зерттеуде - басты буындардың бірі болып табылады. Өйткені, құқықтық мемлекет өз нормаларында тұлғаның өмірдегі әлеуметтік мүдделерін сол қалпында білдіруі тиіс. Осы категориялар әлеуметтік әрекеттердің тікелей себептерін ашуы үшін жасалған, соның нәтижесінде қоғамдық өмірдің түрлі саласында өзгерістер мен толықтырулар болып тұрады. Әрбір елде мүдденің алатын орны ерекше. Мүдделер әртүрлі болып келеді. Әлеуметтік топ та, ұжым да, тұлға да өз қылықтарының, әрекеттерін өз мүдделерімен ұштастырады. Адам оны қоршаған ортаға қажетті мүдделерді анықтайтын өз мақсаты арқылы бірлесе іс-қимыл жасайды. Сондықтан әдеттегі сана деңгейінде адамдардың жеке іс қимылы мен қылықтарында, сондай- ақ жаппай тарихи оқиғалар мен құбылыстарда мүдденің үлкен мағынасы айқындалады. Осы мәселені егжей-тегжейлі қарастырып, оның негізгі принциптерін талдай отырып, біз экономикалық қызығушылық ұғымын анықтаймыз. Қазақстанның экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында өзіндік ғылыми-техникалық дамуға, адами және табиғи ресурстарға сүйену, яғни отандық өндірушілердің пайдасына басқару туралы шешім қабылдау және экономиканың басым салаларына күрделі салымдарды қамтамасыз ету қажет.

Бұл мақала адам саудасына байланысты қылмыстарды тергеу кезінде арнайы сараптамалық білімді қолдану мәселелерін зерттеуге арналған. Арнайы сараптамалық білімді пайдалану - адам саудасы туралы істер бойынша жүргізілетін тергеу әрекеттері жүйесіндегі ажырамас элемент болып табылады. Осы зерттеуде авторлар Қазақстан Республикасындағы адам саудасына байланысты қылмыстарды тергеу кезінде сот сараптамаларын жүргізу ерекшеліктерін қарастырады. Зерттеу авторлары адам саудасы туралы қылмыстық істер бойынша жүргізілетін сот сараптамаларының типтік түрлерінің көп кездесетіндерін қарастырады. Жұмыста ғылыми әдебиеттерді талдау, сондай-ақ адам саудасына қарсы күресті жүзеге асыратын және адам саудасы туралы қылмыстық істерді талдайтын практикалық қызметкерлерге сауалнама жүргізу негізінде қылмыстық қудалау органдарына қаралып отырған санаттағы қылмыстық істер бойынша сот сараптамаларын неғұрлым тиімді жүргізу бойынша практикалық нұсқаулар ұсынылады. Осы зерттеудің мақсаты Адам саудасын тергеу кезінде сот сараптамаларын жүргізудің тактикалық ерекшеліктерін, сондай-ақ арнайы сараптамалық білімді пайдалану ерекшеліктерін зерттеу болып табылады. Осы зерттеудің әдіснамалық негізін: әлеуметтік-құқықтық құбылыстарды танудың диалектикалық әдісі, сондай-ақ жүйелі-құрылымдық, салыстырмалы-құқықтық, логикалық-теориялық және жеке ғылыми зерттеу әдістері құрады. Зерттеу нәтижелерінің объективтілігіне қол жеткізу үшін бұл әдістер жан-жақты қолданылды. Адам саудасы фактілерін тергеу кезінде сот сараптамаларын пайдалану осы қылмыстарды ашу және тергеу үшін өте маңызды. Зерттеуде тергеу кезінде жиі кездесетін қылмыстық істердің қатарына сот сараптамаларының келесі түрлері кіруі керек: медициналық сараптама, биологиялық сараптама, қолжазба сараптамасы, фоноскопиялық сараптама және одорологиялық сараптама. Тергеу субъектісі белгілі бір сот сараптамаларын жүргізудің тактикалық ерекшеліктерін мұқият түсінуі керек. Зерттеудің авторлары ұсынған зерттеуде, сот сараптамаларында қаралған тағайындау және өндіру бойынша практикалық ұсынымдар адам саудасы фактілерін табысты тергеу үшін маңызды, бірақ бұл ретте ұсынымдық мәнге ие және нақты қылмыстық істің ерекшеліктерін ескере отырып, түрін өзгертуге болады.

Қазіргі нарықтық жағдайды ескере отырып, қазіргі заманғы өнім өндірушілер өздері шығаратын өнімнің бәсекеге қабілетті және тұтынушылық жағынан тартымды екендігіне назар аударуы керек. Сондай-ақ оны өндірудің экономикалық тиімділігі де маңызды болып табылады. Осыған байланысты тамақ өнімдерін, соның ішінде ет өндірісінде әртүрлі қоспалар қолданыла бастады, бұл органолептикалық қасиеттері айқын, сақтау мерзімі ұзартылған, тағамдық және биологиялық құндылығы жоғары өнімдер жасауға мүмкіндік береді. Нарықта ұсынылған өнімді талдай отырып, химиялық тектес тағамдық қоспаларды қолдану бүгінгі өндірушілер арасында кең таралғандығы анықталды, өйткені олар сапасыз шикізатты пайдалану немесе табиғи шикізатты жасанды компоненттерге ауыстыру кезінде өнімнің дәмдік-хош иісті қасиеттерін жақсарту есебінен өзіндік құны бойынша төмен өнім шығаруға мүмкіндік береді. Мұндай қоспаларды кеңінен қолдануға қарамастан,олар әлі де жеткілікті зерттелмеген. Сондықтан елде дәстүрлі түрде қалыптасқан ет өнімдерінің ассортиментін әртүрлі тартымды органолептикалық сипаттамалары бар табиғи және туралған ет өнімдерін өндіру көлемін ұлғайту жағына қарай қайта қарау қажет – тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарын ұйымдастыру мен басқарудың заманауи қағидаты. Осыған байланысты ет, дәлірек айтқанда шұжық өндірісінде жаңа табиғи ингредиенттерді қолдану өзекті міндетке айналады. Азық-түлік технологиясы саласын ескере отырып, қазіргі уақытта табиғи қоспалармен байытылған тамақ өнімдерін тұтынудың өсу тенденциясы байқалғанын атап өткен жөн. Химиялық тағамдық қоспалардың әсері туралы жүргізілген зерттеулер негізінде Химиялық тағамдық қоспалар асқазан-ішек жолдарының микрофлорасына теріс әсер ететіндігін көрсететін нәтиже алынды. Нәтижесінде розмарин мен көкжидек сияқты табиғи қоспаларды қолдана отырып, шұжықтың жаңа түрін жасау туралы шешім қабылданды. Бұл мақалада адам ағзасына теріс әсер етуі мүмкін әртүрлі химиялық тағамдық қоспаларға балама ретінде шұжық өндірісінде оларды қолдану негіздемесі келтірілген.

Негізгі мәселе: Қазақстандық өндіруші жалған кәсіпорындардың тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді отандық өндірушілер ретінде «бүркеніп», преференциялар алып, мемлекеттік қолдау шараларын пайдаланған, бұл ретте өндіріске арналған жабдықтардың жеткілікті саны болмай, мемлекеттік және өзге де сатып алуларда жеңіске жеткен кездегі жағдайларға бірнеше рет тап болды. Мақсаты: Мақала Қазақстан Республикасында индустриялық сертификатты қолданудың өзекті мәселелері және перспективаларын қарастыруға арналған. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сатып алу саласының даму серпіні тауарлар, жұмыстар мен қызметтер өндірісінің жекелеген салаларына қойылатын нақты талаптарға байланысты қаралды. Мақала материалы бір саланың бәсекелес кәсіпорындары арасында адал бәсекелестікті қамтамасыз ету тұрғысынан маңызды болып табылады. Әдістері: талдау және дедукция. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің алғашқы жылдарынан бастап Стандарттау, сертификаттау және сапаны басқару жүйесіндегі өзгерістер кешені жүзеге асырылуда. Бұл өзгерістер көптеген жылдар бойы байқалып келді, олардың айқын мысалдары: техникалық реттеудің еуропалық моделін Қазақстан Республикасындағы экономикалық жағдайдың қазіргі заманғы болмысына қолдану, Кеден одағына кіру, Кеден одағының бірыңғай техникалық регламенттерін қабылдау, өнімдер мен қызметтердегі жергілікті қамтудың үлесін, сондай-ақ отандық өндірістердің әлеуетін айқындайтын жаңа нормативтік құжаттар мен нормативтік-құқықтық актілерді енгізу болып табылады. Осы өзгерістердің нәтижелері Қазақстан Республикасының Техникалық реттеу жүйесі экономиканы дамытудың пәрменді құралы болып табылатынын дәлелдеді. Тауарлар мен қызметтердің отандық өндірушілерін қолдау үшін енгізілетін жаңа қазақстандық нормативтік-құқықтық актілер мен нормативтік құжаттарды әзірлеу ескі жүйені қайта құруға және бұрынғыдан түбегейлі ерекшеленетін жаңасын құруға ықпал ететін болады. Мақалада индустриялық сертификаттау саласындағы проблемалық мәселелер, атап айтқанда: білікті кадрлардың жетіспеушілігі қарастырылды; осы салада жүргізілетін жұмыстар үшін баға белгілеудің реттелмеген жүйесі; индустриялық сертификаттау рәсімін жүргізудің күрделілігі; индустриялық сертификаттау тетігі процестерін автоматтандырудың болмауы. Индустриялық сертификаттау тәжірибесін талдай отырып, осы мақалада жоғарыда аталған проблемалық мәселелерді шешу бойынша ұсыныстар ұсынылған. Тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді отандық өндірушілердің тізілімін қалыптастыру және жүргізу, сондай-ақ индустриялық сертификатты беру қағидаларына өзгерістер мен толықтырулардың жаңа редакциясы, «Атамекен» Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер палатасы Төралқасының 28.12.2018 ж. № 28 шешімімен индустриялық сертификатты алу процесін қайта жаңарту қажет. Үрдіс неғұрлым ашық, түсінікті және тиімділігі жоғары болуы керек. Сондай-ақ, өзгерістер енгізіле отырып, жекелеген кәсіпорындардың Индустриялық сертификат алуына кедергі келтірген мәселелер шешілуге тиіс.

Негізгі мәселе: Қазақстан Республикасындағы экологиялық жағдайдың күрт нашарлауы, адам өмірімен және оның құрамында витаминдер бар отандық жеміс-көкөніс өнімдерін жеткіліксіз тұтыну арқылы тұтынылатын тағамның сапалық құрамына, сілтілі минералдар, көмірсулар, өсімдік ақуыздары, пектиндік заттар және белсенді талшықтардың, қоршаған ортаға зиянды факторлардың әсер етуімен байланысты. Жемістер мен көкөністерді өсіру мен өңдеудің сапасын арттыру мәселесі Қазақстан Республикасының азық-түлік тәуелсіздігінің негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Осы уақытта Қазақстан Республикасында көкөніс өсіретін ірі шаруашылықтардың үлесі 10 %-ды ғана құрайды. Қазақстанда жеміс-көкөніс дақылдарын өнеркәсіптік өңдеу көлемі мардымсыз. Еліміздегі отандық жеміс-көкөніс өнімдеріне деген сұранысты тек 35-40 % қанағаттандырады, оның көп бөлігі Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан, Қытай сияқты елдерден импортталады. Қазақстанда органикалық көкөніс өсіруді дамыту және адам ағзасынан улы заттар мен радиоактивті элементтерді байланыстырып, алып тастай алатын пайдалы және белсенді заттардың жеткілікті мөлшері бар отандық жеміс-көкөніс өнімдерінің жаңа түрлерін құру қажет. Мақсаты: жемістер мен көкөністердің табиғи дәмдеуіштері мен хош иісті қоспалары бар жартылай фабрикаттарының технологиясын жетілдіру, көкөніс қоспаларының көп компонентті рецептурасын және жоғары сапалық көрсеткіштері бар тез мұздатылған көкөніс қоспаларын өндіру әдісін әзірлеу. Әдістері: Зерттеу нысаны ретінде тез мұздатуға бейімделген қырыққабат, қолшатыр, түнгі және бұршақ дақылдарының ботаникалық тұқымдас көкөністерінің үлгілері, сондай – ақ Яснотков және имбирь тұқымдас хош иісті шөптері таңдалды. Сапа көрсеткіштерін анықтау үшін әдеттегі әдістер қолданылды. Нәтижелер және олардың маңызы: Бұл зерттеулер биогендік қосылыстардың құрамына көкөністер мен хош иісті өсімдіктердің химиялық құрамы, сондай-ақ функционалдық және технологиялық қасиеттерін зерттеуге бағытталған: көмірсулар, белоктар, витаминдер, эфир майлары, минералдар және басқа заттар. Өсімдік тіндерінің және ылғалдың, құрғақ заттардың, талшықтардың, моно- және дисахаридтердің, пектинді заттардың құрылымы зерттелді, С витаминінің массалық үлесі анықталды, ассортименттегі көкөніс қоспаларын өндірудің рецептурасы мен технологиясы жасалды, сапа көрсеткіштері анықталды.

Бұл мақала Қазақстан Республикасының отын-энергетикалық кешенінің негізгі мәселелеріне арналған: 1) Экономика және халық тарапынан энергия мен отынға өсіп отырған сұранысты жабу үшін өндірістік қуаттардың болмауы. Электр және жылу энергиясына сұраныстың артуы, бұл жаңа өндіруші қуаттарды енгізуді талап етеді. Отын нарығында тапшылық байқалуда. Жұмыс істеп тұрған мұнай өңдеу зауыттарын (бұдан әрі-МӨЗ) жаңғырту және толық қуатқа шығару 2030 жылға дейін ішкі нарықты қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді; 2) Шикізат салаларының экспорттық бағдарлануы, экономиканың энергия ресурстарының экспортына тәуелділігі. Мұнай-газ және атом салаларына технологиялар мен инвестициялар тарту мақсатында экспортпен айналысатын халықаралық компаниялармен энергия ресурстарын өндіру туралы келісімдер жасалды. Егер ел ішінде оны өңдеуді ынталандыру жөнінде шаралар қолданылмаса, Қазақстан Орта мерзімді перспективада отандық мұнай өңдеу зауыттары үшін мұнай тапшылығына тап болуы мүмкін. Өндірілген уран толығымен экспортталады;

Қазіргі заманғы өндірістік құс шаруашылығы, өнімді мал шаруашылығының ең қарқынды дамып келе жатқан саласы бола отырып, қысқа мерзімде және жыл мезгіліне қарамастан айтарлықтай көлемде өнім өндіруге қабілетті болып табылады. Осыған байланысты, құс шаруашылығы – елдің азық-түлік ресурстарын толықтырудың маңызды көздерінің бірі. Сонымен қатар, құс шаруашылығы өндіріс бірлігіне арналған жем-шөптің арзан болуына байланысты экономикалық тұрғыдан тиімді сала болып табылады. Азықтануға қарсы факторлардың теріс әсерін жеңу үшін (микотоксиндер, липидті тотығу өнімдері, амин қышқылдарының тепе-теңдігі, витаминдер, минералдар) құс рационында жаңа азықтық қоспалар қолданылады: пребиотиктер, симбиотиктер, пробиотиктер, қышқылдандырғыштар, хош иістендіргіштер және басқалар; жемнің дәмін жақсартатын, аурушаңдық пен құстың өлімін төмендетеді. Құстардың денесінде белсенділігі мен сіңімділігі жоғарылаған дәрумендердің, микроэлементтердің жаңа түрлерін қолдануға ерекше назар аударылады. Өндірісте жоғары өнімді құстар крестін енгізумен қоректік заттар мен биологиялық белсенді заттарға сұраныс нормаларын қайта қарау қажет болды. Бұл құстардың ақуызды, витаминді және минералды қоректенуіне де қатысты. Қазіргі уақытта құс етіндегі микроэлементтерге физиологиялық қажеттілік анықталды, қазіргі заманғы жоғары өнімді кресттер үшін қоспалардың кепілдендірілген нормаларын анықтау бойынша жұмыс жүргізілуде. Премикстер өндірісінде микроэлементтердің жаңа көздерін іздеу жұмыстары жүргізілуде. Тауық бройлерінің рационында ет пен қауырсынды витаминді премиксті қолдану тиімділігін зерттей білу. Теориялық ақпаратты талдау және қорыту, жемшөп өнімінің сапасын анықтау әдісі, Гербер бойынша май құрамын анықтау әдісі. Бұл мақалада алғашқы құрамы мен жаңа протеин-витаминдік премиксті қолдану сызбасы, әзірленген қоспаны бағалау, оның құс ағзасына әсері, алынған өнімнің өнімділігі мен сапасы индикаторы ұсынылған. Жасалған ақуыз-витаминдік премиксті кешенді бағалау негізінде оны құс өсіруде қолдану сызбасы ұсынылады. Зерттеудің теориялық маңыздылығы онда қойылған ғылыми және практикалық мәселелер отандық құс өнімдерінің тиімділігін, бәсекеге қабілеттілігін және сапасын арттырудың шұғыл мәселелерін шешумен тікелей байланысты екендігімен анықталады. Жүргізілген зерттеу барысында алынған нәтижелер құс етіндегі ақуыз-витамин алмасуының ерекшеліктері, оны түзету әдістері мен құралдары туралы ақпаратты едәуір кеңейтеді. Жасалған премиксті пайдаланудың дамыған әдістерін алынған өнімнің өнімділігі мен сапасын арттыру үшін құс фабрикаларында қолдануға болады.

Кальций тұздарының реологиялық қасиеттері қазіргі заманғы зерттеуші үшін теориялық және практикалық қызығушылық тудырады. Теориялық қызығушылық, ең алдымен, кальций тұздары ерітінділерінің реологиялық қасиеттерінің жалпы заңдылықтары мен көріністерін іздеумен байланысты. Практикалық компонент ерітінділер қасиеттерінің зерттеу объектісінің құрылымы мен құрамына тәуелділігі мен заңдылықтарын іздеуге негізделген. Кальций тұздары сияқты химиялық заттар ерекше практикалық қызығушылық тудырады, олар тамақ, химия және фармакологиялық индустрия сияқты әртүрлі салаларда кеңінен қолданылады. Альгинаттардың гидрофильді жоғары молекулалық ерітінділері, атап айтқанда кальций алгинаты, жұмсақ дәрілік формаларды дайындауда, кондитерлік өнімдерде желе массаларын өндіруде белсенді қолданылады және тамақ өнеркәсібінде қалыңдатқыш ретінде әрекет етеді. Олар төмен концентрациядағы тұтқырлықтың жоғары пайызымен, биожетімділігімен, ұзаққа созылатын әсерімен, тітіркендіргіш қасиеттерінің болмауымен, көптеген полимерлермен биожетімділігімен ерекшеленеді, бұл әсіресе фармакологиялық салада және медицинада маңызды. Осы мақсаттар үшін кальций тұздарын қолдану қазіргі уақытта өте перспективалы, өйткені бұл органикалық тұздар гель түзілуіне байланысты бірқатар ерекше қасиеттерге ие. Бұл жұмыста кальций алгинаты ерітінділері реологиясының ерекшеліктерін зерттеу нәтижелері бар. Зерттеу жүргізу үшін 0,1-0,7 % концентрация диапазоны таңдалды, бұл бөлме температурасында гель түзілуіне жол бермеу үшін жеткілікті. Тұтқырлықтың концентрацияға, температураға (25-45 °C аралығында) және Ығысу жылдамдығына тәуелділігі зерттелді. Теориялық дереккөздерді талдау, бақылау, нәтижелерді салыстыру. Алынған заттардың реологиялық сипаттамаларын зерттеу капиллярлық вискозиметрде жүргізілді. Өлшеу 25-45 °С температура диапазонында жүргізілді. Тұтқырлықтың концентрация мен температураға тәуелділігі бар екендігі анықталды. 0,1-0,7 % концентрациясы үшін 0,1 % концентрациясы бар ерітінділерге қарағанда ұқсас тәуелділік түрі байқалады . Осы тәуелділіктердің түсіндірмелері ұсынылды.

Негізгі мәселе: Бұл мақалада Lactobacillus тектес бактериялардың биохимиялық қасиеттері және оларды өнеркәсіпте, атап айтқанда сүт өндірісінде және биотехнологияда пайдалану жөніндегі өзекті деректер қарастырылған. Lactobacillus тектес микроорганизмдер патогенді микроорганизмдерге қатысты антагонистік белсенділікке ие және иммунтүрлендіруші функцияны орындайды. Лактобациллдер адам денсаулығына оң ықпалын тигізетіндіктен, олар пробиотиктерде белсенді пайдаланылады. Ішек пен пробиотиктердің қалыпты микрофлорасының позитивті әсерлері негізінен бифидо- және лактобактериялармен түсіндіріледі. Пробиотикотерапияда L. acidophilus, L. rhamnosus, L. plantarum, L. fermentum, L. delbrueckii subsp. bulgaricus, L. casei, L. paracasei секілді Lactobacillus тектес бактериялардың әралуан түрлері пайдаланылады. Соңғы жылдары пробиотиктердің – адам мен жануарлардың асқазан-ішек жолындағы микроэкологиялық бұзылыстарды түзету және олардың алдын-алу үшін пайдаланылатын препараттардың биотехнологиясы қарқынды дамып келеді. Лактобациллдер биологиялық қасиеттері туралы жаңа деректер алу, олардың негізінде өсірудің модификацияланған тәсілдемелерінің көмегімен жаңа пробиотикалық препараттар жасау өзекті мәселе болып табылады. Сахаролитикалық белсенділік негізінде сәйкестендірудің классикалық биохимиялық әдісімен алынған, түрді сәйкестендіру жұмысын жүргізуді қиындататын L. acidophilus L. casei, L. rhamnosus, L. paracasei түрлерін анықтау нәтижелері молекулалық-генетикалық әдіспен салыстыруға келеді. L. casei, L. rhamnosus, L. paracasei жағдайында полимеразалық тізбекті реакцияға негізделген сәйкестендірудің заманауи әдістерін жүргізу қажет, себебі олардың биохимиялық қасиеттері ұқсас келеді, бұл жайт түрді сәйкестендіруді күрделендіреді. Молекулалық-генетикалық әдіс классикалық биохимиялық әдістің өзгергіштігін ескере отырып, лактобациллдерді тұқымаралық және түрлік сәйкестендіру үшін құнды толықтыру болып табылады. Мақсаты: Lactobacillus тектес бактериялардың биохимиялық қасиеттерін зерделеу және оларды сәйкестендіру. Әдістер: Lactobacillus тектес микроорганизмдерді биохимиялық сәйкестендіру RapID стандартты биохимиялық тест-стриптерді пайдалану арқылы жүргізілді. Нәтижелерді интерпретациялау ERIC бағдарламалық қамтылымымен жүргізілді. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Lactobacillus тектес бактериялардың таксономиялық және биохимиялық қасиеттері қарастырылып, зерделенді. Зерттелетін микроорганизмдерді биохимиялық сәйкестендіру жүргізілді. L. casei, L. rhamnosus, L. paracasei түрлерінің биохимиялық қасиеттері ұқсас келеді, бұл жайт түрлік сәйкестендіруді жүргізуді қиындатады. B. bifidum, L. acidophilus түрлік дифференциациясы байқалады. Түрлік тиістілікті дәлірек анықтау үшін полимеразалық тізбекті реакцияға және ДНҚ-гендерінің реттілігін секвенирлеуге негізделген заманауи әдістер талап етіледі.

Мақала биокаталитикалық процестерге негізделген құс қалдықтарынан органикалық тыңайтқыш алу технологиясын дамытуға арналған. Қазіргі уақытта көптеген құс фабрикалары, елеулі экологиялық мәселелер мен экономикалық және әлеуметтік зиян келтіре отырып, қоршаған табиғи ортаны ластау көздеріне айналды. Табиғи ортаны құстардың ластануынан сенімді қорғау мәселесі қазіргі уақытта өзекті болып табылады. Ірі құс фабрикаларының жұмыс істеу аймағында атмосфералық ауаны органикалық қалдықтардың ыдырау өнімі болып табылатын микроорганизмдермен, шаңмен, иісті органикалық қосылыстармен, сондай-ақ азот, күкірт, көміртек тотықтарымен ластауға болады. Құстардың тамшыларында қышқылдар, азот, фосфор және калий, ауыр металдар бар. Азот, фосфор және калий мөлшері жем мөлшері мен сапасына байланысты күрт өзгереді. Қоңыр көмірден оқшауланған гуминді заттар өте жоғары сорбциялық белсенділікке ие және өнеркәсіптегі бірқатар экологиялық мәселелерді шешу үшін арзан сорбенттер ретінде қолданылады. Бұл зерттеулер анаэробты ашыту үрдісінің негізгі жетіспеушілігін - реакцияның төмен жылдамдығын азайтуға бағытталған, бұл үлкен көлемдегі биореакторларды құру қажеттілігіне әкеледі. Жүргізілген зерттеулер негізінде натрий гуматын қоса отырып, ылғалдылығы 27 °С – 50 °С болатын тауық көңін анаэробты ашыту әдісімен құс шаруашылығы қалдықтарынан органикалық тыңайтқыш алу технологиясы әзірленді. Алынған тыңайтқыш өсімдік шаруашылығы өнімінің шығымдылығын, сапасын арттыру мақсатында ауыл шаруашылығы өндірісінде, бау-бақша шаруашылығында, гүл өсіруде, орман, қалалық шаруашылықтарда, үй жанындағы учаскелерде қолдануға арналған. Әзірленген технологияға «органикалық тыңайтқыш алу тәсілі» ҚР өнертабысына патент алуға өтінім берілді (13.07.2021 ж. № 2021-22818 басымдық). Өнертабыс ашыту уақытын едәуір қысқартады, өнімді натрий гуматындағы органикалық және минералды өнімдермен байытады, ауыр металдардың тұздарын ерімейтін күйге келтіреді және әдістің экологиялық тазалығын арттырады.

Аналық малды және одан да маңыздысы, оны өсіру кезеңінде ұтымды және дұрыс азықтандыру байқалса ғана, құстың генетикалық әлеуетінің дамуы, сондай-ақ жинау немесе одан әрі инкубациялау үшін жоғары сапалы жұмыртқалар алу мүмкін болады. Бұл кезеңде жоғары сапалы ақуызды қоректену маңызды орын алады, бұл құстың өнімділік деңгейін, тұрақты өсуін, ұрпақты болу қабілетін, сондай-ақ азықтандыру кезеңінде денсаулық жағдайын анықтайды. Негізгі қызметі сүтті және етті малдарды өсіруге бағытталған ауыл шаруашылығы жерлері үшін белок тапшылығы әрқашан өзекті мәселе болып қала береді. Осыған байланысты дәстүрлі емес протеиндік жемдерді пайдалануды іздеу бойынша зерттеулер қажет. Құстарды нәруыздық және аминқышқылды қоректену саласындағы қазіргі жетістері және оның түрлі ерекшеліктерін ескере отырып қорытындылайтын болсақ, өнеркәсіптік өндірісте азықтық қоспаларды ала отырып ең тиімді жолын табуға болады. Сипатталған зерттеулерге сүйене отырып жұмыртқа-ет бағытындағы тауықтардың рационында шаянтәрізділерден Artemiasalina жемдік қоспасын қолдану мүмкіндігін, оңтайлы дозасын тәжірибелік негіздеу мен тиімділігін зерттеуге бағытталған. Негізгі мақсаты – өнімділігінің жұмыртқа-ет бағытындағы тауықтардың рационында шаян тәрізділерден Artemia salina жемдік қоспасын қолдану мүмкіндігін, оптималды дозасын тәжірибелік негіздеу және тиімділігін зерттеу. Мақаланы жазу барысында қолданыланған әдістер: теориялық ақпаратты талдау және жалпылау. Бұл мақалада теориялық материалды талдау және жалпылау нәтижелері берілген. Теориялық маңыздылығы оның өзекті мәселелерді шешуге, отандық құс өнімдерінің тиімділігін, бәсекеге қабілеттілігін және сапасын арттыруға тікелей байланысты ғылыми-практикалық мәселелерге инвестициялануымен анықталады.

Жалпы фитопрепараттарды жасау технологиясында дәрілік өсімдікке тән биологиялык белсендi заттардың кешенін ауқымды түрде алу ұсынылды. Қолданыстагы фитопрепараттарды прогресивті өнеркәсіпте өндіру технологиялары белсенді заттардың әр түрлі топтары үшін, шикізаттың жеткіліксіз сақталуына байланысты экстракия тиімділігі кейбір жағдайларда 40-50%-ға жетеді. Жоғарыда айтылғандарға байланысты шикізаттың тапшы түрлерін ұлпа мәдиниеті аркылы алудың тиімді әдістерін жасау және фитопрепараттардың жаңа технологияларын жасау - өзекті ғылыми-тәжірибелік мәселе болып табылады, оның шешімі фармацевтикалық технологияның дамуына ықпал етіп денсаулық сақтау саласындағы дәрілік заттардың өндірісін ұлғайту . Дәрілік өсімдік шикізатының биологиялык белсенді заттарын алудың тиімді және ұтымды технологияларын анықтау. Өсімдік шикізатының биологиялык белесенді заттарын алу әдістерін зерттеуге бағытталған мақала. Осы баяндаманы жазу үшін 73 мақала карастырылды.Оның ішінде 14 маңызды емес құжаттар кері қайтарылды. Осы шолудың негізінде еріткіш пен экстракция дәрілік өсімдіктердің белсенді компоненттерін алудың ең көп тараған әдісі болып табылады . Ал ферментивті гидролиз және суперкритикалық экстракция жоғары шығымдылығымен озық әдісі болып есептеледі. Өткізілген зерттеулер биологиялық белсенді заттарды алу үшін дәрілік өсімдік шикізатын әзірлеудің ең перспитивалық әдісін аықтауға мүмкіндік берді

Ешкі сүті негізінде сүт өнімдеріне арналған ашытқылар әзірлеу

Біздің ел халқының едәуір бөлігі өмір сүретін қолайсыз жағдайлар (зиянды, стресстік, физикалық, химиялық және радиациялық әсер ету жағдайында өмір сүру), тамақтанудың теңгерімсіздігі про – және пребиотикалық факторлармен байытылған функционалды мақсаттағы әртүрлі өнімдерді жасау қажеттілігін туындатады. Тамақтануғылымында функционалды бағыт дамыды-бұл күнделікті қолдан укезінде ағзаға тұтастай алғанда, оның белгілі бір жүйелері мен мүшелеріне олардың функцияларын дәрі-дәрмексіз оң түзетуді қамтамасыз ететін табиғи өнімдерді тұтынуды қамтамасыз ететін тамақтану. Классикалық технологиялық әдістер негізінде өндірілген жоғары органолептикалық және тауарлық сипаттамалары бар сүт өнімдерінің дәстүрлі түрлері мен салыстырғанда жаңа буын сүт өнімдері тағамдық және биологиялық құндылыққа ие болуы керек. Мақала жаңа сүзбе өнімінің технологиясын – лактулоза концентраты мен жеміс-жидек толтырғыштарын енгізе отырып өндірілетін сүзбе пастасын зерттеуге және әзірлеуге арналған. Бұл мақалада функционалды қасиеттері бар қышқыл сүт өнімдерін қазіргі адамның тамақтануында қолданудың тұрақты тенденциясы қарастырылады. Мақаланың мақсаты – пребиотик пен лактулозамен және жеміс-жидек толтырғыштарымен байытылған термиттелген сүзбе пастасының технологиясын зерттеу және әзірлеу. Авторлар мынадай әдістерді қолданған: Теориялық ақпаратты талдау және жалпылау, органолептикалық бағалау, Талдаудың физика-химиялық әдістері, сүзбе пастасын бағалаудың микробиологиялық әдістері, дайын өнімнің сапасын бақылау. Зерттеу нәтижесінде – макроорганизмөміріндегі пребиотикалық заттардың оң рөлі зерттелді. Академик Андрей Георгиевич Храмцов бір кездері лактулозаны "сүттен жасалған керемет" деп атағаны бекер емес. Лактулоза күшті бифидогендік фактор бола отырып, асқазан микрофлорасын тұрақтандыруға мүмкіндік береді. Лактулоза ішекте жақсы тамыр алатын және сүт қышқылынқалыптастыру үшін лактулозаны ашытатын бифидо бактериялардың өсуін белсенді етеді. Сүт қышқылы патогендік және шірік бактериялардың дамуын тежейді. Зерттеулер нәтижесінде лактулозамен байытылған сүзбе пастасы жоғары сапалы көрсеткіштерге ие және бүкіл сақтау кезеңінде тұтынушылық қасиеттерін сақтайтындығы анықталды. Лактулоза сүзбе пастасының рецептурасына енгізу дайын өнімнің тағамдық құндылығын төмендетпейді.

Ауылшаруашылық жануарлары паразиттерінің түрлері мен формаларының әртүрлілігі, олардың өмірлік циклдерінің ерекшеліктері антипаразиттік препараттардың әртүрлі түрлері мен формаларын өндіруге негіз болып табылады. Ауылшаруашылық жануарларының паразиттік ауруларымен күресу кезінде маңызды шарттардың бірі ветеринарлық дәрігерлердің қолданылатын құралдардың әсер ету механизмін, олардың тиімділігін және сонымен бірге адам мен қоршаған ортаның қауіпсіздігін білуі болып табылады. Паразиттік ағзалардың жоғары патогенділігін, төзімділігін және олардың дәрілік препараттардың әсеріне бейімделу қабілетін ескере отырып, қолданылатын антигельминтикалық препараттардың, оның ішінде ветеринарлық қызметтер ұсынатын жаңа құралдардың тиімділігіне үнемі мониторинг жүргізу қажет. Бұл мақалада Павлодар облысы Ертіс ауданы Майқоңыр кентінде мал басын ұстау жағдайлары мен иммундық мәртебесін ескере отырып, "Ивермектин", "Ивермек", "Аверсект-1", "Аверсект-2", "Айвин" препараттарын қолдану тәсілдері, фармакодинамикалық және фармакокинетикалық қасиеттерін зерттеу нәтижелері ұсынылған. Ірі қара малды дегельминтизациялау және емдеу кезінде осы препараттардың тиімділігіне салыстырмалы талдау жасалды, оларды осы шаруашылық жағдайында қолдануға шектеулер мен ұсыныстар анықталды. Кең спектрлі осы препараттарды эксперименттік зерттеу асептиканың барлық ережелерін және қолдану жөніндегі нұсқаулықтарды сақтау шартымен жүргізілді. Аналогтар әдісі бойынша антигельминтиктермен өңдеуге жататын ІҚМ жас төлінің жалпы саны 150 басты құрады. Жануарларды антигельминтикалық препараттармен емдеу жылына екі рет-көктемде, наурыз-сәуір айларында жайылымға шығар алдында және қыркүйек-қазан айларында қораға шығар алдында жүргізілді. Сыналатын ірі қара малдың нәжісі сынамаларының гельминтокопрологиялық талдауы ҚР АШМ ВБжҚК РММ Павлодар облыстық филиалының Ертіс РВЗ-да овоскопиялық, флотациялық, ларвоскопиялық әдістермен жүргізілді. Бір жыл ішінде ірі қара малға дегельминтизацияны екі рет жүргізген кезде авермектиндер тобының антипаразиттік препараттарын қолдану тиімділігіне салыстырмалы талдау көрсетілген. Бұл препараттарды дегельминтизация және паразиттік аурулардың алдын-алу кезінде қолдану әдістері бойынша ұсыныстар ұсынылған, оларды қолдануға қойылатын талаптар анықталған.

Жас балаларға арналған қазақстандық балалар тағамы нарығында импорттық ақуыз өнімдері басым, бірақ Қазақстанда балаларға арналған отандық ақуыз өнімдерін өндіруге арналған отандық шикізат бар. 1 жастан 7 жасқа дейінгі балаларға арналған өнімдердің күнделікті тамақ құрамы жиынтығында ақуыз – 45-77 г, май – 45-80 г, көмірсулар – 160-335 г, калория – 1300-2300 г дейін болуы керек. Балалардың дене салмағының 1 кг шаққанда ақуыздың тәуліктік қажеттілігі 3-4 г құрайды. Жануарлар ақуызы жас балаларда 65-70 % болуы тиіс. Тағамда ақуыздың жетіспеушілігі кезінде балалардың өсуі тежеледі, ақыл-ойының дамуы артта қалады, сүйек тінінің құрамы өзгереді, ауруларға төзімділік және ішкі секреция бездерінің белсенділігі төмендейді. Құс етіндегі, оның ішінде күркетауықтағы жануар ақуызының мөлшері 20-21 %-ға дейін жетеді. Тамақтану рационында құс етінің балалар ағзасына оң әсер етуіне байланысты Қазақстанда табиғи қоспалары бар күркетауық етінен жасалған отандық балалар консервілерін өндіру қажеттілігі туындайды. Зерттеу барысында жас құс етінің функционалдық және технологиялық қасиеттері тұрақты ақуыз эмульсияларын түзу қабілеті зерттелді, Павлодар облысында өсірілетін жас құс етінен негізгі рецепт ингредиенттері санитарлық ережелер мен нормалар талаптарына сәйкес балалар тағамы мен жануар және өсімдік текті табиғи қоспалардың қауіпсіздігі бойынша: дәнді дақылдарды, майлы тұқымдарды, Lamiaceae тұқымдасының татымды шөптерін қайта өңдеу өнімдері, құрғақ сүтті өңдеу өнімдері таңдалды, формулалар, технологиялық параметрлер, өндіру әдістері әзірленді, балалар консервілерінің тәжірибелік үлгілерінің сапа және қауіпсіздік көрсеткіштері бойынша стандартты талаптарға сәйкестігіне зертханалық зерттеулер жүргізілді.

Қазақстан Республикасының өңірлерін дамытудың негізгі міндеті өзінің бәсекеге қабілеттілігі мен инновациялық белсенділігін арттыру есебінен олардың орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету болып табылады.Табысты стратегияны әзірлеу үшін, сондай-ақ оны кейіннен сәтті іске асыру үшін жақын болашақта аймақтың қандай болатындығы туралы нақты көзқарас пен түсінік болуы керек. Қойылған мақсаттарға жету үшін күш-жігерді дұрыс үйлестіру үшін бұл көріністі барлық мүдделі тараптар нақты тұжырымдап, түсінуі керек. Өз кезегінде пайымдау негізінде әртүрлі бастамалар мен іс-шаралар қалыптастырылады, оларды іске асыру өңірдің тұрақты дамуының негізгі бағыттарын іске асыруға бағытталған. Мақсаты – өңірдің бәсекеге қабілетті, орнықты және қауіпсіз даму стратегиясын іске асырудың негізгі бағыттарын қарау. Теориялық және әдіснамалық негізге – отандық және шетелдік зерттеушілердің еңбектерінде ұсынылған тұжырымдамалар, гипотезалар мен теориялар алынды. Әдістеме жүйелік тәсілге негізделген, оның шеңберінде салыстырмалы, факторлық, субъектілік-Объектілік, құрылымдық-функционалдық, статистикалық талдау және экстраполяция әдістері қолданылған. Павлодар облысының тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін болашақта жаңа секторларды құру үшін негіз қалыптастыру, сондай-ақ өңірлік экономиканы әртараптандыру мүмкіндіктерін қарау қажет. Қазіргі уақытта жұмыс орындарында құрылымдық өзгерістер орын алуда, бұл ақпараттық технологиялар, инжиниринг саласындағы кәсіби қызметтер салаларының рөлін арттыруға алып келеді. Өңірде шағын, орта бизнес пен кәсіпкерліктің даму деңгейі төмен деңгейде екенін атап өткен жөн, бұл экономикада шикізат секторларының басым болуына байланысты. Бұл салалар технологиялық процестің ерекшеліктеріне байланысты айналасында жеткізушілер жүйесін құрмайды. Алайда, өңірдің өнеркәсіптік кешенінің үдемелі дамуын қамтамасыз ету үшін өңірде шағын және орта бизнесті дамыту үшін жағдай жасау және тиісінше, жетекші өндірістік кәсіпорындардың айналасында өнім берушілер жүйесін құру маңызды.Павлодар облысының жоғары бәсекеге қабілеттілігі перспективада 2030 жылға дейін басым кластерлерді дамыту есебінен, сондай-ақ экономиканың жаңа өнеркәсіптік секторларының пайда болуы есебінен қамтамасыз етілетін болады. Осылайша, "бүгінгі" басым кластерлерге мыналар жатады: түпкілікті өнім өндіруді қамтитын металлургиялық кластер; темір жол машина жасау кластері; аграрлық азық-түлік кластері.

Негізгі мәселе: Өңірлердің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуы бірқатар факторлармен анықталады, олардың қатарына әлеуметтік функцияларды орындау, деңгейаралық ұйымдастырушылық қатынастарды реттеу, өңірлердің экономикалық және қаржылық дербестігін күшейтуге арналған ерекше рөлдегі тиімді бюджет саясатын іске асыру жатады.Бюджет саясатын тиімді басқару -басқарудың барлық деңгейлерінде бюджеттік реттеу тетіктерін мақсатты пайдалануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ол бірқатар функцияларды жүзеге асыруды қамтиды, олардың ішінде бақылау функциясы ең маңызды болып табылады. Экономикалық қатынастар жүйесінде ол мамандандырылған қаржы органы – қазынашылыққа жүктеледі. Мыналар өзекті міндеттер болып табылады: өңірдің бюджеттік ағындарын реттеу, бюджет қаражатының түсуі мен нысаналы пайдаланылуын бақылауды күшейту; бюджетаралық қатынастарды жетілдіру; бюджеттердің кіріс базасын олардың жиналуын арттыру есебінен ұлғайту; және т.б. Осы міндеттерді шешу процесінде басқарушылық, ұйымдастырушылық және әдістемелік сипаттағы бірқатар проблемалар туындайды, оларды шешу аймақтың бюджет саясатының тиімділігін арттыруға және соның салдарынан оның экономикалық дамуына ықпал етеді. Мақсаты: Павлодар бюджетінің мысалында жергілікті бюджеттерді қалыптастыру және орындау бөлігінде бюджет саясатын іске асырудың өңірлік ерекшеліктерін зерделеу, өңірде орын алған проблемаларды анықтау және бюджет процесін жетілдіру бағыттарын айқындау болып табылады. Әдістері: Зерттеудің әдіснамалық негізін танымның жалпы ғылыми және арнайы әдістері құрады: талдау және синтез, шегеру және индукция, тарихи, логикалық, құрылымдық-функционалдық және салыстырмалы талдау, сонымен қатар жеке-ғылыми әдістер: статистикалық-экономикалық және есептеу-аналитикалық. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Жергілікті бюджетті қалыптастыру бірыңғай әдіснаманы, Бірыңғай бюджет заңнамасын қолдану және мемлекеттік жоспарлау жүйесінің орта мерзімді кезеңге арналған басты құжаты – Қазақстанның 2050 жылға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясын іске асыру үшін әзірленген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына бағдарлау арқылы жүзеге асырылады. Республиканың стратегиялық даму жоспарларында қойылған барлық міндеттерді іске асыру жергілікті бюджеттер деңгейінде бастау алады. Мемлекеттік міндеттерді шешуге, ең алдымен, жергілікті деңгейде халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға кепілдік беріледі. Барлық ұдайы өндіру процесі бойындағы өңірлердің рөлін асыра бағалау мүмкін емес, сондықтан жергілікті деңгейде бюджет қаражатын пайдаланудың дербестігі, икемділігі және тиімділігінің жоғары дәрежесі – кез келген аумақта қоғамның, өндіріс пен бизнестің табысты дамуының кепілі.

Өндірістің кез-келген саласында өндіріс көлемінің өсуі қоршаған ортаға, оның ішінде атмосфераға антропогендік әсердің қарқындылығын арттыратыны белгілі. Бұл мәселе әсіресе мұнай өңдеу зауыттарына тән. Бұл мұнай өңдеу үрдістерінің күрделілігіне және өңдеу кезінде атмосфераға әртүрлі көмірсутек қосылыстарының шығарылуына байланысты. Сондықтан мұнай өңдеумен байланысты Әзірбайжан өңірлерінде тұрақты экологиялық-экономикалық дамуды іске асыру кезінде өнім көлемінің ұлғаюы қоршаған ортаға әсер етудің өсуін тудырмауы тиіс. Бұл мәселе кәсіпорынның экономикалық жағдайына тікелей әсер ететін, сондай-ақ жалпы қоғам үшін белгілі бір экологиялық, әлеуметтік және экономикалық мәселелер тудыратын факторлардың бірі болып саналады. Мақсаты – декаплинг әсерінің болуын анықтау мәселесін шешуде корреляциялық-регрессиялық әдісті қолдану мүмкіндіктерін зерттеу. Өндірілген мұнай өнімдерінің көлемі мен атмосфераға шығарылатын ластаушы заттардың мөлшері арасындағы байланыс кездейсоқ болып табылады және стохастикалық және статистикалық тәуелділікпен сипатталады. Сонымен қатар, корреляциялық-регрессиялық талдау әдістерін және өндірістік функция әдісін өзара салыстыру негізінде корреляциялық-регрессиялық талдаудың тиімділігі анықталады. Жұмыстың әдістемелік негізі өнеркәсіптік кәсіпорындардағы декаплингтің әсерін анықтауды қамтамасыз ететін ғалым-экономистердің, математиктердің ғылыми еңбектері болды. Ұсынылған Әдістемеде нақты уақыт режимінде орындалған бағалау белгіленген параметрдің мәндеріне байланысты өзгереді. Ұсынылған техниканы әзірлеу кезінде STATISTIKA бағдарламалық пакеті қолданылды. Аталған бағдарламаны StatSoft әзірледі. Алынған және эксперименталды түрде тексерілген мәліметтер негізінде сызықтық регрессияға тәуелділік теңдеуі анықталды. Зерттеулер кезінде кейбір жағдайларда кездейсоқ шаманың статистикалық сипаттамаларын бағалау мүмкін емес немесе елеулі қателіктермен бірге жүретіні анықталды. Сондықтан деректерді өңдеу кезінде математикалық күтулер мен дисперсиялардың орнына біз математикалық күтулер мен дисперсияларды таңдадық. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: корреляциялық-регрессиялық талдау негізінде мұнай өңдеу кәсіпорындарының экологиялық-экономикалық жағдайын талдау декаплинг әсерінің болуын анықтауға мүмкіндік береді. Өндірістік мұнай өнімдерінің көлемі мен атмосфераға шығарылатын өнімнің арасындағы корреляция коэффициенті осы параметрлер арасында статистикалық маңызды байланыстың жоқтығын көрсетеді. Осылайша, мұнай өнімдерін өндіру және атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары көлемінің декаплинг әсеріне қол жеткізу бар

Негізгі мәселелер: Мал шаруашылығы салаларының жемшөп базасының негізін табиғи жемшөп алқаптары құрайды. Республикадағы азық базасының қазіргі жай-күйін талдау көрсеткендей, жануарлар рационында 80%-ға дейін жайылымдық жемшөп құрайды. Қазақстанның барлық аумағы бойынша 64%-дан астамын жайылымдық жерлер алып жатыр. Жайылымдық жемшөп - бұл жыл сайын жаңартылатын өсімдік ресурсы, оның ықтимал өнімділігі шамамен 23-28 млн. тонна жемшөп бірлігін құрайды. Сонымен бірге, пайдаланушылардың осы ұлттық байлыққа тұтынушылық қатынасы жерлердің азық-түлік әлеуетін төмендетеді (өнімділік төмендейді, шөптің құрамы мен жем сапасы өзгереді, пайдалы өсімдіктер арамшөптермен және улы өсімдіктермен алмастырылады). Осыған байланысты, үлкен қаржы ресурстарын жұмсамай, республиканың топырақ-климаттық аймақтарының ерекшеліктерін ескере отырып, табиғи ресурстарды ұтымды басқару негізінде балама жолдарды іздеу және ауыл шаруашылығы өнімін өндіру технологиясын жетілдіру қажеттігі туындайды. Бәсекеге қабілетті мал шаруашылығы өнімін (етін) өндіру резервтерінің бірі қазіргі уақытта мал жайылым телімдерде жыл бойы мал ұстауды құру болып табылады, өйткені жемшөп тасымалдауға және таратуға жұмсалатын шығындар азаяды. Маусымдық жайылым айналымдарын ұйымдастырумен шалғайдағы мал шаруашылығын жүргізу технологиясы Жамбыл облысының таубөктерлік-дала аймағы жағдайында шалғайдағы учаскелерде мал жаюдың оңтайлы жүктемесі өзекті болып табылады және республиканың мал шаруашылығы саласының сұраныстарын көрсетеді. Мақсаты: Жамбыл облысы, Қордай ауданы, Кенен ауылы «Батыр» шаруа қожалығы жағдайында жайылымдардың тозу себептерін, оларды қалпына келтіру мүмкіндіктерін зерттеу, шалғайдағы жайылымдарды пайдалану және жайылым ресурстарын ұтымды пайдаланудың ғылыми негізделген тәсілдерін жасау. Әдістер: Термостат-салмақ әдісі, И.В. Тюрин әдісі, Мачигин әдісі, ионометриялық әдіс. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Жамбыл облысы, Қордай ауданы, Кенен ауылы «Батыр» шаруа қожалығының таубөктерлік-дала аймағында теңіз деңгейінің биіктігіне байланысты топырақ жамылғысы мен жайылымдардың ботаникалық құрамы зерттелінді. Зерттеу жұмысы топырақ - өсімдік - жануарлар - мал шаруашылығы өнімдері жүйесінде жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде Жамбыл облысының таубөктерлік-дала аймақтағы қой шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге жайылымдардың өсімдік жабынының өсімі және өсуі 15-18%-ға дейін қалпына келтіруге және тиімді мал жаю жолымен мал өнімін 12 %-ға дейін арттыруға мүмкіндік берді.

Негізгі мәселе: Адамның денсаулығы мен ұзақ өмір сүруінің негізгі кілті - органикалық таза тамақ өнімдері мен сусындарды пайдалану. Семіздікке қарсы алдын-алу және диеталық терапияға ерекше назар аударылады, қант диабеті, туберкулез, асқазан жарасы, жүрек-тамыр және әртүрлі жүйке аурулары, жүрек ишемиясы және гипертония, яғни метаболикалық бұзылулармен байланысты аурулар.Қымыздың адам тамағының диеталық сапасын арттырудағы рөлі өте маңызды. Өйткені олардың құрамында ағзада синтезделмейтін көптеген маңызды заттар бар.Бұл халықтың денсаулығын сақтаудың ең қарапайым және тиімді әдісі. Мақсаты: Павлодар қаласының сауда орындарындарынан алынған қымыздың микробиологиялық көрсеткіштерін салыстырмалы түрде зерттей отырып адам денсаулығына пайдалы қымызды таңдау: қымыздың құрамы мен тағамдық құндылығын зерттеу; Павлодар қаласы сауда орындарындағы қымыздың органолептикалық қасиеттерін зерттеу; қымыздан бөлінген микроорганизмдердің культуралық және морфологиялық қасиеттерін зерттеу. Әдістері: Қымыздың оргоналептикалық, физико-химиялық көрсеткіштерін және қымыздан бөлінген микроорганизмдердің культурасын және морфологиялық қасиеттерін классикалық әдістерді қолдана отырып зерттедік. Зерттеу циклі бiрнеше өзара байланысты кезеңдерден тұрады. Бірінші кезенде ұлттық қышқыл сүт сусындарынан органолептикалық, физико-химиялық көрсеткіштері анықталып келесіде, микроорганизмдер бөлу жүргiзiледi. Қымыз ұлттық қышқыл сүт сусыны пайдаланды. Бұдан әрі бөлінген микроорганизмдердiң культуралық және морфологиялық қасиеттері зерттеледі. Бие сүтін қымызға ашыту бірқатар микроорганизмдердің әсерінен жүреді, олардың арасында сүт қышқылды бактериялары (таяқшалар) және қымыз ашытқысы маңызды рөл атқарады сол ашытқылар «Сүт» АҚ кәсіпорын лабораториясында зерттелді. Осы микроорганизмдердің тіршілік әрекетінің арқасында сүтте сүт қышқылы, көмірқышқыл газы, шарап спирті және хош иісті заттар пайда болады, олардың болуы қымыздың диеталық қасиеттерін, оның ерекше дәмі мен хош иісін анықтайды. Сүт қышқылы бактериялары қышқыл, ал ашытқы – алкогольді ашыту өнімдері.Алайда қымыз микрофлорасы тек гигиеналық жағдайларды қатаң сақтай отырып, таза дақылдарда дайындалған жағдайда ғана сүт қышқылды бактериялармен және ашытқылармен шектеледі. Қымыз жасау кезінде сүтке басқа микроорганизмдер де енеді, олардың арасында стрептококктар да бар. Стрептококктардың рөлі сүт қышқылы бактерияларының рөліне ұқсас - олар сонымен қатар жақсы қышқыл түзушілер болып табылады, ал төмен температурада олар тіпті таяқшалардан да асып түседі. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Бұл ғылыми жұмыста біз Баянауыл және Шарбақты қымыздарының микробиологиялық көрсеткіштерін зерттедік. Зерттеу сонында Баянауыл қымызының қышқылдығы жоғары және барлық стандарттарға сай екенін қорытындай келе сол қымызды тұтынуға ұсынамыз

Ашыған сүт өнімдерін әзірлеу саласындағы заманауи зерттеулер сүт компоненттерінің биожетімділігін арттыруға, сондай-ақ денсаулыққа пайдалы қасиеттерін арттыратын қышқылдың бактериялық компоненттерін қолдануға бағытталған. Гель биополимерлеріне иммобилизацияланған пробиотикалық дақылдардың дәстүрлі сүзбесі мен ашытқысынан тұратын аралас ашытқымен майсыз сүтті ашыту процесін қолдану өте маңызды. Осы зерттеудің мақсаты функционалдық ингредиенттерге байыту мақсатында ферменттелген майсыз сүтке енгізу үшін пробиотикалық дақылдар қауымдастығынан тұратын, гель биополимерлеріне (мембраналарға) иммобилизацияланған ұйытқының оңтайлы мөлшерін анықтау болып табылады. Бір факторлы эксперимент қолданылды. Реттеу факторы ретінде Propionibacterium freudenreichii subsp мәдениеттер қауымдастығы қолданылды. Shermanii, Bifidobacterium lactis және Streptococcus thermophilus, гель биополимерлеріне иммобилизацияланған, майсыз сүтке мембраналар түрінде қосылады (ашытылған сүт массасының пайызымен анықталады). Басқарылатын факторлар майсыз сүтті Ашыту үрдісінің тиімділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді таңдады, олар белсенді қышқылдық, бифидобактериялардың өміршең жасушалары санының логарифмі, пропион қышқылы бактерияларының өміршең жасушалары санының логарифмі, органолептикалық бағалау. Басқарылатын факторлар мәндерінің жиынтығын Математикалық талдау нәтижелері негізінде, пробиотикалық дақылдардың ашытқы санына байланысты, Table Curve 3D-v4 Математикалық компьютерлік бағдарламасын қолдана отырып, ашытқының өнімнің сапалық көрсеткіштеріне әсер ету дәрежесін анықтауға мүмкіндік беретін математикалық модельдер құрылды.

Әрбір компания үшін отандық өндірушілердің тізіліміне кіруге мүмкіндік беретін Индустриялық сертификатты алу өте маңызды, өйткені олар үлкен тапсырыстар алуға үміттенеді. Индустриялық сертификатты алғаннан кейін олардың әртүрлі тендерлер мен сатып алуларға қатысу перспективалары едәуір артады, онда олар өз қабілеттерін көрсете алады, отандық өндірушілермен бәсекеге түсе алады, сондай-ақ импорттаушылар алдында артықшылыққа ие болады. 2019 жылғы 1 шілдеден бастап индустриялық сертификат Мемлекеттік сатып алуға қатысу үшін міндетті болды. Мемлекеттік сатып алуларды жүзеге асыру ережелеріне тиісті өзгерістерді ҚР Қаржы министрлігі енгізді. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің м.а. 24.02.2015 ж. №155 бұйрығымен бекітілген «тауардың шығарылған елін айқындау, тауардың шығарылуы туралы сертификат беру және оның күшін жою жөніндегі қағидалардың» тәжірибесін ескере отырып, құжат жекелеген өндірістердің бірқатар» тар «ерекшеліктерін ескермейтіні түсінікті болады. Мақаланың мақсаты – минералдық тыңайтқыштар өндіру жөніндегі химия өнеркәсібі кәсіпорнының Индустриялық сертификат алу мүмкіндігі үшін «отандық тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер өндірушілердің тізілімін қалыптастыру және жүргізу, сондай-ақ Индустриялық сертификат беру қағидаларына» өзгерістер мен толықтырулар әзірлеу. Берілген зерттеуде келесідей әдістер қолданылды: әдеби дереккөздерді зерттеу және талдау, Индустриялық сертификатты беру рәсімдерін модельдеу және статистика. Авторлардың ұсынысы бойынша қолдану проблемалары зерделенді, осы проблемаларды шешу жолдары табылды және «отандық тауар, жұмыс және қызмет өндірушілер тізілімін қалыптастыру және жүргізу, сондай-ақ Индустриялық сертификат беру қағидаларына» өзгерістер мен толықтырулар әзірленді. қазіргі уақытта ережелер мұқият пысықтауды қажет етеді. Бұл мәселені уәкілетті мемлекеттік органдармен, қауымдастықтармен және бизнес өкілдерімен бірлесіп қарау қажет, өйткені Индустриялық сертификат алу Мемлекеттік сатып алуға қатысуға, тиісінше Қазақстан Республикасының экономикасына тікелей әсер ететін болады.

Негізгі мәселе: Зерттеу Павлодар облысындағы «Асылтас» шаруа қожалығында ірі қара малдың, жылқының, шошқаның және басқа жануарлардың буаздылығын ерте анықтауға және жануарлардың репродуктивті жүйесінің патологиясын анықтауға арналған. Зерттеу барысында буаздықты диагностикалаудың дәстүрлі клиникалық трансректальды және ультрадыбыстық әдістері қолданылып, жануарлардың ішкі ағзаларын ультрадыбыстық зерттеудің ерекшеліктері айқындалды. Осы мақалада ұсынған қорытындылар заманауи диагностикалық құралдарды (ультрадыбыстық) қолдану зерттелетін органдардың жағдайын көрнекі түрде көруге, патологияны дұрыс диагностикалауға және емдеу үрдісінде жануарлардың сауығу динамикасын бақылауға мүмкіндік береді. Аналық ұрықтандырудың оңтайлы уақытын анықтау, эмбриогенезді және репродуктивті органдардың жай-күйін қалыпты және жануарларда патология кезінде зерттеу үшін жүктілікті, жыныстық цикл сатысын барынша ерте, объективті, жедел және үнемді диагностикалау мақсатында мал шаруашылығы практикасында УДЗ (ультрадыбыстық зерттеу) әдісін қолдануды ұсынамыз. Мақсаты: Ірі қара малдың репродуктивті жүйесінің патологиялық ауруларын анықтау. Әдістері: Зерттеулер «Асылтас» ШҚ шаруашылық жағдайында 2021–2022 жылдар аралығында жүргізілді. «Асылтас» ШҚ шаруашылығы сиырлардың екі тұқымына маманданған: қырдың қызыл және симментал, барлығы 100 бас. Қырдың қызылсиырларының сүт өнімділігі 2500-нан 3000 кг-ға дейін өзгереді, май мөлшері 3,3–4,1 %. Асыл тұқымды шаруашылықтардағы өнімділігі бойынша симментал тұқымы 3500 – ден 4500 кг-ға дейін, ал сүттің майлылығы 3,75-тен 3,8 %-ға дейін. Алғашқы ұрықтандыру 15–18 ай жасында жүргізіледі. Сиырлардың шамамен 75 % - ы жасанды түрде ұрықтандырылады. Сиырлардың 80 %-ы құрамында 20%-ға дейін сіңірілетін ақуыз бар құрама жеммен қоректенеді. Физиологиялық жағдайына және өнімділігіне байланысты сиырлар күніне 5–15 кг құрама жем және 7–20 кг шөп алады. Зерттеулер 5 сиырда жүргізілді. Буаздықты диагностикалаудың дәстүрлі клиникалық трансректальды және ультрадыбыстық әдістері қолданылды. Зерттеулер ірі қара малдың, жылқының, шошқаның және басқа жануарлардың буаздылығын ерте анықтауға және жануарлардың репродуктивті жүйесінің патологиясын анықтауға арналған. PS-301V ветеринарлық ультрадыбыстық сканері қолданылды. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Ауылшаруашылық жануарларының ішкі ағзаларының даму ауытқулары мен патологияларын және буаздылықтың мерзімін ерте анықтауға мүмкіндік беруіне байланысты ультрадыбыстық зерттеу әдісін ветеринариялық практикада кең қолданысқа енгізу болып табылады.

мәселесі өзекті болып табылады. Дәл осы жануарлар, ең алдымен, ұстау және азықтандыру технологиясының бұзылуына, әлсіз дене төзімділігіне, жеміс беру және сүт өндіру кезінде ауыр жүктемелерге байл анысты әртүрлі ауруларға бейім. Зат алмасуының әртүрлі бұзылыстары нәтижесінде шаруашылықтарда сиырлардың төлдеуі әртүрлі ауытқулармен жүретіні белгілі. Гормоналды бұзылуларға байланысты қандағы кальцийдің болмауы малдың өлуіне жиі себеп болатын төлдегеннен кейін гипокальциемияға және парезге әкеледі. Сондықтан сиырлардағы төлдеу парезінің алдын алу және емдеу сызбаларын жетілдіру өте өзекті. Мақаланың мақсаты – Ақмола ауданындағы «Тассу» шаруа қожалығы базасында сиырлардың төлдегеннен кейінгі парезінің алдын алу және емдеу шараларын жетілдіру. Ақмола облысындағы мал шаруашылығында, «Тассу» шаруа қожалығында көктемгі-жазғы кезеңдердегі жұмыстар өндірістік жағдайда жүргізілді. Зерттеу нысаны – буаздығы 250-260 күн болатын қара ала сиырлар. Тәжірибе тобында – 22, бақылау тобында – 12 жануар іріктелді. Жануарлардың орташа салмағы 567±34,5 кг, жасы 5-6 жас. Тәжірибе тобының сиырлары Карсулен препаратының инъекциясын алды, оның құрамына: 2 % Cardus marianus D3, 1 % Sulfur D6 және 1 % Arsenycum album D6 кіреді. Қарсуленді сиырларға 100 кг мал салмағына 1 мл мөлшерінде бұлшықет ішіне немесе тері астына енгізді, дозасы бір жануарға 5 мл-ден кем болмауы керек. Төлдегеннен кейінгі кезеңде сиырлардағы төлдегеннен кейінгі парезді кешенді терапияда Қарсуленді күніне 1-2 рет бұлшықет ішіне немесе тері астына қолданады. Карсулен препаратын қолдану құрамы: 1 % Cardus marianus D3, 1 % күкірт D6 және 1 % Arsenycum album D6 белок, көмірсу, май алмасуына реттеуші әсер етеді, асқазан-ішек жолдарының бұзылған қызметін қалпына келтіреді. , бауыр және бүйрек.

Негізгі мәселе: Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауында алға қойылған басым міндеттерді шешу аясында тамақ өнеркәсібін, оның ішінде сүт өнімдерін дамытуға зор рөл беріліп отыр. Тамақ өнімдерінің сапасын, биологиялық, тағамдық құндылығын және қауіпсіздігін арттыру үшін био және нанотехнологиялар жетістіктерін пайдалана отырып, өсімдік және жануарлардан алынатын шикізатты өңдеу саласындағы салалық ғылымның алдында үлкен міндеттерді шешу керек. Өндірістің өзінің, сондай-ақ Қазақстан Республикасы халқының өмір сүруінің экономикалық, әлеуметтік және экологиялық аспектілерін жақсарту мақсатында өсімдік және жануар текті шикізатты кешенді өңдеуді ұйымдастырудың жаңа тәсілдері қажет. Өңделген ірімшіктердің кең ауқымына қарамастан, ол үнемі жаңартылып отырады. Бұл тағамтану ғылымының талаптарын қанағаттандыру қажеттілігімен, тұтынушылар сұранысының өзгеруімен, сонымен қатар шикізаттың болуымен және ірімшіктің белгілі бір түрінің пайдасы туралы ойлармен түсіндіріледі. Зерттеудің жұмыс гипотезасы шикізатты балқыту үшін ортаның белсенді қышқылдығына әсер ететін, құрылымын тұрақтандыратын, ылғалды байланыстыратын және дайын өнімнің консистенциясы мен органолептикалық көрсеткіштерін жақсартатын реагенттерді қолдануға болады деген болжам еді. Мақсаты: cырды балқыту үрдісі туралы теориялық мәлімет беру. Балқу процесі шикізат белок мицеллаларының әртүрлі формаларымен тығыз байланысты екенін көрсетіңіз. Өңделген ірімшік құрылымының қалыптасуына тұз – балқытқыштың түрі мен мөлшерінің әсерін анықтау. Тәжірибелік өнімдердің реологиялық көрсеткіштерін анықтаңыз. Өңделген ірімшіктердің скорингіне сәйкес тәжірибелік өнімдердің органолептикалық көрсеткіштерін бағалау. Судың белсенділік индексін (aw) белгілеңіз, тәжірибелік өнімдердің микробиологиялық көрсеткіштерін анықтау. Әдістері: әдеби дереккөздерді зерттеу және талдау, реологиялық әдістер, сүт өнімдерінің сүт шикізатын органолептикалық зерттеу. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: сыр ірімшігінің балқыту процесі зерттелді. Өңделген ірімшік құрылымының қалыптасуына тұз-балқытқыштың түрі мен мөлшерінің әсері анықталды. Эксперименттік өнімдердің органолептикалық көрсеткіштері өңделген ірімшіктердің баллдық көрсеткіштеріне сәйкес бағаланды.

Негізгі мәселе: Қазақстанда «елішілік құндылықты және экспортқа бағдарланған өндірістерді дамыту» Бағдарламасын іске асыру шеңберінде сүттің құрамдас бөліктерін шоғырландыру үшін мембраналық үрдістер енгізілетін жаңа заманауи сүт кәсіпорындары белсенді жаңғыртылып, құрылуда. Бұл шикізатты ұтымды және кешенді пайдалану үшін, оның ішінде екінші реттік ресурстарды қайта өңдеу есебінен қажет, олардың негізгісі сарысу болып табылады. Дәстүрлі тамақ өнімдерін өндіру үрдістерін жетілдіру және инновациялық технологияларды әзірлеу жаңа технологиялар мен технологиялық жабдықтарды пайдалану кезінде ғана мүмкін болады. Мембраналық үрдістер сұйық сүт өнімдерін фракциялау мен концентрациялауды қолдану үшін кеңінен қолданылады, бұл шикізатты қайта өңдеу мәселелерін жаңа жолмен шешуге мүмкіндік береді және тағамның жаңа түрлерін дамытуға мүмкіндіктер ашады. Мақсаты: Қазақстанда сүт сарысуын өндіру мен өңдеуге талдау жасау. Мембраналық технологиялардың негізгі түрлерін және оларды Қазақстан Республикасында сүт өнеркәсібінде пайдаланудың артықшылықтарын қарастыру. Сүт сарысуын өңдеудегі мембраналық технологиялардың рөлін негіздеу, сүт сарысуының минералсыздандырылуын қамтамасыз ету, биологиялық құндылығы жоғары және тұтынушылық қасиеттері бар өнімдерді алу, энергия тасымалдаушылардың құнын төмендету, көлік шығындарын үнемдеу мақсатында шикізат көлемін азайту үшін мембраналық өңдеу әдістерін енгізудің әртүрлі тәсілдерін сипаттау, сүттің қатты заттарын қалдықсыз өңдеу, суды қайталама пайдалану. Әдістері: әдеби көздерді, сүт шикізатын және қайталама сүт өнімдерін өңдеудің мембраналық әдістерін зерттеу және талдау. Нәтижелері және олардың маңыздылығы: Қазақстан Республикасында сүт өнімдерін өндіруде ресурс үнемдейтін мембраналық технологияларды қолдану мәселелері зерделенді, кәсіпорындардың экономикалық тиімділігін арттыру үшін осы проблемаларды шешу жолдары табылды, елдегі әлеуметтік және экологиялық тиімділікке оң әсерін тигізеді.

Негізгі мәселе: қазіргі кезде елімізде мал бағудың қарқынды дамыту мен ауыл шаруа шылығы жануарлары нәтижелілігі одан әрі өсуі үшін жеткілікті мөлшерінде арзан құнды жем шөп қажет болып отыр. Елімізде ежелгі заманнан бері табиғи жем шөп алқаптары мал шылық үшін азық өндірудің негізгі көзі болып табылады. Әлемдегі бағындық жерлердің қазіргі жағдайы қанағаттанарлықсыз деп бағаланып отыр. Табиғатты қолданудың теріс факторларының жиынтық әсерінен әлсіз және оңай бүлінетін бағындық жерлер экологиялық жүйелері тозуға ұшырайды. Өсемдіктер мен жер қыртысының азуы, шөлейттену жердің солт. Америкада 28 %, оңт. Америкада 23 %, Африкада 17 % және Австралияда 15 %-ын құрайды. Жемшөп базасының қанағаттанғысыз жай-күйін көбінесе бағындық жерлерді оң пайдаланбайтын фермерлік және шаруа қожалықтарының өздері күрделендіретіндігін, жануарларды жүйе сіз және нормаға сәйкес емес жаюға мүмкіндік береді және сол арқылы өсемдік жамылғысының нәтижелілігінің төмендеуіне, шөптің құрамы мен жем сапасының өзгеріске ұшырауына, арам шөптермен және жеуге болмайтын өсемдіктермен толып кетуіне, кейіннен жер қыртысының жел эрозиясының пайда болуына ықпал ететіндігін атап өткен жөн. Әлемімізде екі миллиард гектар немесе адамзаттың пайдаланатын жерлердің 24 %-ы белгілі бір дәрежеде деградацияға ұшырайды. Ауыл шаруа шылығы дақылдарының шығымдылығын және бағындық жерлердің құнарлылығын төмендету, мал басының және олардың нәтижелілігін азайту, сондай-ақ ауыл шаруа шылығының экспорттық әлеуетін қысқарту жер тозуының негізгі экономикалық салдары болып табылады. Мақсаты: еліміздің оңт.-шығысының тік аймақтылығы жағдайында бағындық жерлердің тозу себептерімен қоса оларды қалпына келтіру мүмкіндіктерін зерттеу, малды жаю әдісін пайдалана отырып бағындық жерлердің ресурстарды дұрыс пайдаланудың ғылыми тәсілдерін әзірлеу. Әдістер: термо стат салмақ әдісі, Тю рин әдісі, Мачи гин әдісі, ионо метриялық әдісі. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: оңтүстік шығысының тік аймақтылығы жағдайында Батыр шаруа қожалығының тау бөктірлік дала, тау бөктірлік қуаң дала және тау бөктірлік шөлейт аймағындағы теңіз деңгейінің биіктігіне байланысты бағындық жерлер алуан түрлі, соған орай жер қыртысының жамылғысы мен бағындық жерлердің ботаникалық құрамы зерттелінген болатын. Қойлардың меншікті ауырлылығы зерттеу барысында жаюдың тәсіліне қарай динамикасы бағаланды. Зерттеу жұмысы жер қыртысы өсемдік жануар мал бағу өнімдері жүйесінде жүргізілді.

Вакцина препараттарын шығаруға дейін өндіру олардың иммунобиологиялық параметрлерін, әсіресе қауіпсіздігі мен иммуногендік тиімділігін стандарттауды талап етеді. Кесек тері ауруына қарсы вакцинаның иммуногендік тиімділігінің көрсеткіші егілген ірі қараның вирулентті вирусқа төзімділігі болып табылады. Дегенмен, алдын ала зерттеулерге сәйкес, вирулентті бақылау вирусы тері астына жұқтырған кезде тән белгілері бар клиникалық ауруды тудырмайды. Мақсаты – кесек тері ауруына қарсы вакцинаның иммуногенділігін бағалау үшін патогенді вирустан, жұқтыру әдісінен және сезімтал жануардан тұратын кешен түріндегі биологиялық модельді жасау. Кесек дерматиттен зақымданбаған жергілікті ірі қара малдар кесек дерматитті көбейтуге және аурудың қоздырғышын дамытуға пайдаланылды. Бастапқы жұқпалы вирус ретінде 2016 жылы Атырау облысында егіс алқабында кесек дерматитпен ауырған ірі қарадан алынған түйіндердің (тері түйіндерінің) 20 % тіндік суспензиясын қолдандық. Иммуногенділікті бақылау үшін вирустық масса ретінде жануарларда вирусты «сергітуден» кейін алынған патогенді инъекция орнында тері түйіндерінің және ісінген тері тіндерінің 20 % суспензиясы қолданылды. Ауру вирустың сынама суспензиясымен тері ішіне, тері астына, 0,5 см3 дозада көктамырға енгізу және жануардың терісіне титрлеу арқылы жұқтырылған. Биологиялық модельдің тиімділігі сырқаттанушылықпен, ағымның ауырлығымен және аурудың көрінісінің ауырлығымен бағаланды. Вирустың далалық изолятымен біріншілік интрадермальды инфекция кезінде ауру үш жануардың бірінде гипертермия, депрессия, лакримация түрінде және жануарлар терісінде бірнеше түйінді түйіндердің пайда болуымен көрінеді. Жаңартылған тіндік вирус тері астындағы, тері ішілік және көктамырішілік инфекцияларда да клиникалық ауруды тудырды. Бірақ аурудың клиникалық белгілері вирусты тері ішілік егу кезінде айқынырақ болды, ал көктамырішілік егу кезінде ол өліммен аяқталатын ауыр түрде көрінді. Вирусты терінің әртүрлі аймақтарына интрадермальды жолмен егу әрбір жұқтырған нүктеде ауыратын ісіну түріндегі терінің тәуелсіз зақымдануының дамуына әкелді, содан кейін мөлшері мен қарқындылығы енгізілген вирустың дозасына байланысты болатын некроз. Тері патологиясының бұл дамуы in vivo вирус титрін анықтау әдісін жасауға мүмкіндік берді. Қоздырғыш инъекция орнындағы ісінген тіннен алынған тіндік вирус тері ішілік егу кезінде ірі қара малдың клиникалық ауруын қоздыруға кепілдік берді және кесек дерматитке қарсы өндірілген вакцина партияларының иммуногендік тиімділігін бағалауға мүмкіндік берді..

Мақалада зерттелген ет және өсімдік шикізатын ұтымды пайдалана отырып, дәстүрлі органолептикалық сипаттамалары және оңтайлы құрылымдық-механикалық қасиеттері бар, ақуыз-май және аминқышқылдық құрамы бойынша теңдестірілген, тағамдық құндылығы жоғары соңғы өнімі бар жоғары сапалы өнімдер алу - өзекті тақырып болып табылады. . Адекватты тамақтануға қойылатын талап балалар тағамына арналған ет өнімдерінің рецептурасын әзірлеудің негізі болып табылады. Балалар тағамы өнімдерінің рецептурасын таңдаған кезде бала ағзасындағы зат алмасу үрдістерінің жас ерекшеліктерін ескеру керек, бұл ретте бала ағзасының қоректік заттар мен энергияға физиологиялық қажеттіліктерін қанағаттандыру керек, сонымен қатар биологиялық және физиологиялық заңдылықтарды ескеру қажет. Балалардың ағзасындағы тағамның ассимиляциясын ескеру керек, тамақты ассимиляциялаудың маңызды шарты - ағзадағы ферменттер мен тағамның химиялық құрамы арасындағы сәйкестік. Бұл ереже тағамды ассимиляциялаудың барлық кезеңдерінде сақталуы керек. Бұған ақуыздардың, майлардың, көмірсулардың, витаминдердің, минералдардың теңгерімді қатынасын қамтамасыз ету үшін шикізатты іріктеу және оларды технологиялық өңдеу арқылы қоректік заттардың мақсатты теңдестірілуі арқылы қол жеткізіледі. Мақаланың мақсаты – ет және өсімдік шикізатын ұтымды пайдалану негізінде балаларға арналған гомогенді консервілердің технологиясын жасау. Зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде балалар тағамына арналған гомогенизацияланған ет және көкөніс консервілерінің физикалық-химиялық және органолептикалық сапа көрсеткіштерін бағалаудың стандартты әдістері қолданылды. Авторлар балалар тағамына арналған гомогенизацияланған ет және көкөніс консервілерін өндіру үшін ет және өсімдік шикізатын таңдау негіздемесін береді. Жаңа консервілердің физика-химиялық және органолептикалық сапа көрсеткіштері зерттелді. Жасымықтың құрылымдық-механикалық қасиеттеріне, сонымен қатар оның тағамдық және биологиялық құндылығының өзгеруіне консервілеудің технологиялық үрдістердің әсері анықталды. Ет және өсімдік шикізатын гомогенизациялаудың оңтайлы режимі таңдалды және негізделді. Балалар тағамына арналған гомогенизацияланған ет және көкөніс консервілерінің композициялық құрамын математикалық модельдеу жүргізілді. Жаңа консервілерді зарарсыздандыру режимдері негізделген. Балалар тағамына арналған дайын ет және көкөніс консервілерінің тағамдық және биологиялық құндылығы есептеліп, сапалық және сандық көрсеткіштері анықталды.

Мақала математикалық модельдеу әдістерін қолдана отырып, сүт өнімдерінің негізгі формулаларын жобалау мәселесіне арналған. Автор тамақ технологиялары саласындағы мәселелерді талдап, математикалық модельдеу келесі бағыттарда қолданылады деген қорытындыға келді: технологиялық үрдістердің режимдерін нақтылау, формулаларды жобалау және дайын өнімдердің сапасын бағалау, сондай-ақ оларды өндіріске қою кезінде жаңа өнімдердің жарамдылық мерзімдерін болжау. Мақсатты функциялардың максималды мәніне сүйене отырып, оңтайлы қалыпқа келтірілген қоспалар және дигидрокверцетиннің шекті рұқсат етілген концентрациясы таңдалады. Алынған математикалық тәуелділіктер мен модельдерге талдау жасалды, сызықтық теңдеулер жүйесі жасалды. Пробиотикалық дақылдардың өміршеңдігінің дигидрокверцетиннің массалық үлесіне тәуелділігінің математикалық моделі кремді ақуызды сүзбе өнімінің формулаларын жобалау кезінде жасалды, сүт ингредиенттерінің химиялық құрамы матрицасы ұсынылды, негізгі формулалардың сызықтық теңдеулер жүйесі жасалды. Зерттеу дигидрокверцетиннің кеңістіктік конфигурацияларын, сондай-ақ оның сүт майының тотығу үрдістеріне әсерін зерттеді. Дигидрокверцетиннің пробиотикалық қасиеттері бар микроорганизмдердің өміршеңдігіне әсерін зерттеу бойынша эксперименттік деректерді математикалық модельдеу жүргізілді. Дигидрокверцетиннің массалық үлесінің ашыту үрдісіне әсерін зерттеу бойынша алынған нәтижелер кешенінің қалыпқа келуі зерттелді. Дигидрокверцетинмен модельдік ортаны ашыту үрдісін сипаттайтын басқарылатын факторлар анықталды. Дигидрокверцетин кешені 0,50% - дан жоғары нормалау белгіленді, мақсатты функция оның ең төменгі мәні 0,53-ке дейін төмендейді.

Қазақстанның сүт нарығында жаппай өндірілетін сүт өнімдеріне қажеттілік азаяды және бір мезгілде функционалдық тамақтануға арналған инновациялық ашытылған сүт өнімдерінің ассортименті кеңеюде. Азық-түлік инновациялары елдің қазіргі экономикасында өсуді, әл-ауқат пен бәсекеге қабілеттілікті қалыптастыруда шешуші фактор болып табылады. Сүт және басқа да ашытылған өнімдердің жаңа түрлері технологиясының негізгі белгісі олардың жоғары биологиялық және тағамдық құндылығын қамтамасыз ететін негізгі шикізат пен биокорректорларды қамтитын көп компонентті формулалар болып табылады. Жаңа десерт өнімдері тікелей қолданылатын құрғақ ашытқы штаммдарымен немесе иммобилизацияланған bifimm probio стартерімен ашытылған өсімдік ингредиенттері бар сүт немесе ақуыз негізінде дайындалады. Мақаланың мақсаты – лакто- және бифидобактериялардың таза дақылдарының иммобилизацияланған тірі жасушаларын сүт-өсімдік ортасын ашыту үшін биокатализатор ретінде қолдану. Зерттеу барысында микробтық жасушаларды биополимер гельдеріне иммобилизациялау әдісі қолданылды: пектин, желатин, агар, геллан, пектин, инулин. Ең тиімдісі – жасушаларды 25 % концентрациясы бар биополимерлердің Сулы ерітіндісіне қосу әдісі. Гельге иммобилизациялау үшін "БК-Алтай-ЛС Бифи", "пайдалы партия", "Genesis", "Наринэ", "Vivo Биойогурт" концентраттарының құрамында сүт қышқылы және бифидо-бактериялардың таза дақылдары таңдалды, сондай-ақ негізгі рецепт бойынша ингредиенттер таңдалды: майдың массалық үлесі 1 %, 2,5 %, 3,2 %, табиғи Жарма қоспалары, джемдер, шырындар, жаңғақтар. Формулалар, Технологиялық схемалар мен өндіріс әдістері, прототиптер жасалды, сапа мен қауіпсіздік көрсеткіштері анықталды. Студенттер мен магистранттар К. Сүлейменова, А.Желдібаева, Н. Меренгер, А. Жұмаділова, А. Тоболинамен бірлесіп жүргізілген зерттеулер пудинг, самбук, желе, шайнайтын және пішінді мармелад сияқты ашытылған сүт десертті өнімдерінің түзілуінде иммобилизацияланған ашытқылардың әсер ету тиімділігін көрсетті. Өнімнің жаңа түрлерінің барлық прототиптері сапа мен қауіпсіздіктің органолептикалық, физика-химиялық және микробиологиялық көрсеткіштерімен анықталды. Ең жақсы көрсеткіштері бар 20 прототиптің ішінен 5 үлгі таңдалды, онда сүттің, пробио Бифиммінің және биокорректорлардың оңтайлы қатынасы орташа есеппен 70:20:10 құрады. Сапа мен қауіпсіздікті талдау көрсеткендей, иммобилизацияланған ашытқыларды қолданатын жаңа ашытылған сүт өнімдері тікелей енгізілетін ашытқылармен салыстырғанда -70 % - дан астам пайдалы әсерге ие, функционалдық қасиеттерге ие және Қазақстанда дұрыс тамақтану үшін пайдаланылуы мүмкін

Негізгі мәселе: ақуыздардың тағамдық құндылығы ең алдымен маңызды аминқышқылдарының құрамымен сипатталады және сіңімділігімен анықталатыны белгілі. Адам ағзасы жақсы жұмыс істеуі үшін ақуыздар ғана емес, маңызды аминқышқылдарының белгілі бір мөлшері қажет. Себебі олардың біреуінің жетіспеушілігі немесе болмауы денсаулықтың ауыр бұзылуын тудырады. Ақуыздың жетіспеушілігі мәселесі көптеген себептерге байланысты жаһандық болып табылады және оны шешу үшін тағамдық ақуыздың дәстүрлі емес көздері, атап айтқанда өсімдік тектес көздерін пайдалану перспективаларын зерттеу қажет. Мақсаты: осыны ескере отырып, бұл мақала бірнеше жыл бойы жүргізілген зерттеулердің нәтижелерін ұсынады. Олардың нысандары сүт-өсімдік өнімдері және ноқат ұнынан ақуыз гидролизаты таңдалуы керек. Сонымен қатар, дайын өнімнің жаңа түрінің физика-химиялық және құрылымдық-механикалық қасиеттерін жақсарту үшін оны өсімдік тектес толтырғыш ретінде қолдану мүмкіндігі анықталды. Бұл зерттеулердің мақсаты – сүт компоненттерімен бірге өсімдік компоненттері қолданылатын функционалды бағыты бар сүт-өсімдік тектес өнімнің жаңа түрін өндірудің технологиялық кезеңдерін анықтау және айқындау. Әдістері: компоненттерді таңдағанда жергілікті аймақта өсірілген шикізатқа артықшылықты берілетінін атап өткенін жөні қоршаған орта. Әсіресе жас ұрпақ үшін маңызды. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: жаңа сүт-көкөніс сүзбе массасының технологиясын жасау кезінде әрбір технологиялық операцияның оңтайлы режимдері және көкөніс компонентін енгізудің ең мақсатты кезеңі анықталды. Жасалған өнімді өндіріске енгізе отырып, өндіруші қажетті құрал-жабдықтардың болмауы және оны қымбат сатып алу мәселесіне тап болмайды. Ұсынылған технология бойынша ұйымдастырылған өндіріс сүзбе және сүзбе өнімдерін өндірумен айналысатын кәсіпорындарда бар жабдықтарға барынша бейімделгендіктен, технологиялық қайта жарақтандыруды қажет етпейді.

түрде пайдаланған кезде тұтастай алғанда немесе ағзаға реттеуші әсер ететін табиғи өнімдерді пайдалануды білдіреді. Оның нақты жүйелері мен мүшелері (иммуностимуляторлар, қан қысымын, холестерин деңгейін және т.б. биокорректорлар). Функционалды сүт өнімдерін жасау кезінде рецепттер тағамдық талшықтардың, витаминдер мен микроэлементтердің, органикалық қышқылдардың және басқа да биологиялық белсенді қосылыстардың көздері болып табылатын өсімдік тектес ингредиенттерді көбірек қамтиды, олар сонымен қатар дәм толтырғыштар ретінде де қызмет ете алады. Мақаланың мақсаты – бақша мәдениеті көкөністерінің сығындысын қосып ашытылған сүт өнімін дайындау технологиясын жасау. Ол үшін мыналар қажет болды: дайындалған сүтке енгізілген йогурт стартерінің мөлшерін (дозасын) таңдау, сондай-ақ сусынның ашыту үрдісіне температураның әсерін зерттеу; қоспаға енгізілген көкөніс толтырғышының мөлшерін (дозасын) және оның сусынның органолептикалық көрсеткіштеріне әсерін зерттеу; ашығанға дейін және ашытқаннан кейін оған қауын дақылы сығындысы қосылған сусынның органолептикалық қасиеттерін зерттеу; көкөніс толтырғышының ашыту үрдісіне әсерін зерттеу; өсімдік толтырғышының дозасының қышқыл түзілу процесіне әсерін зерттеу; сүт және көкөніс йогурттарына микробиологиялық зерттеулер жүргізу; сақтау кезінде сүт және көкөніс йогурттарының қышқылдығының өзгеруін зерттеу; сығындының химиялық құрамы мен биологиялық құндылығына мұздату үрдісінің әсерін зерттеу.Жұмыстың практикалық бөлігін орындау кезінде физика-химиялық, органолептикалық және микробиологиялық зерттеулер қолданылды. Орындалған жұмыстардың нәтижелерін талдай келе, ашытылған сүт өнімдерін дайындау технологиясына асқабақ сығындысын қосу арқылы барлық физика-химиялық көрсеткіштерге сәйкес келетін жаңа ашытылған сүт өнімін алуға болады деген қорытындыға келдік, органолептикалық және микробиологиялық талаптар.

Энергия жүйелерін дамытудың қазіргі кезеңі олардың интеллектуалдылығын арттыру қажеттілігімен сипатталады, яғни энергия жүйесіне кіретін барлық компоненттерді тиімді басқару мәселелерін шешуге қабілетті ортаны қалыптастыру. Қазіргі заманғы энергетикалық жүйелердің ерекшеліктерінің бірі-белсенді тұтынушы, яғни өз қуатын жүктеу кестесін оңтайландыруға, энергия тұтынуды жоспарлауға, энергия тұтынуды парасаттандыруға мүмкіндігі бар тұтынушы. Ақпаратты жинаудың, өңдеудің және ұсынудың, сондай-ақ интернет желісі арқылы осы ақпаратты берудің цифрлық жүйелері болумен қатар, энергия жүйелерін басқарудың күрделі мәселесін шешу үшін қарастырылып отырған энергия жүйесінде болып жатқан үрдістерді сипаттай алатын нақты үрдістерге барабар көптеген модельдерді әзірлеу қажет. Қарастырылып отырған энергия жүйесінің элементтерінде, сондай-ақ байланысты элементтердің жиынтығында жүретін өзара байланысты үрдістерді барабар сипаттай алатын модельдерді әзірлеу. Ұсынылған интеллектуалды модельдер негізінде энергетикалық жүйелердің элементтерін тиімді басқару мәселелерін шешуге мүмкіндік беретін әдістерді әзірлеу. Энергия жүйесінің интеллектуалдылығын арттыру мәселесін шешу үшін баланстық теңдеулер мен жасанды интеллект әдістері негізінде энергия жүйесіне кіретін энергияны көп қажет ететін кәсіпорынның электр кешендерінің сызықтық емес бейімделу модельдері жасалды. Қарастырылып отырған өндіріс ретінде қасиеттері, инерциясы, сызықтық емес және оқшаулануы бар алюминий тотығын өндіру таңдалды. Өндірістің бұл түрі, мысалы, шикізатты басқа химиялық құраммен өңдеуге түсумен байланысты, оның жұмысының басқа режимдеріне көшу кезінде энергия тұтынудың өзгеруін болжау мүмкін себептеріне байланысты болжау үшін ең қиын болып таңдалды. Ретроспективті деректердің ұзақ уақыт қатарларын пайдалану қажеттілігінен бас тартуға мүмкіндік беретін жасанды интеллект әдістері негізінде үздіксіз инерциялық сызықты емес тұйық өндірісі бар электротехникалық кешендердің энергия тұтынуының статикалық және динамикалық модельдері әзірленді. Үздіксіз энергияны қажет ететін өндірістің қарастырылып отырған түрі үшін апаттық жағдайларды және ішінара техногендік апаттарды болжауға мүмкіндік беретін негізгі басқарылатын параметрлерден энергия тұтыну мен технологиялық үрдістердің динамикалық сипаттамалары алынды. Генетикалық алгоритм негізінде технологиялық параметрлер мен құн факторларын ескере отырып, үздіксіз өндірістің энергия тұтынуын басқарудың көп параметрлік оңтайландыру міндеті шешілді.

Негізгі мәселе: мақала реторт қаптамасының негізгі түрлерін, сондай-ақ оны жасау үшін қолданылатын полимерлі және аралас материалдарды зерттеуге арналған. Авторлар заманауи нарықта ұсынылған реторт-қаптаманың жіктемесін құрастырды, орау материалдарының технологиялық қасиеттерін зерттеді, сондай-ақ қазіргі реторт-қаптамаға қойылатын талаптарды анықтады: 120 °С төмен емес температурада зарарсыздандыруға төзімділік, буға төзімділік және ылғалға төзімділік, консервіленген өнімдерге химиялық инерттілік, герметикалығы, газ өткізгіштігі төмен. Реторт-қаптамаға қажетті қасиеттерді беру үшін ол көп қабатты полимерлі немесе аралас материалдардан жасалады, олардың әрқайсысы белгілі бір функцияларды орындайды. Полимерлі және аралас материалдардың оттегіге қатысты төзімділік қасиеттерінің арқасында реторт-қаптама консервіленген өнімнің жарамдылық мерзімін 5 жылға дейін қамтамасыз ететіні анықталды, бұл шыны және металл қаптамаға балама ретінде полимерлі және аралас материалдардан жасалған реторт-қаптаманы қолдануға мүмкіндік береді. Мақсаты: тамақ өнеркәсібінде реторт-қаптаманы қолданудың қазіргі жай – күйі мен перспективалық бағыттарын талдау, реторт-қаптаманың заманауи жіктемесін әзірлеу, реторт-қаптаманы дайындау үшін пайдаланылатын материалдардың технологиялық қасиеттерін зерттеу. Әдістері: мақалада талдау және шегеру әдістері қолданылады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: эксперименттік зерттеулерде заманауи реторт қаптамасының сыртқы қабаттарының құрамы талданды және полипропилен немесе полиэтилентерефталат жиі қолданылады деген қорытындыға келді, өйткені бұл полимерлі материалдар термиялық және химиялық төзімді, бу мен ылғалға төзімді келеді. Газдарға тосқауыл болып табылатын материалдар – алюминий фольга, металдандырылған пленкалар, этилен винил спирті, полиамид ортаңғы қабат ретінде қолданылатыны анықталды. Мұндай материалдар мен қаптамаларды жасау үшін полимерлердің бірлескен экструзиясы, көп қабатты инъекциялық қалыптау немесе ламинаттау қолданылатыны дәлелденді. Нәтижелер аралас қаптама материалдарының жоғары тосқауыл қасиеттерін көрсетеді, сондықтан қолданылатын полимерлі және аралас материалдардың термиялық және химиялық тұрақтылығы консервіленген өнімдердің барлық дерлік топтарын орау үшін реторт қаптамасын пайдалануға мүмкіндік береді. Қаптаманың газ тосқауылы мен жарықтан қорғау қасиеттерін оралатын және зарарсыздандырылатын өнімнің түріне және оны сақтау ұзақтығы мен шарттарына қойылатын талаптарға байланысты реттеуге болатындығы туралы кіріс енгізілді.

Мақала математикалық модельдеу әдістерін қолдана отырып, биогурт құрылымын қалыптастыруға физикалық-химиялық факторлардың әсер ету дәрежесін зерттеуге арналған. Автор Кохрен критерийлерінің шекті рұқсат етілген мәндерін және Фишердің есептік мәнін анықтады, регрессия теңдеуінің коэффициенттерін талдады. Зертханалық және өндірістік жағдайларда алынған эксперименттік-аналитикалық материал негізінде математикалық модельдеу жүргізілді. Реттелетін факторлар таңдалады (тұрақтандыру жүйелерінің саны, температура және қамшының ұзақтығы. Басқарылатын факторлар таңдалады (компоненттер қоспасының шайқалуы, сақтау үрдісінде биогурттың шайқалуының салыстырмалы тұрақтылығы, тиімді тұтқырлық коэффициенті, консистенцияны органолептикалық бағалау). "GRINDSTED® SB 550A" және "CREMODAN SUPER" тұрақтандырушы жүйелерімен биойогурт компоненттерінің массасын шайқау үрдісіне Математикалық талдау және модельдеу жүргізілді. Эксперименттік зерттеулерде "GRINDSTED® SB 550A" және "CREMODAN SUPER" тұрақтандырушы жүйелерінің ешкі сүтіне негізделген био-гурт құрылымын қалыптастыруға және олардың сақтау тұрақтылығына салыстырмалы әсері зерттелді. Ешкі сүтіне негізделген биойогурттың тұтынушылық сипаттамаларына тағамдық қоспалардың түрі мен мөлшерінің әсер ету дәрежесін сипаттайтын эксперименттік зерттеулердің кешенді нәтижелері ұсынылған. Математикалық модельдеудің алғашқы екі кезеңінен алынған деректерді салыстырмалы талдау нәтижелері келтірілген: тағамдық қоспаның түрі және оның ұтымды мөлшері, сондай-ақ технологиялық үрдістің параметрлері - өнімді шайқау. "GRINDSTED® SB 550A" тұрақтандырғыш жүйесі мөлшерінің барлық шайқау режимдерінде формула компоненттері массасының 0,4% – дан 1,0% - на дейін ұлғаю шамасында өнімнің динамикалық тұтқырлығы коэффициентінің ұлғаюы байқалатыны дәлелденді, "шайқалудың" басқа көрсеткіші - "grindsted® SB 550A" тұрақтандырғыш жүйесін 1,0% мөлшерінде енгізген кезде азаяды.

Мақалада салауатты өмір салтын ұйымдастыру шеңберінде спортпен, фитнеспен айналысатын халықтың тиісті физикалық жай-күйін қолдау мәселесін шешуге бағытталған спортшылардың тамақтануы үшін мамандандырылған тамақ өнімдерін әзірлеу және өндіру жөніндегі бағыттың өзектілігі негізделген. Мақаланың мақсаты - спортпен, фитнеспен айналысатын және дене шынықтырумен айналысатын халыққа арналған жалпы сауықтыру сипатындағы мамандандырылған тамақ өнімдерін әзірлеу. Алынған нәтижелер корреляциялық және регрессиялық талдау әдістерін және "Statistica 6.0"стандартты бағдарламалық пакеттерін пайдалана отырып статистикалық түрде өңделеді. Химиялық, микробиологиялық, органолептикалық көрсеткіштерді өлшеу стандартты әдістер мен заманауи құралдарды қолдана отырып жүргізілді: анализатор, аналитикалық анализатордың электрофорезіне арналған ұяшық, жоғары тиімді сұйық хроматограф және басқалар. Спорттық тамақтану үшін сүт негізіндегі ашытылған мамандандырылған тамақ өнімдерін жасаудың ғылыми тұжырымдамасы тұжырымдалды, спортшылардың тамақтануы үшін мамандандырылған тамақ өнімдерінің биотехнологиясы жасалды. Аналитикалық және эксперименттік зерттеулердің нәтижелерін іс жүзінде іске асыру үшін жаңа өнімдерді өндіруге арналған нормативтік және техникалық құжаттама пакеттері әзірленді, олар жұмыс істеп тұрған сүт саласы кәсіпорындарының өндірістік жағдайларында сынақтан өткізілді.

Мақалада маңызды мәселеге - сүт протеинімен, витамин-минералды кешенмен және пробиотиктермен және пребиотиктермен фортификацияланған (байытылған) ашытылған сау тағамдық сүт өнімдерін әзірлеуге, өндіруге және тұтынушыға жеткізуге арналған ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелері бар. Мақаланың мақсаты - эксперименттік деректерді математикалық модельдеу негізінде салауатты мамандандырылған тамақтану үшін фортификацияланған (байытылған) сүзбе өнімінің негізі ретінде пайдалану үшін тиімді ашытылған тамақ жүйесін анықтау. Оны өндірудің рецептурасы мен технологиясын жасаңыз. Жаңа өнімнің тағамдық, биологиялық және энергетикалық құндылығын зерттеу. Эксперименттік зерттеулерде заманауи технологиялар мен жабдықтар қолданылды: ультрафильтрлеу, фортификация және т.б. зерттеулер стандартты физика-химиялық, микробиологиялық әдістермен үш-бес рет қайталанды. Эксперименттік деректерді математикалық-статистикалық өңдеу "Statistica-6.0" бағдарламасын қолдана отырып жүргізілді. Дұрыс мамандандырылған тамақтану үшін сүзбе өнімін өндірудің рецептурасы мен технологиясы жасалды. Оның тағамдық, биологиялық және энергетикалық құндылығы зерттелді. Сүзбе өнімін өндірудің әзірленген рецептурасы мен биотехнологиялық параметрлері "Любинский ХҚК" АҚ жетекші кәсіпорнының өнеркәсіптік жағдайында сынақтан өтті. Сүзбе өнімінің сапасы мен қауіпсіздігі "ВНИМИ" ФГАНУ техно-химиялық бақылау зертханасында (Мәскеу қ.) зерттелген.

Негізгі мәселе: табиғи жем-шөп алқаптары (шабындықтар мен жайылымдар) едәуір аумақты алып жатыр және жем-шөп өндіруде ғана емес, сонымен қатар табиғатты ұтымды пайдалануда да маңызды рөл атқарады. Жайылымдарды сақтаудың негізі - жайылымдарды пайдалану және оларға күтім жасау жүйесі, олардың өнімділігін сақтауға және арттыруға бағытталған жайылымдық айналым болып табылады. Жайылымды жақсарту бойынша жайылым айналымы мынадай іс-шараларды қамтуы тиіс: жайылымды шабындықпен кезектестіру. Көп жағдайда жайылымдар жүктемені ескермей қолданылады, бұл олардың одан әрі бұзылуына және тозуына әкеледі. Сондықтан, осы жайылымдарда ұтымды пайдалану әдістерін қолдану және жайылымдарды пайдалану маусымдарын кезектестіруден және мезгіл-мезгіл демалудан тұратын жайылымдық айналымдарды енгізу арқылы қажет. Жайылымдарды пайдалануды реттеу әсіресе Жамбыл облысында өте маңызды, онда ауыл шаруашылығы алқаптарының жалпы ауданы 4, 5 млн. гектардан асады, оның ішінде жайылымдар 67 % - 2,9 млн. га құрайды. Өңірде табиғи жайылымдары бар, бірақ малы жоқ бес мыңнан астам ауыл шаруашылығы құрылымдары бар. Сонымен қатар, мал басының көп бөлігі иелік ететін аймақ тұрғындарының жайылымдары жоқ. Бұл елді мекендердің айналасында шамадан тыс мал жаюға әкеледі. Мақсаты: Жамбыл облысы Қордай ауданының тік аймақтылығы жағдайында мал жаю әдісін пайдалана отырып, жайылымдық жерлердің тозу себептерін айқындау негізінде шаруа қожалыққа жайылымдық ресурстарды ұтымды пайдаланудың ғылыми тәсілдерін әзірлеу. Әдістері: геоботаникалық зерттеу әдістерін қолдана отырып, тәжірибелік жайылымдық учаскелердің шекаралары анықталды. Содан кейін бақылау учаскелерде топырақтың су-физикалық және химиялық көрсеткіштері, жайылымдық массасы және жемнің құндылығы анықталды. Сонымен қатар, жануарлардың тірі салмағының өсуі және маусымдық жайылымдарда жайылымның экономикалық тиімділігі есептелді. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Жамбыл облысының тік аудандастыру жағдайында (950 га –тау бөктерлік дала аймағында, 1370 га – тау бөктірлік қуаң далада және 1880 га – тау бөктірлік шөлейт аймағында) жайылым түрлерінің айырмашылығы, негізгі өсімдік бірлестіктерінің жайылымдық жемінің өнімділігі мен қоректілік құндылығы, сондай - ақ жайылымдардың жекелеген учаскелері арасындағы салыстырмалы түрде аз қашықтық шаруа қожалыққа жайылымдық ресурстарды басқарудың маусымішілк жайылым айналымының схемасын ұсынуға мүмкіндік береді.

Негізгі мәселе: мақала глютенсіз макарон өнімдерін өндірудегі технологиялық параметрлерді әзірлеуге, сондай-ақ глютенсіз макарон өнімдерінің құрылымы мен органолептикалық көрсеткіштерінің қалыптасуына физика-химиялық факторлардың әсерін зерттеуге арналған. Авторлар Қазақстанда глютенсіз тамақ өнімдерін өндірудің заманауи тәсілдерін зерттеді. Зерттеу барысында функционалдық бағыттағы глютенсіз макарон өнімдерін өндіруде қолданылатын шикізаттың негізгі түрлері анықталды. Жаңа өнімді өндіру үшін шикізат пен функционалды ингредиенттерді дәлелді таңдау жүргізілді, өндіріс рецептурасы мен технологиясы жасалды, барлық температура мен уақыт режимдері сипатталды, жаңа өнімнің физикалық-химиялық, органолептикалық көрсеткіштері зерттелді, өндірістің блок-схемасы жасалды. Мақсаты: Қазақстан Республикасында глютенсіз өнімдер ассортиментін кеңейту үшін функционалдық және дәмдік ингредиенттерді қоса отырып, жүгері, күріш ұны негізінде байытылған және мамандандырылған тамақ өнімдеріне қойылатын талаптарға жауап беретін глютенсіз макарон өнімдерінің технологиясын әзірлеу. Әдістері: мақалада физика-химиялық және органолептикалық зерттеу әдістері қолданылады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: эксперименттік зерттеулерде зығыр ұны, «EdimCo» соя протеинінің изоляты, ксантан сағызы, диеталық талшық (псилий), «СУПЕРМАК» жақсартқышы қосылған күріш пен жүгері ұнына негізделген жаңа глютенсіз макарон өнімдерінің формуласы әзірленді. Жаңа глютенсіз макарон өнімдерін өндіру үшін тұтас бидай ұнының органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштерінің кешенді нәтижелері ұсынылған. Органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштердің, сондай-ақ дайын глютенсіз макарон өнімдерінің қауіпсіздік көрсеткіштерінің нәтижелері келтірілген. Мақалада келесі негізгі операциялардан тұратын жаңа макарон өнімдерін өндіру үрдісінің технологиялық параметрлері мен уақытша режимдері келтірілген: t = 10 0C кезінде шикізат дайындау, t = 40-45 0C кезінде макарон қамырын илеу, 40-10 кПа кезінде вакуумдау, 7 минут, 10-12 МПа кезінде престеу (экструзия), кептіру және тұрақтандыру 10-12 МПа, t = 20-25 0C 4 сағатта кептірілген бұйымдарды салқындату, t = 35 0С және 70 % салыстырмалы ылғалдылықта дайын бұйымдарды қабылдамау және буып-түю

Негізгі мәселе: қазіргі кезде негізгі өнеркәсіптік органикалық синтез және мұнайхимиялық өнеркәсіпте органикалық қосылыстарды алудың кең қолданылатын ең тиімді әдістерінің бірі көміртек моноксиді негізіндегі синтездер болып табылады. Бұл синтетикалық органикалық химияның маңызды саласы үздіксіз даму үстінде және оның жыл сайын тәжірибелік мәні өсуде. Пластикалық массаларды, синтетикалық талшықтарды, майлағыш майларды, еріткіштерді, жоғары октанды базалық бензиндерді және дәрілік препараттарды алу үшін құнды шикізат болып табылатын барлық оттекті органикалық қосылыстарды көміртек моноксиді негізінде іс жүзінде синтездеуге болады. Қазіргі заманғы әлемдік медицина тәжірибесінде 1000-ға жуық түрлі дәрілік препараттардың түрлері қолданылады. Ал медициналық практикада қолданылатын аса маңызды деген дәрілік препараттардың тізіміне 700-ге жуық атаулар кіреді. Әлемнің кез келген мемлекеті дәрілердің толық номенклатурасын өндіруге шамасы келмейді. Біздің мемлекетіміздің дәрі-дәрмекке деген қажеттілігі жылына 300 миллион АҚШ долларынан асады; қазіргі бар қуаттылықпен өз қажеттілігін тек 7 %-ға ғана қамтамасыз етеді. Ал қалғаны алыс және жақын шет елдерден импортталады. Мұнай мен газдың қорына бай Қазақстан Республикасында мұнайхимия саласының даму мәселесі өте өзекті болып табылады. Елдегі бар үш мұнай өңдейтін зауыттарда мұнай зауыттары газдарының көмірсутектік шикізаты негізіндегі мұнайхимиялық өндірістер саласы жоқ. Мұнайға бай Қазақстан үшін мұнай химиялық өнеркәсіптің қалыптасуы мен дамуы объективтік қажеттілік және бұл тек уақыт мәселесі. Мақсаты: изовалериан қышқылының ментил эфирін алу тәсілдерін жетілдіру мақсатында палладийдің фосфинді кешендері негізіндегі гомогенді каталитикалық жүйелер қатысында изобутиленді көміртек моноксиді және l-ментолмен гидрокарбментоксикарбонилдену реакциясын зерттеу болып табылады. Әдістері: органикалық синтез, гомогенді металкомплексті катализ, зерттеудің химиялық және физикалық әдістері. Нәтижелер мен олардың маңыздылығы: алғаш рет изобутиленді көміртек моноксидінің төменгі қысымында гидроментоксикарбонилдену реакциясындағы палладийдің фосфинді комплекстері негізіндегі түрлі жүйелердің каталитикалық активтілігі анықталды. Изобутиленді көміртек моноксиді және l-ментолмен палладийдің фосфинді комплекстері негізіндегі гомогенді каталитикалық жүйелер қатысында гидроментоксикарбонилдену реакциясының ықтималды жүру механизмі ұсынылды. Изобутиленді Pd(Acac)2-PPh3-TsOH, Pd(PPh3)4-PPh3-TsOH және Pd(PPh3)4-TsOH жүйелері қатысында көміртек моноксиді және l-ментолмен гидроментоксикарбонилдену реакциясын жүргізудің оңтайлы жағдайлары табылды.

Мақала Павлодар облысында спорттық тамақтану үшін сүт өнімдерінің базалық рецептураларын зерттеу және жобалау мәселесіне арналған. Авторлар мамандандырылған бағыттағы заманауи тамақ технологияларын әзірлеу саласындағы мәселелерді талдады. Ешкі мен сиыр сүтін салыстырмалы бағалау бойынша эксперименттік зерттеулер жүргізу үшін спортқа арналған жаңа ашытылған сүт өнімін өндіруге арналған шикізат ретінде Павлодар облысында кең таралған ешкілердің алты тобы құрылды: Альпі, тау-Алтай, саанен тұқымы, сондай-ақ симментальды сиыр тұқымы. Мақсаты – Павлодар облысында спорттық тамақтану үшін сүт өнімдерін өндірудің физика-химиялық және технологиялық параметрлерін әзірлеу. Зерттеу барысында құрылымдық-механикалық, физика-химиялық, органолептикалық зерттеу әдістері қолданылды. Зерттеудің сенімді нәтижелері алынды: жаңа өнімді өндіру үшін ешкі мен сиыр сүтінің май қышқылдық құрамы анықталды, ешкі мен сиыр сүтінің (шикізаттың) физика-химиялық және құрылымдық-механикалық сипаттамалары зерттелді. Авторлар көктемгі-жазғы кезеңде ешкі сүтінің ақуыздық құрамында жалпы ақуыздың 0,27 %-ға, Сарысу және казеин ақуыздарының тиісінше 0,07 %-ға және 0,2 %-ға, ақуыз емес азотты заттардың сиыр сүтімен салыстырғанда 0,01 %-ға шамалы артуы байқалады деген қорытындыға келді. Зерттеу объектілерінің (ешкі және сиыр сүті) физика-химиялық құрамына салыстырмалы талдау жүргізілді және саанен тұқымды ешкі сүтіндегі құрғақ заттардың массалық үлесі тиісінше 12,8 %-ды құрайды және сиыр сүтінің ұқсас көрсеткішінен – 12,41 %-дан едәуір асады деген қорытынды жасалды. Алтай және альпі ешкілерінің сүтінде қатты заттардың массалық үлесі 11,85 %-дан 11,94 %-ға дейін ауытқиды, бұл сиыр сүтіне қарағанда айтарлықтай төмен. Зерттеу барысында ешкі сүтіндегі құрғақ заттың мөлшері 8,59 % – 8 құрайтыны анықталды, бұл сиыр сүтіндегі құрғақ заттан 0,19 %-ға көп. Ақуыздың көп мөлшері сәйкесінше 0,1 %-ға, ал май мөлшері сиыр сүтіне қарағанда 1 %-ға аз.

Негізгі мәселе: Мақала "Халал" санатындағы ет өнімі технологиясын әзірлеуге арналған. Авторлар "2018-2027 жылдарға арналған ет мал шаруашылығын дамыту" ұлттық бағдарламасына сәйкес "Халал" санатындағы ет өнімдерін әзірлеу саласындағы Ет өнеркәсібінің негізгі мәселелерін, сондай-ақ Қазақстандағы "Халал" санатындағы ет өнімдерін өндіру ерекшеліктерін қарастырды. Жаңа өнімді өндіру үшін компоненттерді дәлелді таңдау жүргізілді. Зерттеудің сенімді нәтижелері ұсынылды: Функционалды тамақтану үшін ұнтақталған күркетауық еті мен сиыр етіне негізделген "Халал" категориясын қуыру үшін шұжық өндіру технологиясы әзірленді, жаңа өнімнің органолептикалық, физика-химиялық көрсеткіштері зерттелді. Жаңа өнімді өндіру үшін тартылған орган органолептикалық көрсеткіштерін зерделеу кезінде ақуыздың массалық үлесі 8 %, майдың массалық үлесі 7 % белгіленді. Мақала авторлары "Халал" санатындағы жаңа өнімді өндірудің технологиялық сызбасын әзірледі, оған мыналар кіреді: шикізатты қабылдау, кесу, кесу, венировка, 2-3 мм ет шикізатына дейін ұнтақтау. Келесі кезеңде етті температура 2-4 0С кезінде 12 сағат бойы тұздау, тартылған ет жасау (иерусалим артишокын 3 % қосу, 1,0 % мөлшерінде "Rovifarin" витаминдік премиксін, сондай-ақ әзірленген рецепт бойынша дәмдеуіштер мен сарымсақты енгізу) жүргізіледі. Өндірістің келесі кезеңінде тартылған ет диаметрі (32-44) мм табиғи қабықтарға құйылады, температура (4+2)0 С температурада салқындатылады, температура (4+2) 0С 36 сағат бойы сақталады. Мақсаты: Функционалды тамақтану үшін «Халал» санатындағы ет өнімдерін өндіру технологиясын әзірлеу. Әдістері: физика-химиялық, органолептикалық Нәтижелер және олардың маңыздылығы: "Халал" санатындағы жаңа ет өнімдерінің микроқұрылымы зерттелді. Дәстүрлі технология бойынша әзірленген қайнатылған-ысталған шұжық үлгісін микроқұрылымдық зерттеу кезінде үлгінің массасы бұлшықет, май және дәнекер тінінің (0,7-1,4) мкм үлкен фрагменттерінен түзілгені анықталды. Тартылған ет құрылымдық элементтерінің орналасуы тығыз, вакуольдер мен микрокапиллярлар дөңгелек пішінді, кейбір жерлерде нақты шекаралары жоқ, біріктірілген, мөлшері (60-300) мкм.

Негізгі мәселе: Соңғы кездері жем шөп жайлаудың нәтижелілігін арттыруға негізделген пішен жайылым қорын құру бойынша бірқатар іс шаралар әзірленіп, іске асырылып жатыр. Алайда, жем пішен қорын ары қарай дамытудың қол жеткізілген деңгейі мал шаруа шылығының қажеттіліктерін толықтай қамсыздандыру етеді, бұл дегеніміз саланың өсуін тежейді. Қазақстан Республикасында жайлау шаруа шылығын нығайтудың негізі жайлаудың тозықтыруын болдырмайтын жайылымдық жем пішен қайнары негізде тиімді пайдалану болып табылады. Жайылымдар әртүрлі сипаттамаларға ие және көп мөлшерде тұтынылады. Жайылымның 76 %-ы жазықтық немесе алқаптық рельеф жағдайындағы жерлер, оның 26 %-ы құмды тоnырақта, 18 %-ы тік таулы беткейлермен, шағын төбелермен, 5 %-ы төмен жер қыртысымен шектеседі. Негізгі төіректектегі сілемі жайылмалар мен батпақтарда шоғырланған (18 %), жазықтар (22 %) және таулар (7 %). Қазақстанның жазық және батыс бөліктеріндегі өсімдік жабынын айқындағанда ендік зоналылығы айқын көрінеді, ал биік тауларда тік зоналылық байқалады. Мақсаты: Бұл зерттеудің негізгі мақсаты тозыққан жайлаудың жағдайын жақсарту және мал бағатын жер қыртысын сақтау арқылы мал шаруа шылығы өнімдерін өндіруді арттыру болып табылады. Әдістер: Бөлінген таңдап алынған төңіректің шекараларын белгілеу жөніндегі жүмыстарды зерттеу кезеңінде таңдап алған төңіректің аумағын түсіру, өсімдіктерді қауымдастықтарға бөлу, бекітілген жер қыртысында (нүкте) тоnырақтың ылғалдылығын өлшеу, химиялық талдауға арналған тоnырақ үлгілерін екшеу, тоnырақты жағу тереңдігін өлшеу, бөлініп алынған жиегі бойынша өсімдік жамылғысының кәдімгі шығымдылығын есептеу, бекітілген алаңдарда тоnырақтың көлемдік қоспасын дәйектеу, химиялық талдау үшін өсімдік үлгілерін екшеу. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Бұл зерттеулер жайлау шығындарын қаржыландырудың ғылыми негізделген шарасы ретінде белгілі бір төңіректің шалғайындағы жайылымдықты пайдалана алудан туындайтын мәселелерді шешуге сәйкестендірілген. Осыған байланысты мал баққан жерлердің тозықтыруын төмендету үшін мал шаруа шылығының жаңа нысандарын одан әрі дамыту қажет, мысалы, жыл мезгілінде шалғайдағы телімдіктер.

Негізгі мәселе: Қазақстанда фармацевтикалық нарық ТМД елдерінде ең дамыған нарықтардың бірі болып табылады. Белгілі бір дәрежеде тапшылықты еңсеріп, дайын дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың әртүрлі түрлерімен қанықтыру қамтамасыз етілді. Қызмет көрсету мәдениеті өсті. Фармацевтикалық нарықтардың дамуындағы негізгі әлемдік үрдістер – тігінен интеграцияланған компаниялардың шоғырлануы мен дамуы байқалады. Дистрибьюторлік, өндірістік және бөлшек сауда секторларында өзгерістер орын алуда. Дәріхана желілерінің саны артып келеді. Заманауи маркетингтік технологиялар енгізілуде. Сондай-ақ, шетелдік өндірушілер үшін Орталық Азия елдері арасындағы Қазақстанның фармацевтикалық нарығы заңнамалық орта тұрғысынан барынша қолжетімді және ашық болып қала береді. Алайда, нарықтың әлеуеті халықтың салыстырмалы түрде аз санымен және сатып алу қабілетімен шектеледі. Фармацевтика өнеркәсібінің өсуі әлі де негізінен жалпы препараттарға сұраныс есебінен жүзеге асырылатын болады. Қазақстанның ЕАЭО-ға кірігуі дәрілік заттардың сапасын арттыруға және олардың құнын төмендетуге ықпал ететін болады. Мақаланың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық компаниялардың дамуы мен мемлекеттік реттелуіне талдау жүргізу, Қазақстан Республикасының фармацевтикалық компанияларын реттеу саласындағы мәселелерді және оларды шешу жолдарын анықтау болып табылады. Әдістері: зерттеудің әдіснамалық негізі Қазақстан Республикасының индустриялық - инновациялық дамуының мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде жалпы өнеркәсіпті, атап айтқанда фармацевтика өнеркәсібін кешенді талдау болып табылады. Нәтижелер және олардың маңыздылығы: Бұл мақалада авторлар Қазақстанның фармацевтикалық нарығының дамуы сипатталған және соңғы жылдардағы қорытындылар талданған. Сондай-ақ, авторлар Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде фармацевтика өнеркәсібін дамытудың негізгі аспектілерін қарастырды. Зерттеу барысында әдеби дереккөздерге шолу талдауы қолданылды. Отандық өнеркәсіптік нарықты, атап айтқанда фармацевтикалық индустрия болып табылатын құрамдас бөлікті талдау барысында авторлар өндірушілердің алдында тұрған бірқатар мәселелерді анықтадық. Атап айтқанда, этикалық комиссиялардың болмауы, қосылған құн салығының жоғарылауы.